درآمد ده‌ها میلیارد دلاری برندگان تحریم نفت روسیه

دستکم ۲۰ منبع بازرگانی و بانکی به رویترز گفتند: اکثر برندگان تحریمها، در چین، هند، یونان و امارات متحده عربی مستقر هستند و شرکتهای روسی در تعداد انگشت شماری از آنها سهم دارند.

به گفته منابع آگاه، هیچ کدام از این شرکتها، تحریمها را نقض نمیکنند اما از تدابیر وضع شده توسط اتحادیه اروپا و آمریکا برای کاهش درآمدهای نفتی زمان جنگ پوتین، نفع می برند.

با ورود جنگ اوکراین به دومین سال، درآمد روسیه کاهش پیدا کرده اما حجم صادرات با وجود تحریمها، نسبتا ثابت مانده است.

پوتین به غرب گفته بود تحریمها باعث افزایش قیمتهای انرژی خواهد شد اما قیمت نفت برنت که قیمت پایه بازار بینالمللی است، از ۱۳۹ دلار در مارس سال ۲۰۲۲ که چند هفته از آغاز جنگ اوکراین میگذشت، اکنون به ۸۰ دلار در هر بشکه نزول کرده است. پیش از آغاز جنگ اوکراین در ۲۴ فوریه سال میلادی گذشته، قیمت نفت برنت حدود ۶۵ تا ۸۵ دلار در هر بشکه بود.

طبق اعلام وزارت دارایی روسیه، پس از اعمال سقف قیمت از سوی گروه هفت برای فروش نفت روسیه در دسامبر، درآمد صادرات نفت مسکو در ژانویه، بر مبنای سال به سال، ۴۰ درصد کاهش یافت.

تحریمها علیه روسیه که شامل ممنوعیت واردات انرژی روسیه به آمریکا و ایالات متحده و ممنوعیت حمل نفت روسیه در قیمت بالاتر از ۶۰ دلار در هر بشکه است، یکی از شدیدترین تحریمهایی است که تاکنون علیه یک کشور وضع شده است. در واکنش به این محدودیتها، روسیه عمده تجارت نفت و فرآوردههای نفتی خود را به آسیا تغییر داده و برای رقابت با گریدهای نفتی خاورمیانه، تخفیفهای چشمگیری به چین و هند عرضه کرده است.

ممنوعیت حمل محمولههای نفتی و سقف قیمت، خریداران را محتاط و روسیه را مجبور کرده است هزینه حمل نفت را بپردازد زیرا نفتکشهای کافی برای حمل همه صادرات خود ندارد.

به گفته ۱۰ معاملهگر که به دلیل حساسیت موضوع مایل نبودند نامشان فاش شود، تا اواخر ژانویه، شرکتهای نفتی روسیه تخفیف ۱۵ تا ۲۰ دلار در هر بشکه را برای نفت به خریداران در هند و چین پیشنهاد میکردند. بعلاوه، فروشندگان روسی ۱۵ تا ۲۰ دلار در هر بشکه به شرکتهای کشتیرانی برای انتقال نفت از روسیه به چین یا هند پرداخت کردند. درنتیجه، شرکتهای روسی تنها ۴۹ دلار و ۴۸ سنت برای صادرات هر بشکه نفت اورال در ژانویه پرداخت کردند که ۴۲ درصد بر مبنای سالانه کاهش داشت و تنها ۶۰ درصد قیمت پایه نفت برنت اروپایی بود.

در مقابل، یک صادرکننده نفت مارس آمریکا که گرید مشابه نفت اورال است، برای حمل یک محموله به هند، حدود پنج تا هفت دلار در هر بشکه پرداخت میکند. با توجه به اختلاف قیمت ۱.۶ دلار در هر بشکه نفت مارس نسبت به قیمت پایه وست تگزاس اینترمدیت، یک صادرکننده آمریکایی از صادرات هر بشکه نفت از یک بندر آمریکایی، حدود ۶۶ دلار معادل ۹۰ درصد از قیمت وست تگزاس اینترمدیت کسب میکند.

با تولید ۱۰.۷ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۲ و صادرات نفت و فرآوردههای پالایش شده هفت میلیون بشکه در روز، تخفیف و هزینههای اضافی، باعث کاهش درآمد تولیدکنندگان روسی به میزان دهها میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ خواهد شد.

فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بین المللی انرژی یکشنبه هفته جاری گفت: مکانیزم سقف قیمت، درآمد مسکو در ژانویه را به میزان هشت میلیارد دلار کاهش داده است. با این حال، از آنجا که شرکتهای روسی بخشی از این درآمد از دست رفته را تصاحب میکنند، برآورد دقیق ضرر تولیدکنندگان و دولت روسیه دشوار است. همچنین، بعضی از گریدهای نفتی روسیه شامل اسپو، قیمت بالاتری از اورال دارند و این موضوع، برآورد ضرر روسیه را دشوارتر میکند.

در این بین، صنعت کشتیرانی جهانی پس از چند دهه سود اندک یا ضرر، از رونق مالی حمل نفت روسیه، برخوردار شده است. این شرکتها شامل شرکت کشتیرانی دولتی سوکامفلوت روسیه و شرکتهای کشتیرانی یونانی هستند. بعضی از شرکتهای کشتیرانی یونانی و نروژی، کشتیهای قدیمی خود را به قیمت بالا به شرکتهای کشتیرانی مانند فرکتال شیپینگ فروخته اند که مالکان آنها در دوبی مستقر هستند. عربستان سعودی و امارات متحده عربی حاضر نشدهاند جنگ روسیه در اوکراین را محکوم کنند و با وجود فشارهای واشنگتن، همکاری خود را گسترش دادهاند.

فاکتوری که رویترز مشاهده کرده است، نشان میدهد یک شرکت کشتیرانی از فروشنده نفت روسیه برای سفر یک نفتکش افرامکس با ظرفیت حمل ۷۰۰ هزار بشکه از بندری در دریای بالتیک به یک پالایشگاه هندی در ژانویه، ۱۰.۵ میلیون دلار مطالبه کرده است. یک سال پیش، همین سفر برای یک فروشنده نفت روسیه، ۵۰۰ هزار تا یک میلیون دلار بر اساس نرخ حمل، هزینه داشت.

همزمان، با نرخهای بالایی که شرکتهای کشتیرانی برای انتقال نفت روسیه دریافت میکنند، پالایشگاهها در هند و چین از تخفیفهای چشمگیر برای خرید نفت این کشور بهره مند می شوند.

واردات نفت روسیه به هند در هفتههای اخیر به بیش از ۱.۲۵ میلیون بشکه در روز رسیده است که به معنای صرفهجویی ماهانه بیش از ۵۰۰ میلیون دلار هزینه واردات نفت با خرید نفت روسیه با تخفیف حدود ۱۵ دلار در هر بشکه است.

به گفته اِما لی، تحلیلگر شرکت تحلیل انرژی ورتکسا، واردات نفت چین از روسیه در فاصله آوریل سال ۲۰۲۲ تا ژانویه سال ۲۰۲۳، به بیش از ۱.۸ میلیون بشکه در روز رسید. بر مبنای تخفیف ۱۰ دلار در هر بشکه برای گریدهای نفتی اسپو و اورال، واردات نفت روسیه حدود ۵.۵ میلیارد دلار صرفه جویی در مدت ۱۰ ماه برای پالایشگاههای چینی به همراه داشته است.

بر اساس گزارش رویترز، پالایشگاههای خصوصی چین در استان شرقی شاندونگ، بیشترین نفع را از خرید نفت روسیه بردهاند. غول پالایش دولتی سینوپک هم از نفت ارزانتر روسیه سود برده است و شرکتهای دولتی پتروچاینا، ژنهوا اویل و CNOOC از تجارت نفت روسیه، منفعت بردهاند.