جزئیات کارنامه جنجالی اشتغالی دولت؛ نفر به نفر

اظهارنظر اخیر حسن روحانی رئیس جمهور منتخب مردم ایران در مجلس درباره اشتغال زایی 14 هزار نفری سالیانه در دولتهای نهم و دهم با واکنش تند برخی مقامات دولتی مواجه شد و آنها اعلام کردند دولت در فاصله 8 سال اخیر 7 میلیون فرصت شغلی جدید در کشور ایجاد کرده است.

دولت حتی اعلام کرد به زودی گزارش مفصلی را در این زمینه ارائه خواهد کرد که در قالب آن جزئیات دقیقی درباره عملکرد اشتغال زایی در 8 سال گذشته ارائه می شود. با این حال، در روزهای اخیر مرکز آمار ایران با اقدام پیش دستانه نسبت به دولت پرونده کامل عملکرد اشتغال زایی و بیکاری کشور در فاصله سال های 84 تا 91 را ارائه کرد.

542 هزار شغل؛ کل عملکرد دولت نهم و دهم

بررسی گزارش مرکز آمار ایران از عملکرد دولت های نهم و دهم نشان می دهد که تناقضات روشنی از ادعاهای مقامات دولتی درباره اشتغال زایی و مهار نرخ بیکاری وجود دارد. در واقع هیچ نشانی از ایجاد 7 میلیون فرصت شغلی در آمارها وجود ندارد و اختلاف جمعیت 10 ساله و بیشتر شاغل کشور در فاصله سال های 84 تا 91 نشان می دهد در این سال ها تنها 542 هزار و 769 نفر به شاغلان کشور افزوده شده است.

نگاه دقیق تر به این آمار نشان می دهد سالیانه 67 هزار و 846 نفر به شاغلان کشور افزوده شده است که اگر این تعداد را در هر ماه کاری دولت های نهم و دهم محاسبه کنیم به اشتغال زایی ماهیانه حدود 5 هزار و 654 نفر خواهد شد.

به صورت کلی تعداد شاغلان کشور در سال 84 به میزان 20 میلیون و 618 هزار و 579 نفر بوده که این تعداد در سال 85 به 20 میلیون و 841 هزار و 420 نفر، در 86 به 21 میلیون و 92 هزار و 477 نفر، در 87 به 20 میلیون و 500 هزار و 310 نفر، در 88 به تعداد 21 میلیون و 704 نفر و در 89 نیز به تعداد 20 میلیون و 656 هزار و 693 نفر رسیده است. همچنین تعداد شاغلان در سال 90 به میزان 20 میلیون و 510 هزار و 25 نفر و در سال گذشته نیز 21 میلیون و 161 هزار و 348 نفر اعلام شده است.

وضعیت جمعیت شاغل از 84 تا 91

مقامات دولتی می گویند بخش قابل توجهی از اشتغال ایجاد شده به دلیل عدم استفاده از پوشش های بیمه ای در آمارها لحاظ نشده است و این آمارها نمی تواند مبنای دقیقی برای بررسی عملکرد دولت در زمینه اشتغال زایی باشد که اگر این فرض را درست تلقی کنیم باز هم یک ضعف عمده در بازار کار کشور مشخص خواهد شد چرا که اشتغال افراد بدون بیمه خود جای سوال است، اساسا می توان طبق قانون اشتغال ناقص و فاقد پوشش های حمایتی را کارنامه رسمی دولت تلقی کرد و یا خیر؟ دیگر اینکه 7 میلیون اشتغال مدنظر دولت با چه کیفیتی بوده (مانند مشاغل موقتی ایجاد شده در طرح مسکن مهر) که اساسا کارفرما نسبت به بیمه شاغلان اقدام نکرده است؟

طبق گزارش مرکز آمار ایران، در فاصله سال های 84 تا پایان 91 وضعیت اشتغال در 13 استان کشور بدتر شده و تعداد بیکاران آنها کمتر شده است. به عبارتی در حالی که دولت می گوید برای 7 میلیون نفر فرصت شغلی ایجاد کرده، از آنسو مرکز آمار گزارش می دهد 13 استان دچار وضعیت بدتری نسبت به ابتدای فعالیت دولت نهم شده اند.

آذربایجان شرقی، اردبیل، اصفهان، تهران، خراسان شمالی، زنجان، سمنان، سیستان و بلوچستان، کهگیلویه و بویراحمد، گلستان، لرستان، همدان و یزد؛ 13 استانی هستند که وضعیت اشتغال جمعیت 10 ساله و بیشتر شاغل آنها در سال 91 نسبت به 84 بدتر شده است.

بیکاری در 13 استان بیشتر شد

سئوال بزرگی که این روزها در نقد اظهارات مقامات دولتی درباره اشتغال زایی 7 میلیونی مطرح است اینکه چطور می توان ردپای میلیون ها فرصت شغلی را در آمارها مشاهده کرد در حالی که جمعیت شاغل کشور از 20 میلیون و 618 هزار و 579 نفر سال 84 با 542 هزار و 769 نفر افزایش به 21 میلیون و 161 هزار و 348 نفر در پایان 91 رسیده است؟

البته تعداد 54 هزار و 769 نفر یادشده بیشترین تعدادی است که در گزارش مرکز آمار ایران وجود دارد چرا که اگر عملکرد سال 84 را با پایان سال 90 مقایسه کنیم آنوقت نه تنها افراد جدیدی به بازار کار کشور افزوده نشده است، بلکه  منفی 108 هزار و 554 نفر نیز کسری خواهیم داشت که با ادعاهای مقامات دولتی فاصله بسیار معناداری خواهد داشت. به عبارت ساده تر آمارها نشان می دهد تعداد شاغلان کشور در فاصله سال های 84 تا پایان 90 به میزان 108 هزار و 554 نفر کاهش یافته است!

هرچند بازار کار کشور در سال های فعالیت دولت های نهم و دهم متوقف نشده و به فعالیت خود ادامه داده است، اما به نظر نمی رسد واکنش مردم نیز نسبت به آمارهای میلیونی دولت چندان مناسب باشد چرا که مردم معتقدند اشتغال زایی زمانی می تواند اتفاق بیافتد و قابل قبول باشد که بتوان آن را در سطح جامعه دید و کاهش تعداد بیکاران را لمس کرد. متاسفانه در سال های گذشته چنین احساسی در مردم ایجاد نشده و بیکاری همچنان جزو اولین دغدغه های خانواده ها باقی مانده است.

نرخ بیکاری 24 استان دورقمی ماند

علاوه بر این، نگاهی به وضعیت نرخ بیکاری اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران نیز نشان می دهد در سال 84 تعداد 10 استان کشور دارای نرخ بیکاری تک رقمی و زیر 10 درصد بوده اند که این تعداد در پایان 91 به 7 استان کاهش یافته است. در سال 91 تعداد 24 استان کشور دارای نرخ بیکاری دورقمی بوده است.

در بین استان هایی که تعداد جمعیت فعال در آنها نسبت به سال 84 کاهش یافته است تهران، آذربایجان شرقی و خراسان شمالی قابل توجه است. در تهران طی سال 84، 3 میلیون و 849 هزار و 529 شاغل وجود داشت که این تعداد در سال 91 به 3 میلیون و 666 هزار و 185 نفر کاهش یافته است؛ با این وجود، مقامات استان تهران در مواردی اعلام کرده اند روند اشتغال زایی در این استان مناسب بوده است.

جدول وضعیت تعداد شاغلان کشور (91-84)