نقش عوامل اقتصادی و روانی در نوسانات اخیر ارزی/ ردّپای غیر حرفه‌ای‌ها در بازار

پیمان قربانی با بیان اینکه بازار ارز به عنوان یکی از بازارهای مهم مالی در کشور از دو مقوله تاثیرپذیر است، اظهار داشت: نخست مقوله عوامل بنیادی است که در قالب مدلهای نرخ ارز و متغیرهای ساختاری اقتصاد تعریف میشوند و عواملی چون تولید ناخالص داخلی، نرخ رشد نقدینگی، نرخ تورم و نرخ سود بانکی مهمترین عوامل موثر بر نوسانات بازار هستند.

وی اشاره به اینکه در کنار این عوامل بنیادین برخی مسائل تکنیکی عمدتا متاثر از انتظارات هم وجود دارد، افزود: واقعیت این است که تحریم بانک مرکزی و کاهش فروش نفت در دو سال اخیر نقش قابل توجهی در بروز التهاب در نرخهای ارز داشته، لذا فاصله گرفتن از رژیم نرخ ارز واحد نه به عنوان یک انتخاب بلکه یک اجبار و ضرورت بود.

*تسلط ریسکهای غیر اقتصادی تقاضای ارز را غیرخطی کرد

مدیر اداره بررسیها و سیاستهای اقتصادی بانک مرکزی تصریح کرد: بانک مرکزی باید در جهت تامین نیازیهای ضروری اقتصاد اولویت بندی را انجام میداد؛ در واقع تسلط ریسکهای غیراقتصادی در سالهای اخیر سبب شد تقاضای ارز غیرخطی شود.

به گفته وی، در شرایط ملتهب هر میزان ارز هم که به اقتصاد تزریق بشود، قادر به اعاده ثبات و آرامش به بازار نخواهد بود و این وضعیت در دیگر کشورها نیز تجربه شده است.

قربانی با اشاره به پیششرطهای دستیابی به نظام ارز تک نرخی، گفت: دستیابی به رژیم تک نرخی ارز  نه تنها مستلزم وجود یک تابع عرضه ارز با ثبات و منعطف، بلکه نیازمند کاهش انتظارات فزاینده و حملات سفته بازانه به بازار ارز است؛ بنابراین اقداماتی که تاکنون بانک مرکزی انجام داده متناسب با شرایط ویژه تحمیل شده به این بانک بوده است و این بانک ضمن آگاهی لازم از هزینههای رژیم چند نرخی ارز، اتخاذ تصمیم نموده است.

وی تاکید کرد: ضرورت حفظ و صیانت از ذخایر ارزشمند ارزی کشور نیز همواره مد نظر بوده است.

مدیر اداره بررسیها و سیاستهای اقتصادی بانک مرکزی افزود: چون شرایط اقتصادی ویژه بود باید تصمیماتی اتخاذ میشد که قطعا هزینههایی هم برای اقتصاد کشور داشت اما ضروری بود بانک مرکزی همه تلاش خود را برای تامین نیازهای ارزی بر اساس اولویتها انجام دهد و از تزریق میزان کافی ارز به بازار برای تامین نیازهای مذکور اطمینان حاصل میکرد.

*تحولات بیرونی و سیاسی موجب صعود و نزول نرخ ارز میشود

وی در مورد نوسانات نرخ ارز، گفت: از جهشهایی که چه در  جهت صعود و  چه در جهت  نزول داشتیم به خوبی مشهود است که تحولات بیرونی و سیاسی یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بوده که در قالب انتظارات خود را نشان میدهند؛ البته اثرگذاری این تحولات طی سالهای اخیر تشدید شده که دلیل آن هم ورود افراد غیر حرفهای به بازار طلا و ارز بوده است.

*ورود افراد غیر حرفهای به بازار ارز رفتارهای هیجانی را تشدید کرد

قربانی تصریح کرد: سرمایهگذاران حرفهای قواعد بازی را میدانند و در چنین شرایطی نوسان زیادی در بازار رخ نخواهد داد. اما ورود افراد غیر حرفهای در حجم وسیع موجب شده که وقتی یک خبر منفی منتشر میشود، موج بزرگی برای خرید هجوم میبرد و در زمانی که خبر مثبتی منتشر شود،موج معکوسی برای فروش به بازار میروند.

وی با بیان اینکه در علم اقتصاد این رفتار به عنوان رفتار دسته جمعی ( Herd Behavior) شناخته شده که در این حالت افراد  غیر حرفه ای بدون توجه به بنیانهای تعیین کننده آن متغیر صرفا به تقلید از یکدیگر، رفتاری را تکرار میکنند، گفت: آنچه که سیاستگذار باید به آن توجه داشته باشد این است که تنظیم متغیرهای اقتصادی از جمله نرخ ارز باید براساس عوامل تاثیرگذار بنیادی تعیین کننده آن متغیر صورت گیرد و مقوله نرخ ارز هم از این قاعده مستثنی نیست.

*لوازم ثبات نرخ ارز در بازار

قربانی افزود: این یک بحث رویکردی و میان مدت است ولی به هر ترتیب در کوتاه مدت مسائل انتظاری بر بازار ارز تاثیر زیادی دارد؛ البته انشاءالله با خلق حماسه سیاسی و استمرار خوشبینی و رفع برخی تحریمها و کاهش نااطمینانی و بهبود عملکرد سایر بازارهای مالی، شاهد کاهش تاثیرگذاری رفتارهای غیرحرفهای بر عملکرد بازار ارز باشیم.

وی با ابراز امیدواری از کاهش نرخ ارز در آینده، گفت: امیدوارم با رفع مسائل بیرونی، مهار رشد نقدینگی و تورم و البته تامین سایر عوامل زمینهساز، بتوان ارز را تک نرخی کرده و این دستاوردی که یک بار برای کشور به ارمغان آمد، مجددا محقق شود.

*نرخ ارز باید متناسب با عوامل بنیادین تاثیرگذار تعیین شود

مدیر اداره بررسیها و سیاستهای اقتصادی بانک مرکزی در پاسخ به این سوال که در صورت تک نرخی شدن ارز، آیا نرخ ارز برای سالها باید ثابت بماند، گفت: نرخ ارز باید متناسب با عوامل بنیادین تاثیرگذار و متناسب با کارکردهای گسترده خود بر بازارها و متغیرهای اقتصادی تعیین شود؛ در واقع با توجه به رشد نقدینگی، تورم، رشد اقتصادی، وضعیت منابع ارزی کشور و رقابت پذیری میتوان مسیر نرخ ارز را متناسب با واقعیات اقتصاد کشور تعیین کرد.