جزئیات ۷ برنامه دولت درخصوص رمزارزها

بحث رمزارزها یا به تعبیری رمزداراییها سابقه طولانی در فضای اقتصادی دنیا ندارد. بازار رمزارزها طی سالهای اخیر به طور جدی مطرح شد که این موضوع نیز محصول گسترش فضای اقتصاد دیجیتال بوده است.

با توجه به اهمیت و تأثیری که این حوزه بر روی اقتصاد کشورها دارد، بانکهای مرکزی و دولتها به دنبال قاعدهگذاری و کنترل بازار رمزارزها هستند. در ایران نیز اقداماتی آغاز شده و دولت آییننامهای را با عنوان آییننامه استخراج رمزداراییها به تصویب رسانده است. برای بررسی بیشتر ابعاد این آییننامه در این مصاحبه با محسن رضائی صدرآبادی دبیر کارگروه رمزارزها در ستاد تحول دولت گفتگو شده است.

مصوبه استخراج رمزارزها گام اول بود/ سیاستگذاری در این حوزه فراوزارتخانهای است

 با توجه به تصویب آییننامه استخراج رمزداراییها در هیئت دولت و تعیین برخی قواعد در حوزه مجوزدهی و شیوههای تأمین انرژی، چه جزئیات مهمی در این آییننامه در نظر گرفته شده است؟

رضایی: این آییننامه در راستای اجرای سند تحول دولت تنظیم شده است. زمانی که در کارگروه رمز ارزش های ستاد تحول دولت، سند تحول را تنظیم کردیم، مقرر شد تا مسئولیت تنظیمگری و سیاستگذاری در حوزه رمز ارزشها، توسط معاونت اقتصادی رییس جمهور انجام شود.

علت نیز این بود که موضوع رمز ارزشها ابعاد فراوزارتخانهای داشت. در بحث سیاستگذاری و تنظیمگری، پس از تدوین سند تحول مقرر شد تا احکام ساماندهی رمز ارزشها در قالب مقررات برای تصویب به هیئت وزیران ارسال شود. جلسات متعددی در کارگروه رمزارزشها برگزار شد و در نهایت یک پیش نویس اولیه تدوین شد.

پیشنویس شامل بر هفت فصل و 47 ماده بود. این پیشنویس مورد بررسی قرار گرفت و تمام کارشناسان دولت از همه وزارتخانهها در خصوص آن نظر دادند. تقریباً تمامی وزارتخانههای دولت در بخشهای مختلف فصلهای تدوین شده حضور داشتهاند به طور مثال در بخش تولید، وزارت صمت، نفت و نیرو درگیر هستند.

پس از جلسات متعدد که تحت عنوان جلسات تخصصی «ستاد ملی رمزارزشها» انجام شد، این سند مورد بررسی قرار گرفت. در گام اول قرار شد تا بخشی از تعاریف که مربوط به تولید و استخراج رمز داراییها بود، برای تصویب به هیئت دولت برود. 13 مادهای که در هیئت دولت به تصویب رسید بخشی از آن 47 ماده پیشنویس کلی است.

کاهش فشار دلاری با استفاده رمز ارز ها/ امکان پوشش تقاضای داخلی را داریم

رضایی: فصول دیگر این پیشنویس تنظیم شده و برای معاون اول رئیس جمهور ارسال شده تا دستور بررسی آن در کمیسیون اقتصادی دولت را بدهند. در بخش تولید و استخراج چند سیاست مهم و اساسی را دنبال کردیم. یکی از این سیاستها این بود که در حوزه رمز ارزشها و داراییهای دیجیتال، امکان تولید وجود دارد.

این کار مانند استفاده از دستگاه چاپ دلار است. بعبارتی اگر امروز امکان استفاده از دستگاههای چاپ دلار را داشتیم و به نیاز کشور میتوانستیم دلار چاپ کنیم و عرضه کنیم، آنوقت اصلا مشکل افزایش قیمت دلار را نداشتیم و بسیاری از مشکلات امروز که ناشی از کمبود دلار است را شاهد نبودیم. در حوزه رمزارزها، برخلاف ارزهای بینالمللی مانند دلار، امکان تولید و پوشش تقاضای داخلی وجود دارد. در این صورت به بازار دلار نیز فشاری وارد نخواهد شد. این موضوع اولین و مهمترین سیاستی بود که اتخاذ شد.

تخفیف به شرط رفع تعهد ارزی

رضایی: با توجه به این سیاست قرار شد تا تسهیلگری برای شکلگیری صنعت رمزارزها رخ دهد. براین اساس تخفیفهایی در حوزه نرخ انرژی(برق و گاز) در نظر گرفته شده است. با توجه به شروطی که در آییننامه در نظر گرفته شده است، اگر ارزهای استخراج شده وارد چرخه اقتصادی کشور شود و یا در حوزه صادرات و واردات مورد استفاده قرار گیرد، تخفیفات در قالب کاهش تعرفه برق و گاز مصرفی ارائه خواهد شد.

فراهم شدن امکان تأمین برق مزارع رمزارز با استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر

رضایی: یکی دیگر از محورهایی که مصوبه دولت پیگیری میکند، تعیین اولویتبندی در خصوص شیوه تأمین انرژی مورد نیاز مزارع استخراج بود. اولین بحث موضوع انرژیهای تجدیدپذیر و انرژیهای پاک است. افراد میتوانند با استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر اقدام به استخراج رمزارز کنند. در حال حاضر این امکان وجود ندارد اما باید زیر ساختهای آن فراهم شود و وزارت نیرو نیز پیگیر این موضوع است.

امکان جذب سرمایهگذاری در حوزه تبدیل گاز فلر با هدف تامین انرژی رمز ارزشها

رضایی: راهکار دیگر تأمین انرژی مزارع استخراج رمزارزها استفاده از گازهای فلر است. سالیانه حدود 17 میلیارد دلار از منابع گازی کشور به این ترتیب میسوزد و از بین میرود. در دنیا این منابع را به گاز قابل استفاده و سپس برق تبدیل میکنند. برای صنایعی مانند رمزارزها صرفه اقتصادی لازم برای سرمایهگذاری در این بخش وجود دارد.

برخی از سرمایهگذارانی که مزارع استخراج دارند، درخواست برق میکنند. این در حالی است که ما دچار ناترازی برق هستیم و چنین امکانی را نداریم. میگویند که در ازای انرژی به ما گاز بدهید و ما خودمان تولید برق میکنیم اما مشکل ناترازی گاز نیز در کشور وجود دارد. گاز فلر مربوط به همان مشعل چاههای نفت است که میسوزد و به هدر میرود و میتواند در گسترش این صنعت مورد استفاده و بهرهبرداری قرار گیرد.

سرمایهگذاران استخراج رمزارز ابراز تمایل کردند تا بیایند با سرمایهگذاری خود گاز فلر را به گاز قابل استفاده تبدیل کنند و سپس از این گاز برای تولید برق مورد نیاز خود استفاده کنند. لذا در عمل نگاه ما براین است که اگر یک صنعت میتواند به سبب بهرهوری که دارد به توسعه زیرساختها کمک کند باید از این فرصت استفاده کرد.

حرف و هدف اصلی سند تحول دولت نیز استفاده از همین فرصتها است. اولین رویکرد تحول آفرین سند تحول دولت این است که در آن ذکر شده از رویکرد تهدید محور، مجوز محور و سلبی باید به حکمرانی فرصت محوری و ایجابی حرکت کنیم. این موضوع در دولت سیزدهم دنبال میشود و امیدوار هستیم با همکاری همه دستگاهها از جمله وزارت نیرو، نفت و صمت این اتفاق شکل بگیرد.

سرمایهگذاری در صرفهجویی انرژی راهکاری برای تامین برق مزارع رمزارز

رضایی: راهکار دیگری که برای تأمین انرژی استخراجکنندگان رمز ارز در نظر گرفته شده است، مربوط به حوزه صرفهجویی انرژی است. طبق قانون و ضوابط وزارت نیرو اگر مجموعهای در حوزه صرفهجویی فعالیت کند، به میزانی که باعث صرفهجویی انرژی شده است، وزارت نیرو میتواند آن انرژی را در اختیار او قرار دهد.

به طور مثال اجرای طرحی مانند تعویض کولرهای گازی شهرهای جنوب کشور یا تغییر لامپهای پرمصرف خیابانهای تهران و همکاری با شهرداری از جمله این طرحها است. سرمایهگذاران حوزه رمزارزها این تمایل را دارند تا در چنین طرحهایی سرمایهگذاری کنند و در برابر صرفهجویی انجام شده از وزارت نیرو برای کار استخراج خود انرژی دریافت کنند. به این ترتیب در عمل تولید منبع جدید انرژی نخواهیم داشت بلکه جلوی هدر رفت منابع را گرفتهایم. البته اجرای این روش هم نیازمند تسهیل در شرایط آئیننامه و اختصاص برق در زمانهای مختلف است و باید وزارت نیرو دستورالعملها و آئیننامههای داخلی خود را برای تسهیلگری استخراج رمزارز تغییر و اصلاح نماید.

سرمایهگذاران رمزارز نیروگاه خواهند ساخت؟

رضایی: یکی دیگر از محورهای تامین انرژی مزارع استخراج رمزارزها که در مصوبه دولت به آن اشاره شده است، خرید برق در بازههایی زمانی است که وزارت نیرو اعلام میکند. با توجه به شرایط مزارع بزرگ مقیاس و شرط رفع تعهد ارزی امکان استفاده از تخفیف 30 درصدی نیز وجود خواهد داشت.

نکتهای که در مورد نیروگاههای حرارتی یا نیروگاههای سیکل ترکیبی فعلی وجود دارد این است که دولت از نیروگاههای موجود خرید تضمینی برق انجام میدهد. در گذشته به نیروگاهها گاز داده میشد و در بازه زمانی پیک مصرف برق از آنها دریافت میشد. چند سالی است که ناترازی گاز نیز وجود دارد و نیروگاهها از گازوئیل استفاده میکنند. راندمان این نیروگاهها نیز بسیار پایین است.

در این شرایط یکی از محورهای پیشنهاد شده برای تأمین انرژی مزارع استخراج رمزارزها، که نیازمند حمایت ویژه از سوی وزارت نفت نیز هست، این بود که سرمایهگذاران بیایند و نیروگاههای حرارتی و سیکل ترکیبی با راندمان بالا(60 درصد به بالا) ایجاد کنند و برخلاف مدل خرید تضمینی، سرمایهگذاران این حوزه حاضر هستند که تنها تهاتر انجام دهند.به این معنا که براساس میزان گازی که به نیروگاهها داده میشود، با تناسب یک به چهار یا یک به سه، به همان میزان در ساعات اوج مصرف برق به شبکه سراسری بدهند اما در زمانها دیگر از برق تولید شده برای مصارف خود استفاده کنند.

در حقیقت صنعت رمزارز میتواند در ازای گازی که دریافت میکند، در ساعت پیک مصرف برق رایگان بدهد و ما بقی برق را برای مصارف خود نگهدارد. این کار سبب خواهد شد تا زیر ساختهای کشور در حوزه ساخت نیروگاه توسعه پیدا کند. از نظر پدافندی و مباحث امنیتی این کار قابل توجه است.

عملی شدن چنین رویکردی نیازمند همکاری وزارت نیرو و به خصوص وزارت نفت است. وزارت نفت باید سیاستهای انحصاری که بعضاً در حوزههایی مانند تأسیس نیروگاه وجود دارد را بردارد و اجازه دهد تا بخش خصوصی بتواند در حوزههای مختلف سرمایهگذاری کند و این صنعت را رونق دهد.

بنابراین در جمعبندی میتوان گفت تولید رمزدارایی برای کشور به دلیل تقاضا، بحثهای افزایش قیمت در آینده و پیشبینیهایی که در خصوص نظام پولی آینده وجود دارد، دارای اهمیت است. حداقل میتوان با چنین رویکردی بازار داخلی را تأمین کرد. به این ترتیب به جای اینکه به دلیل خرید و فروش رمزدارایی به بازار دلار فشار احتمالی بیاید، این نیاز از داخل تأمین خواهد شد.

جزئیات 7 فصل برنامه دولت برای سیاستگذاری در حوزه رمزارزها/ رمز ارز ایرانی به کمک کسب و کارهای اینترنتی میآیند؟

 با توجه به اینکه در حال حاضر تنها یک فصل از هفت فصل پیشنویس مربوط به سیاستگذاریهای حوزه رمزارزها به تصویب رسیده است که آن هم مربوط به ارائه مجوز و شیوه تأمین انرژی بود، سوال این است که فصول دیگر چه مواردی را شامل خواهد شد؟

رضایی: یک فصل مربوط به تعاریف و ساختارها است که بخشی از آنها در مصوبه فعلی دولت آمده است. در حوزه ساختار نیز لازم است ستاد ملی رمزارزشها قوام پیدا کند و موجبات حقوقی قوام یافتن آن فراهم گردد و همچنین در سازمان بورس با مدیریت وزارت امور اقتصادی و دارایی ساختار مناسب جهت توکنایز کردن داراییها شکل بگیرد. . فصل دوم مربوط به تولید است که خود سه بخش دارد. بخشهای استخراج، انتشار توکنها( که شامل توکنهای کاربردی و بهادار نیز میشود) و خلق رمز ارزش ملی است که رمز ارز ریال در این بحث قرار میگیرد.

فصل سوم مربوط به نگهداری است. البته قرار براین است که این فصل در بخش آخر و پس از یکسال به تصویب برسد. در حوزه نگهداری، بحث صندوقهای سرمایهگذاری رمزارزی (ETF) و نهادهای امینرمزدارایی در ذیل بازار بورس مطرح است.

فصل بعدی مربوط به تبادل است. تبدیل ریال به رمزارز و برعکس و همچنین تبادل رمزارز به رمزارز از جمله مواردی است که در این حوزه وجود دارد. در فصل پنجم موضوع پرداخت مطرح شده است. این فصل مربوط به قواعد خرید کالا و خدمت از طریق رمزارزها است.

حوزه پرداخت شامل دو بخش داخلی و خارجی است. در حوزه داخل کشور استفاده از رمزارزها بعنوان ابزار پرداخت کاملاً ممنوع است چرا که به اقتصاد کشور صدمه میزند اما در حوزه تجارت خارجی این ابزار برای دور زدن تحریمها کمک کننده خواهد بود و در این راستا زیرساختهای فنی و حقوقی مربوط نیز به وجود آمده است و وزارت صمت و بانک مرکزی اقدامات لازم را برنامهریزی نمودهاند

فصل ششم مربوط به زیرساختها و مباحث فنی است که کاربردهای دیگر فناوری زنجیره بوکی مانند ثبت اسناد در آن مورد توجه قرار گرفته است. در فصل هفتم نیز میتوان گفت که مقررات حقوقی، قضایی، اقتصادی و امنیتی حوزه رمزارزها مورد توجه قرار گرفته است.