انحراف مس از بهای تعادلی

بررسی معاملات جهانی و دادوستد در بازار داخلی مس در بورسکالا نشاندهنده این است که فلز سرخ بهرغم رقابت برای خرید با بهایی بسیار پایینتر از نرخ آزاد ارز و نزدیک به نیمایی معامله میشود. مسالهای که توزیع نوعی رانت پنهانی را در ذهن القا میکند. درست است که سیاستگذار تمایل به انجام معاملات در نرخ نیمایی دلار دارد اما از طرفی کاهش سودآوری تولیدکنندگان و دورشدن از قیمتهای تعادلی نیز میتواند درنهایت به کاهش سرمایهگذاری در واحدهای تولیدی بالادست منجر شود. در سمت بازار جهانی نیز انتشار اخباری مبنیبر افزایش سرمایهگذاری در حوزه مس موجب شد تا بهای این فلز سرخ در کانال افزایشی قرار بگیرد؛ درحالیکه در ماه گذشته کاهش تقاضا به دلیل افزایش موارد مبتلا به کرونا در چین پس از لغو محدودیتها موجب افت قیمتی مس شده بود. در سمت عرضه نیز آمارها نشاندهنده کاهش فعالیت کارخانههای ذوب طی سال2022 و درنتیجه کاهش تولید مس شدهاست. شیوع کرونا در دنیا بهخصوص شرق آسیا، اعتصابات کارگری و افزایش دوره تعمیر کارخانهها از عوامل این کاهش تولید نامیده شدهاند.

اثرات بهای ارز بر بازار مس داخلی

وضعیت بازار مس بهگونهای شده که از یکسو منافع شرکتهای بزرگ عرضهکننده را آنگونه که باید و شاید تامین نکرده و از سوی دیگر بخش تقاضا یا همان صنایع تکمیلی نیز به اندازه کافی تامین نمیشوند. واقعیتی که بیش از همه در قیمتهای مورد معامله اثرگذار بوده و ممکن است یک رانت نانوشته ولی قابل شمارش را بههمراه داشته باشد که به موشکافی بیشتری نیاز دارد.

آخرین قیمت هفته گذشته میانگین موزون کاتدمس در بورسکالای ایران 268هزار و 900تومان به ازای هر کیلوگرم بوده که با احتساب قیمت جهانی مثلا مس 8هزار و 300 دلار در هر تن، قیمت دلاری کشفشده در این فرآیند رقمی نزدیک به 32هزار و 400تومان خواهد بود؛ این در حالی است که بهای دلار توافقی رقمی بین 37 تا 38هزارتومان در حال نوسان بودهاست، بنابراین نرخ مس مورد معامله در بورسکالا بیشتر نزدیک به بهای نیمایی ارز است تا قیمت دلار توافقی. اینکه دولت تمامی تلاش خود را بهکار گرفته تا قیمتها را در سطوحی نزدیک به نرخهایی با معیار نرخگذاری نیمایی قرار دهد بر کسی پوشیده نیست ولی ابزارهایی که در بورسکالا وجود دارد امکان تعدیل قیمتها را بر پایه رخدادهای واقعی بازارها در اختیار دارد به شرط آنکه از آنها درست استفاده شود.

واقعیتی که هماکنون در بدنه عرضه و فروش به کمک ابزارهای مالی چنین رویکردی دیده نمیشود؛ یعنی از امکانات فعلی بهدرستی استفاده نشدهاست. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که اوضاع بازار مس در مقایسه با سایر کالاها هنوز هم قابلتوجه است. بهصورت کلی نرخگذاری بر پایه دلار نیمایی است و این وضعیت بهشدت گسترده است اما اینجا برای تعیین قیمتها شاهد متعادلشدن بازار با محوریت بهای ارز هستیم. واقعیتی که اگرچه مهم است ولی هنوز جای کار بسیاری دارد؛ زیرا حداقل سودآوری بیشتر برای واحدهای تولیدی بزرگ بالادستی به معنای سرمایهگذاری جدیتر در این حوزه، همچنین بهبود شرایط تولید در آینده در کنار کاهش توزیع رانت با احتساب قیمت واقعی دلار مثلا در معاملات توافقی است، اما درخصوص این نکته که چگونه میتوان به کمک ابزارهای موجود فعلی در بورسکالا همچنین دستورالعملهای اجرایی، قوانین و مقررات بهترین شرایط را فراهم کرد تا کمترین رانت در زنجیره تولید توزیع شود، در آینده به مباحث جدیتری خواهیم پرداخت.

افزایش جزئی بهای جهانی مس

 درحالیکه فلزسرخ 2023 را با روندی کاهشی آغاز کرد اما انتشار اخباری در رابطه با افزایش سرمایهگذاری برای مس در چین موجب شد تا بهای آن دوباره در کانال افزایشی قرار بگیرد. روز گذشته بهای معاملات نقدی مس در بورس فلزات لندن به بیش از 8هزار و 420دلار به ازای هر تن رسید که نسبت به چهارشنبه گذشته 5/ 2درصد افزایش قیمت داشتهاست. همچنین این سطح قیمتی از اواسط دسامبر تاکنون مشاهده نشدهاست. افزایش موارد مبتلا به کووید – 19 پس از لغو سیاست کوویدصفر در بسیاری از شهرهای بزرگ چین موجب شد تا با کاهش تقاضا بهای این فلز طی ماه گذاشته در کانال کاهشی قرار بگیرد؛ با اینحال اما خبرها حاکی از افزایش سرمایهگذاری در این حوزه است. به گزارش رسانه دولتی چین کارخانههای تولید در در گوانگژو، در بخش جنوبی این کشور، در حال برنامهریزی برای سرمایهگذاری در بیش از 1700پروژه به ارزش حدودهزارمیلیارد دلار هستند.

با اینحال برخی تحلیلگران معتقدند هنوز برای نظر قطعی زود است و نمیتوان تنها پس از چند روز از آغاز سالجدید روند قیمتها را ارزیابی کرد. اول هاسن، مدیر کامودیتی استراتژی میگوید؛ عملا غیرممکن است که تنها با گذشت چند روز از ابتدای 2023، تشخیص دهیم روند معاملات چگونه خواهد بود، اما بعید است که قیمتها در طولانیمدت نیز روند صعودی خود را طی کنند، چراکه هنوز شیوع کووید در چین حل نشده و از طرفی تقاضای جهانی نیز ضعیف است. با وجود اینکه در روزهای گذشته بازار فلز سرخ روندی صعودی را طی کرده اما نگرانی از رکود همچنان به انتظارات تقاضا برای نهادههای صنعتی فشار میآورد.

بهتازگی دادههای PMI در چین نیز نشان داد که فعالیت کارخانههای در این کشور طی ماه دسامبر به انقباض شدید خود ادامه دادهاست. این شاخص در ماه دسامبر به سطح 49 رسید که حدود 4/ 0کمتر از ماه نوامبر بود. همچنین در پایینترین سطح از سپتامبر 2022 تاکنون قرار گرفت. کاهش فعالیت کارخانهها در چین در حالی اتفاق میافتد که بازار دارایی این کشور همچنان با بدهیهای بسیار بالایی دستوپنجه نرم میکند. مسالهای که بر میزان سرمایهگذاری اثرات ناخوشایندی وارد کردهاست.

انقباض فعالیت واحدهای ذوب

در سمت عرضه نیز خبرها حاکی از کاهش تولید است. بررسی آمارها نشان میدهد که فعالیت جهانی ذوب مس طی سال2022 به کمترین سطح خود طی 6 سالاخیر رسیده است. علاوهبر شیوع کووید در نقاط مختلف جهان بهخصوص شرق آسیا که موجب اخلال در تولیدشده بود، همچنین مشکلاتی چون تعمیر و نگهداری و اعتصابات کارگری نیز از دیگر عوامل کاهش تولید محسوب میشوند. طبق این گزارش شاخص پراکندگی مس، معیاری برای فعالیت کارخانههای ذوب فلز سرخ از 9/ 48در ماه نوامبر به 48 در ماه دسامبر افت کرد. سقوط این شاخص به زیر سطح 50 واحد نشاندهنده این است که کارخانههای ذوب کمتر از سطح میانگین 12 ماه گذشته فعالیت کردهاند. این شاخص برای دهمین ماه متوالی در سطحی زیر 50 قرار گرفتهاست. از سوی دیگر، در شیلی، تولیدکننده برتر مس در دنیا، تولید طی 3فصل اول 2022 حدود 7/ 6درصد نسبت به مدت مشابه در سال2021 کاهش داشته است. از طرفی شرکت گلنکور، غول معدنی در دنیا، کمبود عرضه حدود 50میلیونتن را برای سالمیلادی جاری پیشبینی کردهاست.