صادرات فرش به کما رفت/ اما و اگرهای واردات خودرو در ازای صادرات فرش

سید رضی حاجی آقا میری، در خصوص آخرین وضعیت صادرات فرش دستباف، گفت: تقریبا چند سالی است که وضعیت فرش دستباف در حالت کماست زیرا میزان صادرات به حداقل رسیده و بسیار ناچیز است و اصلا قابل گفتن نیست. در واقع صادرات ما بین 50 تا 70 میلیون دلار به کل کشورهای دنیا در سال است. زمانی بود که ما 400-500 میلیون دلار در سال صادرات داشتیم و این مقدار را اندک میدانستیم و حالا به این مقدار بسیار خُرد و ناچیز رسیده است.

وی در خصوص طرح پیشنهادی مرکز ملی فرش که از طریق آن میتوان در قبال صادرات فرش دستباف، خودرو وارد کرد، گفت: من به صحت این موضوع چندان آگاهی ندارم اما من هم شنیدهام که خانم رافع رئیس مرکز ملی فرش گفتهاند در قبال 70 میلیون دلار صادرات فرش میشود واردات خودرو انجام داد که اگر کلیتر نگاه کنیم این همان دادن امتیاز واردات در برابر صادرات است که پیش از این هم ( در سالهای آغازین انقلاب) وجود داشته و عمدتا وقتی که کشور دچار کمبود ارز میشد یا تعهد ارزی برقرار میشد، این طرحها مورد بحث قرار میگرفت. من نه تنها با این طرح (صادرات در برابر واردات) به طور کلی مخالف نیستم بلکه آن را خیلی خوب میدانم اما شیوه انجام دادن آن مهم است. از نظر من این روشی که مطرح شده صحیح نیست و من آن را مورد انتقاد قرار میدهم.

رئیس هیاتمدیره شرکت صادرات قالی در توضیح این مطلب گفت: زمانی تولیدکنندهای راسا اقدام به صادر محصول تولید شده خود را نیز میکند، سیستم آن مرکز تولیدی نیاز به لوازم یدکی و ماشین آلات و غیره دارد به همین علت میخواهد از محل صادراتی که انجام داده، واردات مایحتاج خود را را نیز انجام دهد. اما یک زمان است که کالای وارداتی سود خوبی دارد و واردکنندهای برای این که کالا را وارد کند و از محل آن سودی تسهیل کند، اقدام به ورود به عرصه صادرات کالایی میشود که آن را نمیشناسد و در آن رشته تخصص و سابقه ندارد را صادر میکند و بدون تخصص و با قیمتی غیرعرفی، کالا را خرید میکند و باعث میشود قیمت در بازار داخلی افزایش پیدا کند. از طرف دیگر وقتی که میخواهد آن را به خارج ببرد، به دلیل نداشتن تخصص و ناآشنائی با قواعد بازارِ آن کالا مجبور است برای دستیابی سریع به ارز حاصل از صادرات آن و خرید کالای وارداتیِ مورد نظرش کالای صادر شده را زیر قیمت بفروشد. در نتیجه هم در داخل یک افزایش غیر طبیعی صدمه زننده ایجاد کرده و هم در خارج کاهش تصنعی مضر به وجود میآورد که نهایتاً در نتیجه این فعالیتها خلل قابل توجهی در بازار آن کالا به وجود میآید.

شاید در کوتاه مدت رشد قیمتی را برای آن کالا به وجود آورد اما در میان مدت و دراز مدت موجب توقف بازار آن کالا که البته در مورد بحث ما فرش دستباف است میشود.

وی افزود: این اتفاق قبلاً در خصوص فرش افتاد و ایران خودرو به عنوان مثال برای این که واردات خود را انجام دهد، به بازار فرش وارد شد و شروع به فرش خریدن کرد و چون مبلغ بالا بود، قیمت را افزایش داد و بعد در بازارهای هدف آنها را با قیمتهای پایینتری فروخت و به این ترتیب از نوع همین اخلال را در بازار به وجود آورد زیرا در بازار هدف آنچنان تقاضایی وجود نداشت.

حاجی آقا میری در ارتباط با بازارهای هدف فرش دستباف گفت: ما دو نوع بازار هدف داریم که شامل بازار مصرف کننده و بازار عمده فروشی میشود. صادرات فرش تفاوت زیادی با صادرات بسیاری از کالاهای دیگر دارد. وقتی قرار است صادرات یک محموله فرش انجام شود عموعاً به این معنی نیست که فروشی صورت گرفته و مستقیماً به آدرس مصرف کننده نهائی تحویل میشود، بلکه توسط اشخاص و شرکتهایی که در خارج و عمده فروش هستند، به مغازهها فروخته میشود. در مرحله بعدی عمده فروشان به مغازهها و فروشگاههای بزرگ که تک فروشی میکنند میفروشند.

در مرحله نهایی آنها به مصرف کننده میفروشند؛ بنابراین وقتی صادرات در گمرک ایران ثبت میشود میزان زیادی فرش از انبارهای ایران به بنادر بزرگ اروپا/آمریکا منتقل میشوند که بخش قابل توجهی از آنها هنوز فروش نرفته و از انبارهای ایران به انبارهای بازارهای هدف به صورت امانی منتقل میشوند تا به تدریج به فروش برسند به عبارت دیگر بخش قابل توجهی از فرشها تا چندین سال نفروخته در انبارها باقی میماند و بسیار اتفاق افتاده که حتی به ایران مرجوع میشوند؛ ملاحظه میکنید که در واقع به این عمل همچنانکه به فروش سایر کالاها صادرات گفته میشود نمیتوانیم صادرات بگوییم و این یک جابجایی از انباری به انباری دیگر است. در حالی که در آمارهای کشور، این میزان جزء صادرات به حساب میآید و ما را دچار مشکل اشتباه ارزیابی در تحلیل های اقتصادی میکند.

این عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران در پایان در خصوص رفع موانع و چالشهای عرصه فرش دستباف گفت: تمام اینها راه و نیاز به تعامل دولت با بخش خصوصی دارد. شوربختانه در کشور ما این گونه است که در پشت دربهای بسته و در عدم حضور عاملان اصلی اقتصادی در بخش خصوصی تصمیم میگیرند؛ سپس اجرا میکنند و وقتی به گرفتاری بر میخورند، به دنبال درست شدن وضعیت میگردند؛ در حالی که بعضی صدمات جبران ناپذیر است و قبل از تصمیم گیری باید بررسیها صورت بگیرد. در این مورد خاص که اگر بخواهند واردات خودرو را موکول به حصول ارز از طریق صادرات فرش دستباف کنند، بهترین راه این است که صادرکننده صادرات خود را انجام دهد، سپس واریزنامه خود را از بانک مرکزی بگیرد و آن را در بازار آزاد به وارد کننده ی خودرو بفروشد.

وی افزود: البته در حال حاضر محدودیتهای زیادی در واردات نیز هست. به عنون مثال نمیدانیم چقدر میتوانیم واردات انجام دهیم. به طور کلی در اقتصادی که همه چیز آن تحت کنترل دولت است و با فعالیتهای اقتصادی بخش خصولتی و از این قبیل شرکتها بیارتباط نیست، ما هر روز با مشکلات عدیده مواجه میشویم و از حل آن مشکلات هم ناتوانیم.