راه مواجهه با بحران کمبود آب استفاده از فناوری در کشاورزی

یکی از کسبوکارهای اصلی کشورمان کشاورزی است و دانشبنیان کردن کشاورزی، هم درآمد این صنعت را افزایش میدهد و هم راهی برای گذر از بحران کمبود آب است. در این میان به گفته کارشناسان، بحران آب، ظرفیت انهدام تمدنی را دارد، یعنی میتواند یک منطقه را بهطور کامل نابود و ساکنان آن را وادار به کوچ کند. از چندین سال قبل با بلند شدن زنگ خطر بحران آب در جهان و ایران، تصمیم بر این شد تا کشاورزی و کشت به سمت گلخانهای سوق پیدا کند تا امکان کنترل شرایط محیطی و مصرف آب ایجاد شود.

اما زمانی که این ایده مطرح شد، وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرد که گلخانههای زیر سه هزار متر صرفه اقتصادی ندارد و به همین دلیل برای گلخانههایی با کمتر از این متراژ مجوز صادر نمیشد. طبق اعلام، ایجاد یک متر گلخانه مدرن کوچک مقیاس نزدیک به ۵ میلیون تومان هزینه دارد و راهاندازی یک گلخانه سه هزار متری بین سه تا پانزده میلیارد تومان به سرمایه گذاری نیاز دارد و این سوال مطرح است که در حال حاضر کدام جوان ایرانی توان چنین سرمایهگذاری را دارد؟ علاوه بر این، با توجه به هزینه بالا، چنین سرمایهگذاری توجیهپذیر نیست.

در شرایطی که ما در کشور، جوانان تحصیلکرده و با سرمایه محدود داریم، بنابراین باید راهحلی ارائه شود تا این جوانان با سرمایه محدود بتوانند کسبوکار خودشان را راهاندازی کنند، بر این اساس مشاور وزیر ارتباطات و رئیس پارک فاوا اعلام کرده که ما به فکر افتادیم تا گلخانههای کوچک مقیاس را اقتصادی کنیم. بهنوعی به دنبال ایجاد انکوباتورهای (ابزارهای آزمایشگاهی) گلخانهای و ارائه سرویسهایی از طریق شبکه اینترنت اشیاء (IOT) هستیم.

در این راستا، محمدجعفر صدیق دامغانیزاده درباره اهداف راهاندازی پروژه گلخانه هوشمند مبتنی بر اینترنت اشیاء اظهار کرده است: در عرف جهانی هر کسبوکاری که بالاتر از ۵ درصد درآمد سالانهاش را صرف تحقیق و توسعه کند، یک کسبوکار دانشبنیان شناخته خواهد شد و چنین کسبوکارهایی به درآمدها و سودهایی بهتری دست پیدا میکنند.

وی تاکید کرده که به دنبال این هستیم که به فرض در یک مجموعه ۵ هزار متری، ۲۰ گلخانه ۲۵۰ متری مبتنی بر اینترنت اشیاء که امکان انطباق شرایط محیطی (دما، رطوبت، آبیاری و...) بهصورت هوشمند و خودکار داشته باشد را ایجاد کنیم و در اختیار جوانان قرار دهیم. در چنین گلخانهای تمامی پارامترها از طریق وب و اینترنت مانیتور و کنترل میشود. با این رویکرد میتوان شبکهای از گلخانهها را از طریق وب کنترل کرد. حتی میتوان با رعایت کامل پارامترها، مصرف آب را کمتر و بازدهی را نیز افزایش داد.

رئیس پارک فاوا با اشاره به اینکه در یک مزرعه برای برداشت یک کیلو گوجهفرنگی ۳۰۰ لیتر آب مصرف میشود، گفته است: اما ما در گلخانه پارک فاوا برای همین میزان برداشت، ۳۵ لیتر آب مصرف میکنیم. در نسل دوم گلخانههای پارک فاوا تلاش میکنیم که مصرف آب برای این میزان محصول را به ۲۰ لیتر برسانیم.

به گفته او عموما کشاورزان از یک متر مزرعه، ۱۵ کیلوگرم گوجهفرنگی در سال برداشت میکنند، اما ما از یک متر گلخانه پارک فاوا توانستهایم حدود ۴۰ کیلوگرم برداشت کنیم. نمونه مشابه گلخانه ما در اسپانیا نیز حدود ۳۵ تا ۳۷ کیلوگرم برداشت میکنند اما نمونه هلندی از هر متر ۷۰ کیلو برداشت میکنند که رسیدن به چنین فناوری نیازمند تامین تاسیسات گرانقیمتی است که فعلا از عهده ما خارج است.

طبق اعلام وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، صدیق تصریح کرد: ما در کشور ۸۰۰ هزار هکتار زمین زیرکشت محصولات جالیزی داریم. تمام تولیدات فعلی کشور اعم از صادراتی یا مصرف داخلی محصولاتی همچون گوجه، خیار، فلفل، بادمجان و... را میتوان به گلخانههایی به مساحت ۲۰۰ هزار هکتار منتقل و ۶۰۰ هزار هکتار زمین مرغوب را آزاد کرد تا در آن محصولات استراتژیکی همچون گندم را زیر کشت برد.

بر این اساس، با این رویکرد در مرحله نخست پروژه گلخانه هوشمند مبتنی بر اینترنت اشیاء، ۴۰ واحد گلخانهای کوچک در چند استان راهاندازی خواهیم شد و میزان تولید و وضعیت اقتصادی هر یک از یونیتها نیز مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. قرار است پس از ارزیابی کارآمدی و موفقیت این طرح، در مرحله بعدی ایجاد انکوباتور گلخانهای سال آینده در استان زنجان پیگیری شود.