چک الکترونیک چیست و چگونه صادر و نقد می‌شود؟

چک الکترونیک نوع جدیدی از چک است که سرعت، دقت و امنیت بیشتری در عملکرد و نقد شوندگی نسبت به چکهای کاغذی دارد و تمام قوانین چک کاغذی برای آن قابل اجراست و با یک امضای الکترونیکی اعتبار پیدا میکند.

به همین منظور، سامانه چکاد با هدف ایجاد بستری برای ارائه چک امن دیجیتال و رفع مخاطرات احتمالی چکهای کاغذی راهاندازی شده است که امکان مدیریت و نظارت آنلاین مبادله چک را برای شبکه بانکی و بانک مرکزی فراهم میکند.

طبق اعلام بانک مرکزی، از مزایای چک الکترونیک میتوان به سرعت زیاد در ثبت و پردازش چکهای الکترونیکی، عدم نیاز به ارسال نسخه فیزیکی چک، حذف نگرانی افراد در خصوص ثبت چک در سامانه و امنیت بالا و عدم امکان سرقت یا تحریف چک اشاره کرد.

چک الکترونیکی چیست؟

چک دیجیتال موجودیتی مشابه چک کاغذی دارد و تمامی مقررات چک کاغذی در مورد آن صدق می کند. در چک دیجیتال کاغذی از موجودیت چک حذف و با استفاده از امضای دیجیتال چک معتبر می شود.

در این خصوص سامانه چکاد با هدف ایجاد بستر امن بین بانکی جهت ارایه چک دیجیتال و برطرف نمودن مشکلات چک فیزیکی ایجاد شده و بانکها با بهره گیری از سرویس های ارایه شده توسط این سامانه می توانند سرویس های چک دیجیتال را برای مشتریان خود عرضه کنند.

پیش نیازهای استفاده از خدمات سامانه چکاد (سامانه چک امن دیجیتال)

عضویت در همراه بانک، نصب و فعالسازی برنامه هامون جهت ثبت امضای الکترونیکی و همچنین داشتن یک حساب جاری با امکان صدور دسته چک پیش نیازهای استفاده از خدمات سامانه چکاد به منظور دریافت و صدور چک دیجیتال است.

پس از فعال سازی خدمت چک دیجیتال در منوی مربوطه در همراه بانک خدمات مربوط به چک دیجیتال اعم از درخواست صدور دسته چک، صدور چک، امکان وصول درون بانکی و بین بانکی چک، بانکی مشاهده دسته چک صادر شده و برگه های چک دیجیتال، مشاهده چک های دریافتی، انتقال چک دیجیتال، ضمانت چک، مسدود سازی چک، ابطال چک و نقد کردن چک بدون مراجعه به شعبه قابل انجام خواهد بود.

نقد کردن چک الکترونیکی

مانند چکهای کاغذی، کسی که چک را مینویسد (یعنی همان صادرکننده) باید اطلاعات خواسته شده را وارد سامانه کند و درخواست خود را به صورت دیجیتال در قسمت تعیین شده در سامانه چک الکترونیکی ثبت کند تا ترمینـالهای دستگاه، آن را به بانک انتقال دهند.

دریافتکننده هم باید اطلاعات چک الکترونیکی را به دقت مطالعه کرده و ثبت آن را تایید کند تا چک در قالب سپرده در اختیار بانک پرداختکننده قرار بگیرد. زمانی که گیرنده درخواست نقد شدن چک را کند، بانک عامل بعد از تایید چک دیجیتال ثبت شده در سیستم، حسابی که مربوط به آن است را شارژ میکند تا پرداخت در زمان مقرر صورت بگیرد.

امنیت چک دیجیتال

بدون شک چک الکترونیکی خیلی امنتر از چک کاغذی است، چراکه نمیتوان آن را تغییر داد یا به طور کلی منکر صدورش شد. از آن گذشته بانک مرکزی زیرساختی ایجاد کرده تا صادرکنندگان یا انتقالدهندگان چک از طریق امضای دیجیتال، احراز هویت و اعتبارسنجی شوند و همین امر بر امنیت چکهای دیجیتال اضافه میکند.

فراموش نکنید که در چکهای کاغذی سنتی احتمال خط خوردگی یا اشتباه نوشتن همیشه وجود دارد و اگر این اتفاق بیافتد، راهی ندارید جز اینکه برگه چک را پشتنویسی یا ابطال کنید که البته پشتنویسی هم در قانون جدید چک با محدودیتهایی روبهرو است. اما در خصوص صدور این نوع چک، دیگر با چنین دردسرهایی مواجه نخواهید شد.

همچنین سامانه چکاد و کد نهاب امنیت چکهای الکترونیکی را بیش از پیش تضمین میکنند. چکاد مخفف سامانه مرکزی چک الکترونیک است و نهاب هم سامانهای حاوی اطلاعات هویتی مشتریان بانکی است که با اختصاص دادن شماره شناسایی ویژه برای هر کاربر بانکی، امکان احراز هویت آسان و سریع افراد در شبکه بانکی را فراهم میکند.

مزایای چک الکترونیکی

بیهیچ تردید یکی از مهمترین مزایای چک الکترونیکی امنیت بالای آن است. چراکه با اعتبارسنجی وضعیت اعتبار بانکی فردی که چک میکشد مشخص میشود، امکان سرقت یا تحریف آن وجود ندارد و شما میتوانید در صورت مشاهده اولین تخلف، چک را بهراحتی مسدود کنید. از دیگر مزایا مهم این چکها به این موارد میتوان اشاره کرد؛

• عدم محدودیت تعداد برگ چک
• عدم امکان تغییر در برگ چک الکترونیکی
• صرفهجویی در مصرف کاغذ
• اطلاعرسانی از وضعیت نقلوانتقالات چک
• حذف مراحل زمانگیر مثل جابهجایی، دستهبندی و حسابداری چکها
• کارمزد و هزینه عملیاتی پایینتر
• مدیریت ریسک بهتر
• سرعت بالا فرآیندهای صدور و پرداخت چک
• امکان آگاهی از گردش حساب و مدیریت موجودی حساب برای جلوگیری از برگشت خوردن چک به کمک ابزارهای مدرن همچون تلفن همراه، ایتیامها و اینترنت
• امکان جایگزینی در تمامی معاملات
• مطلع شدن صاحب چک بعد از پرداخت وجه

از این موضوع نیز نمیتوان غافل شد که قانون جدید چک و چکهای دیجیتال تا حد زیادی جرایم بانکی را کاهش داده است. از آنجا که با ثبت اطلاعات در سامانههای الکترونیکی، امکان صدور چک به وعده و بیمحل وجود ندارد، احتمال برگشت خوردن و کلاهبرداری نیز کمتر میشود.

خدمات سامانه چک دیجیتال

سامانه چک الکترونیکی زیر نظر بانک مرکزی بستری امن برای صدور و پرداخت چک فراهم میکند. یکی از مهمترین خدمات سامانه چک دیجیتال این است که به کاربر اجازه میدهد با فعالسازی خدمت چکالکترونیکی و با معرفی گواهی امضاء الکترونیکی درخواست دسته چک دیجیتال بدهد.

درگاههای الکترونیکی امن بانکها مانند اینترنت بانک و موبایل بانک یا نرمافزارهای مخصوص شعب از جمله راههای دسترسی و استفاده از این سامانه هستند. به واسطه این درگاهها ارتباط مطمئنی میان سیستم متمرکز بانکها و سامانه چکهای الکترونیکی شکل میگیرد تا به واسطه آن، این خدمت از خدمات بانکداری الکترونیک به مردم ارائه شود.