پشت پرده خسارت ۲۰۰میلیارد دلاری تحریم‌ها به ایران

حالا که کشورهای اروپایی و آمریکا در بحران انرژی به سر میبرند و پاییز و زمستان در راه است به نظر میرسد ایران بهترین فرصت برای صادرات نفت خود به بازارهای جهانی را دارد. این در حالی است که به نظر میرسد اختلافنظرها درباره تأثیر تحریمها بر اقتصاد کشور همچنان با شدت زیادی همراه است و حاشیهها فرصت حسابوکتاب اینچنینی را از سکانداران اقتصادی گرفته است.

چراکه حالا بهجای کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی در داخل کشور، چین چرتکه به دست گرفته و از خسارت دست‎کم ۲۰۰میلیاردی ایران سخن میگوید و این در حالی است که در میان تحلیلگران داخلی هنوز اتفاقنظر درباره اینکه تحریم نعمت است یا خسارتزا، وجود ندارد. این برآوردها در حالی است که حالا یک سال از ریاست جمهوری سید ابراهیم رئیسی میگذرد و شاخصهای اقتصادی هم روایت تحلیلگران چینی از وضعیت مالی ایران را بهتر به تصویر میکشند؛ ۱۲ماه پیشازاین دلار با قیمت ۲۵هزار و ۷۰۰تومان روی میز معامله میرفت، اما حالا با قرارگیری در کانال ۳۱هزار تومان هفتهای نیست که نوسانات عجیبش خبرساز نشود. درصورتیکه تحریمی در کار نبود و نفت ایران بهراحتی در بازارهای جهانی جای میگرفت، آیا عرضه ارز اجازه چنین افزایش قیمتی را به هر قطعه از اسکناس آمریکایی میداد؟ این ارقام درباره سکه، شاخص کل بورس، نقدینگی و حتی میانگین قیمت هر متر خانه نیز مطرح است.

چند وقت پیش بود که سکاندار سابق بانک مرکزی نیز به این موضوع اشاره کرد و در توییتر خود نوشت: «صادرات عربستان، ترکیه و عراق اخیراً به ترتیب ماهانه بیش از ۳۵، ۲۰ و ۱۱میلیارد دلار رسیده است. فاصله اقتصاد ایران در حال عمیقتر شدن با همسایههاست؛ دولت هم درگیر کالابرگ، سامانههای ثبتنام، قرعهکشی خودرو، سرعت اینترنت و تبدیل فرشهای دفتر دولت به زیلو است.» این صحبتها در حالی است که همچنان برخی از رسانهها اخبار را بهگونهای پوشش میدهند که گویا تحریم واقعاً نعمت است و هیچ آسیبی به اقتصاد کشور وارد نشده است. مثلاً در خرداد همین امسال بود که روزنامه فرهیختگان از رشد ۳۷درصدی صادرات ایران در دوماهه سال جاری خبر داد. روزنامه ایران نیز در فروردین امسال از ثبت رشد ۴۱درصدی صادرات در کارنامه دولت سیزدهم صحبت کرد؛ آماری که نه از نگاه تحلیلگران خارجی صحت دارد، نه با حسابوکتاب داخلیها جور درمیآید و نه حتی واقعیتهای اقتصادی آن را تایید میکند.

البته که در دولتهای گذشته نیز رکوردهای تاریخی مشاهده شد که به باور بسیاری ناشی از تأثیر تحریمها در کنار بحران مدیریتی بود. در دولت دوازدهم در حالی رکورد افت ۱۱۰درصدی ارزش پول ملی خبرساز شد که در همان زمان حجم پایه پولی از ۲۲۰هزار میلیارد تومان به ۴۶۱هزار میلیارد تومان رسید. حالا هم از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم این رکوردها ادامهدار شده و به نظر میرسد تحریمها برای ضربه زدن به اقتصاد سنگتمام گذاشتهاند. یک سال پیش سکه ۱۱میلیون و ۳۰۰هزار تومان بود، شاخص کل بورس یکمیلیون و ۳۷۵هزار و نقدینگی ۳۷۰۰همت ثبت شد؛ اما حالا سکه از ۱۴میلیون تومان عبور کرده و شاخص کل بورس در همان کانال یکمیلیون تومانی در حالی در جا میزند که نقدینگی نیز ۵۱۰۰همت گزارش میشود که به نظر میرسد همگی در کنار سوءمدیریت داخلی دلیلی غیر از تحریمها ندارد.

گره دلار به توافق

خبرها از آماده شدن متن نهایی توافق حکایت دارد و بازتاب این ماجرا در مهمترین بازارهای پایتخت نیز در یک هفته اخیر مشاهده شد. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمانهای بینالمللی، در تازه‎ترین اظهاراتش گفته: «متن توافق هستهای تقریباً مورد موافقت قرارگرفته؛ ایران تنها در مورد چند کلمه از متن، سوالاتی را مطرح کرده؛ ممکن است اصلاحاتی را برای متن نهایی به غرب پیشنهاد کند»؛ چیزی که اگرچه برای فعالان با ابهامات زیادی همراه است و هنوز کسی بهدرستی نمیداند طرفین به پایان مذاکرات رسیدهاند؛ شکست؛ یا حتی توافق؟ در چند روز گذشته با انتشار چنین خبرهایی دلار نیمایی به ۲۶هزار تومان رسید و نرخ هر قطعه اسکناس آمریکایی به کانال ۳۱هزارتومانی رسید. البته در برخی از روزها نیز به کانال ۳۰هزار تومان رسید. در همین زمینه ریزش در بازار سکه و طلا نیز مشهود بود.

سکه و طلا ریزشی شد

طبق تحلیل نایبرئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران، طی یک هفته اخیر علیرغم افزایش قیمت طلا در بازارهای جهانی که مجدد اونس طلا را در آستانه ۱۸۰۰دلار قرار داد، در بازارهای داخلی سکه و طلا با کاهش روبرو شده؛ این در حالی است که حباب سکه نیز با کاهش همراه شده است.

محمد کشتیآرای، در رابطه با وضعیت یک هفته اخیر بازار سکه و طلا داخلی با وجود تعطیلی بازارها در این هفته، اظهار کرد: در هفتهای که گذشت، قیمت اونس جهانی طلا همچنان روبه افزایش بود که دلیل آن برخوردهای سیاسی و منطقهای خاور دور و همچنین مسائل اقتصادی جهانی بود که مجدد قیمت جهانی طلا را با سیر صعودی همراه کرد. قیمت هر اونس طلا در هفته گذشته بهطور متوسط ۱۹دلار افزایش یافت و در آخرین معاملات روز گذشته (پنجشنبه) به ۱۷۹۶ دلار رسید و مجدد اونس جهانی را در آستانه ۱۸۰۰دلار قرار داد.

نایبرئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران ادامه داد: «پیشبینی بسیاری از تحلیلگران سیاسی و اقتصادی بر این است که با توجه به تحولات سیاسی جهانی، بازهم قیمت اونس جهانی به بالای ۱۸۰۰دلار صعود خواهد کرد. از سوی دیگر در بازار داخلی سکه و طلا برخلاف افزایش قیمتهای جهانی، این هفته شاهد کاهش نرخ ارز بودیم که به دنبال تحولات سیاسی و اقتصادی داخلی (بهویژه مذاکرات برجامی که در این هفته دنبال شد) سبب شد که با نشانههای مثبت مذاکرات، نرخ ارز بهطور میانگین ۸۰۰ تا ۱۰۰۰تومان با کاهش همراه شده و دلار در کانال ۳۰هزار تومان قرار گیرد.»

گفته او درحالیکه اوایل هفته هر دلار در محدوده ۳۲هزار تومان دادوستد میشد، در پایان هفته به زیر ۳۱هزار تومان رسید.

وی تأکید کرد: «کاهش قیمت ارز منجر به کاهش قیمتها در بازار سکه و طلا شد؛ از سوی دیگر با توجه به کاهش دادوستدها و تقاضاها که به سبب تعطیلی یک هفته اخیر بازار ایجاد شد، حباب سکه نیز کاهش یافت.»

سکه ۲۵۰هزار تومان و هر گرم طلا ۱۲هزار و ۵۰۰تومان ارزانتر شد

عضو هیات مدیره اتحادیه طلا و جواهر تهران در رابطه با آخرین قیمت سکه و طلا در معاملات دو روز گذشته (پنجشنبه) و تغییرات آن نسبت به ابتدای هفته، گفت: «در آخرین معاملات روز گذشته، قیمت سکه طرح قدیم ۱۴میلیون و ۱۰۰هزار تومان بود که بهطور متوسط ۵۰هزار تومان کاهش قیمت داشته است. سکه طرح جدید نیز با ۲۵۰هزار تومان کاهش به نسبت ابتدای هفته، در پایان هفته ۱۴ میلیون و ۷۰۰هزار تومان قیمت داشت و در حقیقت حباب آن کاهش پیداکرده است.»

کشتیآرای افزود: «نیمسکه با ۵۰هزار تومان کاهش هفتگی در آخرین معاملات روز گذشته هشت میلیون و ۱۵۰هزار تومان و ربعسکه بهطور متوسط با ۳۰هزارتومان کاهش هفتگی پنج میلیون و ۱۷۰هزار تومان قیمت داشتهاند. سکههای یک گرمی بانک مرکزی نیز با ۲۰هزار تومان کاهش نسبت به ابتدای هفته، سه میلیون و ۸۰هزار تومان تعیین قیمت شده است. قیمت هر مثقال طلا آب شده نیز با توجه به نوسانات قیمت اونس جهانی و نرخ ارز بهطور متوسط ۶۰هزار تومان کاهشیافته و به پنج میلیون و ۸۹۰هزار تومان رسیده است. هر گرم طلای ۱۸عیار هم با ۱۲هزار و ۵۰۰تومان کاهش در آخرین معاملات روز گذشته یکمیلیون و ۳۶۰هزار تومان بهازای هر گرم دادوستد شده است».

نایبرئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران خاطرنشان کرد: «حباب سکه بهطور متوسط در هفتهای گذشت ۲۲۰هزار تومان کاهش داشته است. در آخرین معاملات دو روز گذشته، هر قطعه سکه یکمیلیون و ۲۵۰هزار تومان حباب داشته است. در این هفته انواع قطعات سکه با کاهش حباب همراه شده است.»

حال اقتصاد داخلی و ارزش ریال روبه بهبود است

وی پیشبینی کرد: «با توجه به تحولات سیاسی که پیشرو داریم (بهویژه بحران چین و آمریکا و تایوان)، به نظر میرسد با ادامه روند مذاکرات مطابق صحبتها و تأثیر مثبت آن و همچنین افزایش عرضه ارز به بازار که منجر به کاهش ثبات و حتی کاهش نرخ ارز آزاد شده است، افزایش قیمت سکه و طلا دور از انتظار باشد؛ چراکه با توجه به وضعیت اقتصاد داخلی و افزایش ارزش ریال، شرایط مثبت و مساعد است و سبب شده این روزها نهتنها شاهد افزایش قیمتها نباشیم بلکه قیمتها کاهش هم داشته باشند.»