توافق سه‌جانبه برای ترانزیت ۱۵ میلیون تنی از مسیر خزر

امین ترفع، دبیر کارگروه روانسازی و توسعه ترانزیت درباره جزییات نشست سه جانبه ایران-روسیه- آذربایجان که در مسکو برگزار شد، اظهار داشت: اولین جلسه سه جانبه توسعه همکاریهای ترانزیتی بین سه کشور ایران - آذربایجان و روسیه با حضور وزیر راه و شهرسازی کشورمان و معاونان نخست وزیر دو کشور ذکر شده درباره کریدور شمال – جنوب با نگاه زیرساختی و نگاه فرآیندی در روند ترانزیت برگزار شد.

وی ادامه داد: در این جلسه هم موانع فیزیکی و هم موانع غیرفیزیکی مرتبط با ترانزیت مورد بررسی قرار گرفت و محورهای همکاری در چارچوب برنامههای بلندمدت در قالب بیانیه مطرح و مرور شد و نتیجه این بود که نقشه راهی تدوین شود که در قالب این نقشه راه بتوانیم در یک فرایند بلندمدت سه کشور با همکاری یکدیگر اقدامات موثری برای کاهش موانع کریدور شمال – جنوب انجام دهند که این اقدامات شامل همکاری در اجرای پروژههای زیرساختی و همچنین هماهنگی برای تسهیل فرایند ترانزیت میشود.

مدیرکل دفتر تجاریسازی وزارت راه و شهرسازی با بیان اینکه در جلسه روز دوم درباره محورهای بیانیه به جمعبندی رسیدیم، گفت: موضوع اصلی این بیانیه تسهیل ترانزیت بین سه کشور است و طبق برنامههای تعریف شده سه کشور چارچوبی را درباره تامین مالی، طراحی و بهره برداری پروژههای موثر در ترانزیت مانند خط رشت-آستارا ایجاد کنند. البته به طور مشخص برای پروژه راهآهن رشت آستارا کارگروهی پیش بینی شده که اعضا ایدهها و پیشنهادات خود را در این کارگروه ارایه میدهند. در جلسه سه جانبه بعدی که قرار است نوامبر برگزار شود این پیشنهادات مورد بررسی و در صورت تایید به تصویب میرسد.

ترفع افزود: در اولین جلسه با حضور معاونین نخست وزیر روسیه و آذربایجان نقشه راه چارچوب همکاری سه جانبه را تعیین کردیم مبنی بر اینکه طرفها در چه حوزههایی برای تسهیل ترانزیت میتوانند با یکدیگر همکاری داشته باشند و در دو ماه مانده تا جلسه بعدی در نوامبر، پیشنهادات و ایدهها آماده میشوند که یکی از موارد موضوعات مرتبط با ساخت راه آهن رشت آستارا و بحث حمل و نقل ترکیبی و همکاری مرزی است.

وی اظهار داشت: یکی از مهمترین مشکلات در مسیر غربی کریدور شمال-جنوب از آذربایجان بحث گلوگاههای مرزی است و در این منطقه هماهنگیهای مرزی وجود ندارد و موجب توقفهایی در نقاطی در مرز آذربایجان و روسیه شده که در نهایت سرعت ترانزیت بار را کاهش میدهد. موضوع این است که ظرفیت در این مناطق مرزی برای انجام عملیات تعریف شده کافی نیست و قرار بر این شده که سه کشور در این موارد با یکدیگر به توازن برسیم به طوریکه که ظرفیت این گلوگاهها را به نحوی تنظیم کنیم که تردد متناسب با ظرفیت باشد تا حداقل توقف ایجاد شود.

دبیر کارگروه روانسازی و توسعه ترانزیت ادامه داد: از دیگر موضوعات مطرح شده در این جلسه، تاکید بر پتانسیلهای چابهار بود و نمایندگان سه کشور درباره اقدامات مشترک در چابهار مذاکراتی داشتند تا چارچوب این همکاریها تعیین شود.

مدیرکل دفتر تجاریسازی وزارت راه و شهرسازی با تاکید بر هدفگذاری 15 میلیون تن ترانزیت بین سه کشور ایران، روسیه و آذربایجان گفت: یکی از توافقات مهم در جلسه سه جانبه هدفگذاری 15 میلیون تن ترانزیت بین سه کشور تا سال 2030 ترانزیت میلیون تن از مسیر غرب دریای خزر – تردد از مسیر ریلی و تردد از مسیر جادهای – انتقال بار ترانزیتی داشته باشیم. طبق برآورد انجام شده در این هدفگذاری 5 میلیون تن بار از مسیر ریلی و 10 میلیون تن بار از مسیر جاده منتقل خواهد شد. برای اجرای این هدفگذاری هم یک کارگروه مشترک راهاندازی میشود که تا مشخص شود برای تحقق ترانزیت 15 میلیون تنی به چه نرمافزارها و چه سختافزارهایی نیاز داریم.

ترفع افزود: یکی از تاکیدات وزیر راه و شهرسازی کشورمان در این جلسه ضرورت بر تقویت شورای هماهنگی کریدور شمال-جنوب بود که با حضور 10 عضو دیگر این کریدور موارد مورد نظر در افزایش ترانزیت در این مسیر هماهنگ و توافق شود، از این رو پیشنهاد دادیم دبیرخانه کریدور شمال-جنوب را در ایران فعال کنیم.

وی با تاکید بر اهمیت موانع غیر فیزیکی در عدم موفقیت برنامهها و اهداف ترانزیتی اظهار داشت: در این جلسه هدف طرفها بر این بود که به موضوعات درباره حوزههای سخت افزاری بپردازند اما با استدلالی در جلسه داشتیم اهمیت موانع غیرفیزیکی بین سه کشور بسیار بیشتر مورد بحث قرار گرفت و طرفها هم این استدلالها را پذیرفتند.

دبیر کارگروه روانسازی و توسعه ترانزیت درباره مصدایق موانع غیر فیزیکی ادامه داد: مواردی مانند فرایند مرزی که همانطور که گفته شد باعث توقف تردد در نقاط مرزی میشود، عوارض بین سه کشور، محدودیتهای سوخترسانی در کشورها به ویژه ایران، طولانی بودن پروسه بررسی اسناد و مدارک و ... از جمله مصداق موانع غیرفیزیکی در کنار موانع نبود زیرساختها هستند.

وی افزود: در داخل ایران هم با چنین موانعی مواجه هستیم که نمونه بارز آن مشکلات در سوخت رسانی به کامیونهای خارجی است. در حال حاضر به کامیونهای خارجی ترانزیتی در ایران سوخت ارایه نمیشود و کارتهای سوخت مخصوص سوخت گازوییلی کامیونهای خارجی هم اخیرا از جایگاهها سوخت رسانی جمع آوری شده است. بنابراین عملا کامیونهای خارجی که وارد ایران میشوند امکان سوختگیری ندارند و در هر جلسه بینالمللی که شرکت میکنیم اولین ایرادی که به ایران میگیرند این موضوع است و مدعی هستند که همین عامل، هدفگذاریهای ترانزیتی را تحت تاثیر قرار میدهد.

ترفع ادامه داد: روال اینگونه بوده که کامیون خارجی در بدو ورود مابهتفاوت قیمت سوخت را میپردازند و در ادامه مسیر با قیمت جایگاه میتوانند از سوخت استفاده کنند. اما جایگاهداران به دلیل محدویتهای تعریف شده از ارایه سوخت به آنها خودداری میکنند و این موضوع موانع جدی ایجاد کرده و اگر میخواهیم به اهداف حمل و نقل و ترانزیت برسیم با این موانع غیرفیزیکی به جایی نخواهیم رسید.

مدیرکل دفتر تجاریسازی وزارت راه و شهرسازی تاکید کرد: هر چند کافی نبودن زیرساختها را انکار نمیکنم اما معتقدم آسیبی که موانع غیرفیزیکی به اهداف ترانزیتی وارد میکنند بیشتر از موانع فیزیکی است که این موانع غیر فیزیکی هم در ایران و هم در کشورهای اذربایجان و روسیه دست و پاگیر هستند که از نمونههای آن در کشور روسیه الزام به ترجمه روسی مدارک و اسناد است در حالی که در همه دنیا ترجمه انگلیسی کافی است. همچنین از نمونههای این موانع غیرفیزیکی در آذربایجان عدم رعایت مقررات بینالمللی تیر است بطوریکه ناوگان مشمول کارنه تیر را فک پلمپ میکنند در صورتی که طبق مقررات و استانداردهای بینالمللی کامیونی که تحت کارنه تیر تردد دارد باید بدون توقف عبور کنند.