اختلاف ۷ برابری قیمت بنزین و سی‌ان‌جی در سبد سوخت خودروها

متنوعسازی ترکیب سبد سوخت در هر کشوری جزو اولویتها به شمار میرود زیرا میتوان در مواقع حساس از سوختهای مختلف برای پایداری جریان سوخت استفاده کرد.

تنوع سبد سوخت در بخشهای مختلف، امنیت انرژی را افزایش میدهد و توان اقتصادی و سیاسی را بالا خواهد برد.

از همین رو ایران نیز با توجه به دارا بودن منابع عظیم گاز طبیعی و همچنین گستردگی شبکه گاز در سراسر کشور، در تلاش است تا سهم گاز را در سبد سوخت خودروها افزایش دهد.

با توجه به این هدف و همچنین کاهش مصرف سوخت مایع در کشور، توسعه سی.ان.جی در دستور کار قرار گرفته تا گاز علاوه بر مصرف بخش خانگی و صنعتی، به سوخت ملی ایران در همه عرصهها تبدیل شود.

مصرف بنزین که در سال ۹۲ بهطور میانگین روزانه حدود ۶۸ میلیون لیتر در روز بوده، بهتدریج افزایش پیدا کرده است.

ایرانیها در سال ۹۳ روزانه حدود ۷۰ میلیون لیتر بنزین مصرف کردند و این رقم در سال ۹۴ به ۷۷ میلیون لیتر افزایش پیدا کرد.

روند افزایشی مصرف بنزین ادامهدار بود. البته در این میان تکنرخی شدن بنزین و حذف سهمیهبندیها نیز تاثیر مستقیمی بر رشد مصرف بنزین داشته و در سالهای ۹۶ تا ۹۸، مصرف روزانه بنزین بالای ۸۰ میلیون لیتر را به ثبت رسانده است.

در سال ۹۸ حتی در روزهایی مصرف بنزین به بالای ۱۰۰ میلیون لیتر در روز نیز رسید و از سوی دیگر افزایش قیمت سبب شد که شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا تصمیم به بازگشت سهمیهبندی بنزین در آبان آن سال بگیرد.

سهمیهبندی بنزین در آن زمان اگرچه در کوتاه مدت توانست مصرف را تا حدی کنترل کند، اما بهتدریج مصرف دوباره رو به فزونی گذاشت.

با افزایش مصرف بنزین، ایران که به صادرکننده بنزین تبدیل شده بود، به تدریج برای تامین نیاز داخلی، مجبور به کاهش صادرات شد و بررسیها نشان میدهد ادامه روند فعلی مصرف میتواند دوباره پای بنزین وارداتی را به باک خودروها باز کند.

دراین میان علاوه بر آنکه اصلاح الگوی مصرف در کنار بهبود استاندارد مصرف خودروها میتواند کاهش چشمگیر مصرف بنزین را محقق کند، تعریف سوختهای جایگزین نیز مصرف بنزین را کاهش خواهد داد.

با توجه به آنکه گازرسانی به دورترین روستاهای ایران نیز انجام گرفته، سی.ان.جی میتواند مناسبترین سوخت جایگزین برای بنزین باشد.

در حال حاضر، ظرفیت تولید گاز طبیعی در کشور روزانه ۸۴۵ میلیون متر مکعب است که از این میزان مصرف خانگی و تجاری ۵۶۶ میلیون متر مکعب، گاز صنایع ۱۰۶ میلیون متر مکعب و نیروگاه ۱۱۶ میلیون متر مکعب برآورد میشود.

در این میان سهم بخش حمل و نقل یا همان سی.ان.جی تنها ۲۵ میلیون متر مکعب و معادل حدود ۳ درصد از گاز تولیدی کشور است.

این در شرایطی است که در حال حاضر، بیش از ۴۰ میلیون متر مکعب ظرفیت نصب شده سی.ان.جی در کشور وجود دارد و با پر شدن این ظرفیت، حدود ۱۵ میلیون لیتر از مصرف بنزین کاسته خواهد شد.

اکنون سهم سی.ان.جی در سبد حمل و نقل سبک کشور حدود ۲۰ درصد برآورد میشود. نکته مهم اما آن است که روند دوگانه سوز کردن خودروهای عمومی که از حدود ۳ سال پیش آغاز شده است، کند بوده و با وجود رایگانبودن این طرح، اما مراجعه کاهش داشته است.

نکته دیگر این که ایران با وجود آنکه یارانه زیادی به بنزین توزیعی میدهد و اختلاف قیمت بنزین در داخل ایران با کشورهای همسایه تا ۲۰ هزار تومان در هر لیتر میرسد، باز هم قیمت گاز برای خانوادههای ایرانی اقتصادیتر است.

بررسیها نشان میدهد برای پیمایش ۱۰۰ کیلیومتر با خودروهای ایرانی حدود ۱۰ لیتر بنزین و یا معادل ۹.۵ متر مکعب سی.ان.جی نیاز است.

اگر قیمت بنزین با دلار ۲۷ هزار و ۵۰۰ تومان محاسبه میشد، هر لیتر بنزین در کشور معادل ۸۵ سنت بوده که برای پرداخت قیمت ۱۰ لیتر آن ۲۳۲ هزار تومان نیاز است.

با این حال قیمت بنزین در ایران به صورت یارانهای ۱۵۰۰ تومان و به صورت آزاد در هر لیتر ۳ هزار تومان است.

بنابراین ۱۰ لیتر بنزین یارانهای ۱۵ هزار تومان و بنزین آزاد ۳۰ هزار تومان خواهد بود.

این در حالی است که قیمت ۹.۵ متر مکعب سی.ان.جی با دلار قیمت های جهانی و دلار ۲۷ هزار و ۵۰۰ تومانی معادل ۶۵ هزار و ۵۰۰ تومان است.

بنابراین در سناریو با قیمت دلار آزاد اختلاف قیمت بنزین با سی.ان.جی برای ۱۰۰ کیلیومتر پیمایش ۱۶۷ هزار تومان خواهد بود و قیمت بنزین ۳.۵ برابر قیمت سی.ان.جی است.

در حالی که این شکاف در نظام قیمتگذاری سوخت در ایران بزرگتر است.

قیمت بنزین آزاد در ایران در مقایسه با سی.ان.جی ۷ برابر است و در حالی که برای ۹.۵ متر مکعب سی.ان.جی حدود ۴۵۰ هزار تومان است، اختلاف قیمت بنزین آزاد با سی.ان.جی برای پیمایش ۱۰۰ کیلیومتر ۲۵ هزار و ۵۰۰ تومان است.

اکنون مصرف بنزین در کشور در مقایسه با سال گذشته افزایش پیدا کرده و حتی در روزهایی به بالای ۱۰۰ میلیون لیتر در روز رسید. ادامه این روند ایران را در سالهای آینده از دایره صادرکنندگان بنزین خارج کرده و به تدریج واردات بنزین دوباره از سر گرفته خواهد شد.

این در حالی است که حدود ۲۰ میلیون لیتر از مصرف فعلی بنزین میتواند با سی.ان.جی جایگزین شود که معادل نیمی از تولید پالایشگاه ستاره خلیج فارس خواهد بود.

در واقع با توسعه صنعت سی.ان.جی بدون آنکه هزینههای کلان برای پالایشگاهسازی انجام شود، میتوان ظرفیت ۲۰ میلیون لیتری تولید بنزین را آزاد کرد که صادرات آن زمینه را برای کنشگری ایران در منطقه و ارزآوری به همراه داشته باشد.

همچنین قابلیت ایران برای واکنش به نوسانات تولید و قیمت سوخت را افزایش میدهد و مدیریت سبد انرژی را آسانتر خواهد کرد.

در واقع با افزایش سهم سی.ان.جی در سبد سوخت خودروها، ایران علاوه بر آنکه میتواند سهم خود را در بازارهای صادراتی حفظ کند، همچنین از صدها میلیارد دلار سرمایهگذاری در توسعه شبکه گاز استفاده کرده و با استفاده از سوخت پاک، به حفظ محیطزیست نیز کمک میکند.

همچنین با توسعه سی.ان.جی از هزینه ۱۵ میلیارد دلاری برای ساخت پالایشگاه به منظور تولید ۲۰ میلیون لیتر بنزین جلوگیری شده و به جای آن یک میلیارد دلار برای دوگانهسوز کردن خودروها سرمایهگذاری خواهد شد که صرفهجویی ۱۴ میلیارد دلاری برای کشور به همراه دارد.

از سوی دیگر، در حالی که هر متر مکعب سی.ان.جی در جایگاهها به قیمتی کمتر از ۵۰۰ تومان به فروش میرسد که قیمت هر لیتر بنزین یارانهای یکهزار و ۵۰۰ تومان و بنزین آزاد نیز سه هزار تومان است.از همین رو استفاده از سی.ان.جی بین ۶۰ تا ۸۰ درصد کاهش هزینهها را در سبد سوخت خودروها به دنبال خواهد داشت.