با آغاز به کار سامانه مؤدیان ثبت معاملات و محاسبه مالیات چه تغییری می‌کند؟

قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مؤدیان از سال ۱۳۹۸ تصویب شد اما تاکنون به صورت جدی به مرحله اجرا نرسیده است.

براساس این قانون، کلیه صاحبان مشاغل (صنفی و غیرصنفی) و اشخاص حقوقی موضوع فصلهای چهارم و پنجم باب سوم قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۶۶/۱۲/۳ با اصلاحات و الحاقات بعدی آن، باید به ترتیبی که سازمان تعیین میکند، نسبت به ثبتنام در سامانه مؤدیان اقدام کنند و خردهفروشیها و واحدهای صنفی که به صورت مستقیم با مصرف کننده نهائی ارتباط دارند، علاوه بر عضویت در سامانه مؤدیان، موظف به استفاده از پایانه فروشگاهی (کارتخوان) نیز هستند.

در راستای الزام به استفاده از کارتخوان، در سال گذشته فرایند اتصال درگاههای پرداخت و کارتخوانها به پرونده مالیاتی انجام شد که بالغ بر ۷.۲ میلیون کارتخوان به پرونده مالیاتی متصل و حدود ۳ میلیون کارتخوان نیز غیرفعال شد. اما در حال حاضر، یک میلیون و ۴۰۰ هزار کارتخوان بلاتکلیف هستند که قرار است تا بانک مرکزی در ماه آینده آنها را غیرفعال کند.

پس از این، دومین گام سازمان امور مالیاتی برای فراهم کردن مقدمات اجرای قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مؤدیان تفکیک حسابهای تجاری و شخصی بود که این تفکیک از ابتدای خردادماه سال جاری آغاز کرد.

در شرایطی که این اقدامات تاکنون انجام شده است اما سامانه مؤدیان به عنوان مهمترین رکن اجرای قانون پایانههای فروشگاهی فعال نشده که اعلام وزیر اقتصاد در این زمینه حاکی از آن است که در هفته جاری سامانه مؤدیان رونمایی میشود.

همچنین، سازمان امور مالیاتی اعلام کرد که امکان عضویت در سامانه ملی مؤدیان مالیاتی فراهم شده است.

عملیات ثبت فروش و صدور صورتحساب الکترونیکی

بنابراین، با آغاز به کار سامانه مؤدیان و الزام مشمولان قانون پایانههای فروشگاهی به عضویت در این سامانه تغییراتی در فرایند کلی ثبت معاملات و محاسبه مالیات بر ارزش افزوده ایجاد میشود که به صورت زیر خواهد بود:

الف ـ صورتحساب الکترونیکی، توسط فروشنده از طریق سامانه مؤدیان صادر میشود و در مورد مؤدیانی که به صورت مستقیم با مصرف کننده نهائی ارتباط دارند، عملیات ثبت فروش و صدور صورتحساب الکترونیکی، توسط پایانه فروشگاهی (کارتخوان) انجام میشود.

ب ـ در صورتی که خریدار، مصرف کننده نهائی نبوده و خود عضو سامانه مؤدیان باشد، صورتحساب الکترونیکی صادرشده توسط فروشنده، به صورت خودکار به کارپوشه وی در سامانه مؤدیان منتقل و به عنوان اعتبار مالیاتی برای او منظور میشود.

در این بین، مؤدیان مالیاتی باید ظرف مدت سی روز از تاریخ درج صورتحساب الکترونیکی در کارپوشه مؤدیان نسبت به اعلام پذیرش یا عدم پذیرش این صورتحسابها اقدام کنند که عدم اظهارنظر ظرف مدت مذکور به منزله تأیید صورتحساب مربوط است.

پ ـ در پایان هر دوره سه ماهه، بدهی مالیات بر ارزش افزوده مؤدی که عبارت است از مابه التفاوت مالیات فروش و مالیات خرید (اعتبار مالیاتی) وی در طول دوره، طبق مقررات توسط سامانه محاسبه میشود.

در این زمینه، در صورتی که مالیات فروش مؤدی بیشتر از مالیات خرید (اعتبار مالیاتی) وی باشد، مؤدی باید مابهالتفاوت را به ترتیبی که سازمان تعیین میکند، به حساب سازمان مالیاتی واریز کند. همچنین، در صورتی که مالیات فروش مؤدی کمتر از مالیات خرید (اعتبار مالیاتی) وی باشد، سازمان مالیاتی باید با رعایت ترتیبات قانونی مربوطه مابه التفاوت را به مؤدی برگرداند.

ت ـ پس از اتمام مهلتهای تعیین شده در ماده (۳) این قانون، مأموران مالیاتی جز در مواردی که در این قانون اجازه داده شده، نباید در تشخیص بدهی مالیات بر ارزش افزوده اشخاص مشمول دخالت کنند.

ث ـ به منظور تکمیل اطلاعات سازمان در خصوص مؤدیانی که عضو سامانه مؤدیان نبوده یا بدون صدور صورتحساب الکترونیکی اقدام به فروش می کنند، سامانه مؤدیان باید به گونهای طراحی شود که مؤدی بتواند خریدهای خود را که فروشنده برای آنها صورتحساب الکترونیکی صادر نکرده است، به سازمان اطلاع دهد.

در این راستا، گمرک باید امکان انتقال الکترونیکی و برخط اطلاعات مالیات بر ارزش افزوده پرداخت شده توسط واردکنندگان را به سامانه مؤدیان از طریق مرکز ملی تبادل اطلاعات فراهم کند.

سامانه مؤدیان چیست؟

طبق این گزارش، سامانه مؤدیان سامانهای تحت مدیریت سازمان مالیاتی است که در آن به هر مؤدی، کارپوشه ویژه­ای اختصاص یافته و تبادل اطلاعات میان مؤدیان و سازمان منحصرا از طریق آن کارپوشه انجام می­شود که مؤدیان می­توانند با استفاده از هرگونه سخت افزار یا نرم افزار اعم از رایانه شخصی، پایانه فروشگاهی، سامانه های ابری یا هر وسیله دیگری که حافظه مالیاتی به آن متصل شده باشد، به سامانه مؤدیان متصل شوند و مرجع نهائی ثبت، صدور و استعلام صورتحساب الکترونیکی، سامانه مؤدیان است.

همچنین، صورتحساب الکترونیکی صورتحسابی دارای شماره منحصر به فرد مالیاتی که اطلاعات مندرج در آن، در حافظه مالیاتی فروشنده ذخیره میشود، است. مشخصات و اقلام اطلاعاتی صورتحساب الکترونیکی، متناسب با نوع کسبوکار توسط سازمان تعیین و اعلام میشود.

در مواردی که از دستگاه کارتخوان بانکی یا درگاه پرداخت الکترونیکی به عنوان پایانه فروشگاهی استفاده میشود، رسید یا گزارش الکترونیکی پرداخت خرید صادر شده در حکم صورتحساب الکترونیکی است.