چگونگی مدیریت بازار ارز و حمایت از تولید

روز گذشته محمدرضا فرزین - رئیس کل بانک مرکزی - با جمعی از اقتصاددانان و کارشناسان اقتصادی نشست هم اندیشی برگزار کرد تا درباره موضوعات مختلف اقتصادی از جمله مهار تورم، بازار ارز و ... با آنها صحبت کند.

محمدرضا رنجبر فلاح - اقتصاد دان و مدیر پیشین بانکی - که در این جلسه حضور داشت در این باره، گفت: در این جلسه آخرین وضعیت آمار و اطلاعات کشور از حجم نقدینگی مورد بحث و بررسی قرار گرفت و درباره ثبات نرخ ارز، راهکارهای کنترل نرخ نامه ارز بانکها و ... صحبتهای مختلفی مطرح شد.

وی افزود: حتی اگر بهترین اقتصاد دان هم رئیس بانک مرکزی باشد باید برای کنترل تورم و مهار بازار ارز ابزارهایی در اختیار داشته باشد. یکی از ابزارهایی که میتواند به صادرات غیر نفتی و گسترش آن در کشور کمک کند حمایت از تولید داخل است تا تولید کنندگان بتوانند کالاهای جایگزین واردات را تولید کنند. در این صورت تقاضای ارز در بازار کاهش پیدا میکند و به جای آنکه آن را سرکوب کنیم اقتصاد خودش نیازهای ارزی کشور را تامین خواهد کرد.

وی با تاکید بر حمایت از تولید کنندگان و صادر کنندگان، گفت: کالاهایی که صادر میشوند با خودشان ارز به داخل کشور میآورند. بنابراین صادر کنندگان عرضه کنندگان ارز در کشور هم هستند و بانک مرکزی هر قدر از آنها حمایت کند به منزله حمایت از عرضه ارز و سیاست ثبات آن خواهد بود.

به گفته رنجبر فلاح، شبکه بانکی هر قدر از طریق اوراق و تعیین سرمایه در گردش کمک کند که بنگاههای اقتصادی چرخشان بهتر و سریع تر بچرخد از رشد اقتصادی و تولید حمایت کرده و این روش به سیاستهای ثبات اقتصادی هم کمک میکند و نهایتا باعث کاهش نوسانات بازار و شوکهای وارد شده به آن خواهد شد اما در دورههای گذشته شاهد بودیم که برای کنترل نرخ ارز تا حد زیادی تقاضای ارزی برای واردات بی پاسخ میماند و بعضا در حوزههایی مانند خودرو سرکوب هم میشد که نتیجه آن افزایش قیمت خودرو بود. در حالیکه میتوانستیم به جای آن از تولید کننده داخلی حمایت کنیم تا نیاز مردم به خودرو را برطرف کنیم. از سوی دیگر نظام قیمت گذاری آنچنان باید باشد که نه تولید کننده صدمه ببیند و نه مصرف کننده به دلیل کمبود در بازار کالای مورد نیاز خود را گران تر خریداری کند، چرا که در این صورت حمایت از واسطهها و رانت واسطهگری اتفاق افتاده است.

یک اقتصاد دان تاکید کرد: وقتی سیاست ارزی را برنامه ریزی و اجرا میکنیم باید سیاستهای تجاری و تولیدیمان در کنار حمایت از صادرات مانند پازل قرار بگیرد تا ناهماهنگی در این زمینه و رها کردن بخشی از آن باعث نشود که فشاری به نرخ ارز وارد شود.

وی با بیان اینکه همین وضعیت و ناهماهنگیها باعث افزایش نرخ تورم در حوزه کالاهای سرمایهای و اقلام خوراکی در ماهها و سالهای گذشته شده است، گفت: در گذشته بعضا تخصیص ارز نادرست بود و محصولاتی با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد کشور میشد و برخی وارد کنندگان کالاهای خود را با فاکتورهای چند برابری زیاده نمایی میکردند و باعث افزایش قیمت و فشار تورمی به مردم میشدند.

رنجبر فلاح گفت: از سوی دیگر هدفمندی یارانههای انرژی اگر به تدریج در اقتصاد انجام میشد شوکی به آن وارد نمیشد و فاصله قیمت انرژی با نرخ آن در بقیه جهان تا این حد افزایش پیدا نمیکرد که وقتی دولت نمیخواهد آن را حذف کند چنین شوک سنگینی به اقتصاد وارد شود.

این اقتصاد دان تصریح کرد: اگر سیاستها درست اعمال و اجرا نشود با شرایطی مواجه میشویم که امروز دولت گرفتار آن شده است. یعنی از سویی کسری بودجه وجود دارد و از سویی دولت نمیداند از یک اقتصاد رکودی با درآمد پایین چگونه مالیات بیشتری بگیرد. چرا که مالیات بیشتر خود عامل رکود بیشتر است و اگر مالیات گرفته نشود در این شرایط تحریمی دولت چگونه میتواند درآمدهای خودش را تامین کند.

وی همچنین درباره وضعیت تخصیص نرخ ارز نیز گفت: پیش از این شایعاتی مطرح شده بود که بانک مرکزی میخواهد نرخ دلار را روی قیمت ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان تثبیت کند اما در صحبتی که در جلسه گذشته با رئیس بانک مرکزی داشتیم مشخص شد که اینگونه نبوده و بانک مرکزی میخواهد متوسط نرخ دلار را آن هم در شرایط کنونی روی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان ثابت کند که ممکن است در بازههایی بالاتر و در بازههایی پایینتر از این نرخ باشد اما به معنی این نیست که مانند دلار ۴۲۰۰ تومانی سالهای سال نرخ ارز ثابت نگه داشته شود و از این طریق رانت حمایت از واردات به وجود بیاید. البته این صحبتها و مسائل بارها از سوی اقتصاد دانان مطرح شده است و گفته میشود اما اگر بیش از اندازه تکرار شود باعث میشود که گوینده خسته شده و جامعه هم احساس کند که حرفهای تکراری و بی نتیجهای زده میشود.