ساماندهی دسته چک‌ها در بانک مرکزی/ کنترل چک‌های برگشتی

داوود محمدبیگی درباره اقدامات بانک مرکزی برای ساماندهی چک و کاهش آمار چکهای برگشتی اظهار کرد: بانک مرکزی ساماندهی وضعیت چک را در سه محور ایجاد زیرساختها، استانداردها و قوانین و تمرکز صدور چک در بانک مرکزی پیگیری میکند.

وی با اشاره به اینکه این سه پروژه آغاز شده است گفت: در حوزه قوانین و استانداردسازی با هماهنگی سازمان استاندارد، استانداردهای لازم تعیین شده و اقلام اطلاعاتی لازم در چکها احصاء شده است.

مدیر اداره نظامهای پرداخت بانک مرکزی با بیان اینکه طرح و رنگ چکها یکسان و یکنواخت خواهد شد، اظهار کرد: شیوه نامه مربوط به این امر حداکثر طی 20 روز آینده ابلاغ میشود و پس از آن حدود دو ماه به بانکها مهلت داده میشود که طرح چک را پیاده سازی کنند و پیش بینی میکنیم که یکسان سازی چکها از مهر ماه امکان پذیر باشد.

محمدبیگی با بیان اینکه با این دستورالعمل صدور چکهای جدید لازم الاجرا خواهد بود، تاکید کرد: در واقع پس از ابلاغ این دستورالعمل هیچ بانکی اجازه ندارد چکهای جدید را خارج از استاندارد ابلاغ کند.

وی با بیان اینکه با انجام این کار چک را به صورت استاندارد در شبکه بانکی خواهیم داشت، اضافه کرد: استانداردسازی چک زیرساخت لازم برای سامانه چکاوک را فعال میکند و در واقع بدون این استانداردسازی نمیتوانیم چک را الکترونیکی کنیم.

مدیر اداره نظامهای پرداخت بانک مرکزی در ادامه به تمرکز در صدور چک اشاره و تصریح کرد: واقعیت این است تا زمانی که چکها به صورت غیر متمرکز و از طریق شعب صادر میشوند کنترل آن مشکل است و هزینههایی برای بانک مرکزی در پی دارد.

محمدبیگی با اشاره به اینکه با متمرکز شدن صدور چک مشخص میشود که چک برای چه فردی و از طریق کدام بانک صادر میشود، افزود: با هماهنگی اداره پست بنا شده تا چک به درب منزل افراد ارسال شود تا آمار مشخصی از هویت افراد در اختیار بانکها قرار بگیرد.

وی با بیان اینکه هم اکنون امکان صدور چک در بانک مرکزی وجود دارد، گفت: البته این امر به تدریج انجام می شود و هدف ما استفاده حداکثری از ظرفیتهای موجود در بانکها و بانک مرکزی است. در طرح جدید چک سعی شده از حداکثر الزامات امنیتی استفاده شود.

مدیر اداره نظامهای پرداخت بانک مرکزی تصریح کرد: در فاز اول امکان شخصی سازی چک در شعب بانکها فراهم میشود به گونهای که اطلاعات ثابت مانند نام فرد، شماره ملی، کد شعبه و لوگوی بانک بر روی چک حک میشود و اطلاعات متغییر چک در شعب بانکها بر روی چک درج می گردد و در فاز دوم بدنبال این هستیم که علاوه بر اعتبار سنجی مشتریان، شخصی سازی چک را نیز بطور متمرکز انجام دهیم.

محمدبیگی با اشاره به راهاندازی سامانه چکاوک گفت: در واقع بانک مرکزی سامانهای در اختیار بانکها قرار میدهد که عملا آنها را از گردش لاشه چک بی نیاز میکند و سرعت پردازش و نقدشوندگی چکها افزایش می یابد.

وی با بیان اینکه اقدامات برنامه نویسی و طراحی برای اتصال بانکها به چکاوک در حال انجام است، اظهار کرد: چکاوک نقطه ارتباطی بانکها و پردازش چکها خواهد بود به طوری که مشتری چک را به بانک بستانکار ارائه میدهد و پس از اسکن چک، اطلاعات به صورت دستی وارد سامانه می شود تا در اختیار بانک بستانکار در قرار گیرد سپس حساب کنترل میشود و در صورتی که موجودی در حساب فرد وجود داشت چک پاس شده و نتیجه به بانک بستانکار اعلام می شود.

مدیر اداره نظامهای پرداخت بانک مرکزی ادامه داد: امکان ورود اطلاعات از طریق بارکد دو بعدی نیز وجود دارد اما با توجه به این که همه بانکها بارکدخوان در اختیار ندارند فعلا امکان ورود اطلاعات به صورت دستی نیز فراهم است.

محمدبیگی با بیان اینکه تسویه بین بانکی از طریق سامانه ساتنا و همچنین برداشت وجوه و واریز پول به حساب از طریق سامانه پایا انجام می شود، گفت: این دو سامانه اکنون در بانکها فعال هستند و تمامی پرداختهای پذیرندگان شاپرک از طریق این دو سامانه انجام می شود. سامانه چکاوک نیز از امکانات سامانههای ملی پرداخت استفاده کرده و انسجام و هماهنگی لازم بین این سامانه ها ایجاد خواهد شد.

وی با اشاره به ایجاد سامانههایی برای مشتریان که امکان استعلام چک را فراهم می کند خاطرنشان کرد: با این اقدام به دنبال افزایش اعتماد مشتری و کلیه افرادی که با چک درگیر هستند، هستیم. به این صورت که استعلام چک با اس.ام.اس، پورتال بانک مرکزی و تلفنبانک از طریق شماره سریال چک امکان پذیر خواهد بود.

مدیر اداره نظامهای پرداخت بانک مرکزی با بیان اینکه به دنبال بازگرداندن اعتماد به چک هستیم، گفت: در این راستا بانک مرکزی سال گذشته دستورالعمل حساب جاری را ابلاغ کرد که کلیه این موارد در آن آمده است.

محمدبیگی با اشاره به نگاه کلی گرا و سختگیرانه بانک مرکزی در مورد چک خاطرنشان کرد: فردی که از چک استفاده میکند باید مسوولیت آن را به عنوان اوراق بهادار بپذیرد و در این راستا بانک مرکزی به دنبال افزایش ضمانت اجرایی است.در حقیقت راه اندازی این سامانه ها بر اساس دستورالعمل حساب جاری و مصوبه شورای پول و اعتبار آغاز شده است.

وی با بیان اینکه دستورالعملها و بخشنامههای مربوط به چک براساس ضعفهای موجود طراحی شدهاند، ابراز امیدواری کرد: بخش زیادی از مسائل و مشکلات جامعه با اجرای این سه پروژه برطرف شود.

مدیر اداره نظامهای پرداخت بانک مرکزی با اشاره به اینکه طبق برنامه زمان بندی دی ماه 92 نسخه اولیه سامانه چکاوک تکمیل می شود، تصریح کرد:دی ماه و بهمن ماه زمان اجرای آزمایشی برای بانکها است تا چکاوک به صورت عملیاتی کار خود را آغاز کند.

محمدبیگی ابراز امیدواری کرد طی مدت کوتاه این سامانه بتواند اعتماد را به شبکه بانکی بازگرداند.

وی با تاکید بر اینکه به هیچ عنوان برای افرادی که دارای سابقه چک برگشتی چک جدید صادر نمیشود گفت: پیش بینی می کنیم با این اقدامات وضعیت چک به حالت بهتر و ایدهآلتری نزدیک شود.