فاکتور اصلی رشد قیمت گوشت قرمز

چرا قیمت گوشت افزایش یافت؟

در این ارتباط مهدی علیمردانی، عضو انجمن فرآوردههای گوشتی، با بیان اینکه دلیل اصلی رشد قیمت گوشت به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی برمیگردد که برای چند سال به یکسری از اقلام غذایی و نهادههای دامی اختصاص مییافت و حذف آن باعث رشد قیمت بسیاری از اقلام از جمله گوشت شده است. چند نرخی بودن نرخ ارز و اختلاف قیمت ارزترجیحی ۴۲۰۰، نیمایی و آزاد در خلال دهه گذشته باعث بروز چالشهای جدی برای تولیدکنندگان و دولتمردان شده که ناچارند تصمیمی مناسب در این حوزه اتخاذ کنند تا زیان تصمیماتی مانند آزادسازی قیمت ارز با کمترین هزینه عملیاتی شود. اختصاص ارز دولتی و چندنرخی بودن ارز در هر حال با ایجاد رانت و فساد اقتصاد را از حالت واقعی خود خارج میکند و باعث بروز اقتصاد غیرواقعی در کشور میشود؛ بهطوری که در حال حاضر برخی با سوءاستفاده از فضای ناشی از شرایط ارزی و حتی بخشی از فعالان واقعی با اتکا به صادرات غیرواقعی که ناشی از رشد قیمت ارز است، از فعالیت رسمی و واقعی اقتصادی خود دور شدهاند که دلیل همه این موضوعات نه رشد شرایط اقتصادی، بلکه به دلیل رشد قیمت ارز بوده است.

به گفته علیمردانی با حذف ارز، بهصورت فاز به فاز ذینفعان این اقتصاد غیرواقعی تاثیر میپذیرند و سپس همه زنجیره درگیر این موضوع میشود. در این بین از منظر تولیدکننده به واسطه پایین نگه داشتن قیمت نهادهها، فروش ریالی این صنعت نسبت به سایر صنایع غذا پایینتر است، در حالی که هزینههای استهلاک و خطوط تولید در این بخش بسیار بالاتر بوده و این موضوع باعث افزایش هزینههای تمام شده شده است. وی در توضیح این موضوع گفت: تامین خطوط تولید و ماشینآلات همگی با ارز آزاد انجام میشود و تخصیص ارز دولتی به نهادهها فارغ از ارز ماشینآلات باعث شده توسعه در این صنعت نیز با اختلال ایجاد شود و بنابراین یکسانسازی ارزی سیاستی است که میتواند تناقضهای موجود را برطرف کند.

چالش جدید صنعت

عضو انجمن فرآوردههای گوشتی ایران با بیان اینکه نباید ارز 4200 تومانی از ابتدا تعریف میشد، افزود: حذف این ارز نیز مشکلاتی را برای تامین منابع نقدینگی ایجاد کرده و باید گفت سیاستهایی از این دست به صورت متوالی برای فعالان این صنعت مشکل آفرین است. با این حال حذف ارز دولتی بهتر از شرایط گذشته است. وی با بیان این موضوع که مشکل ارزی دیگر در حال حاضر، اختلاف بین ارز نیمایی و آزاد و چندنرخی بودن قیمت ارز در کشور است که این عامل برای کل اقتصاد سم است، اما متاسفانه دولتها به آن توجهی ندارند.

علیمردانی در بخش دیگری از صحبتهای خود با اشاره به کاهش قدرت خانوار و اثر آن بر مصرف سرانه کالاهایی مانند گوشت یا فرآوردههای گوشتی گفت: در حال حاضر کشور هنوز در فاز تورم است و این موضوع باعث شده مصرفکنندگان که به دلیل رشد قیمت ارز و تورم با افزایش ارزش برخی از داراییهای خود روبهرو هستند، مصرف کالاهای مختلف را کاهش دهند که این موضوع در مورد گوشت و فرآوردههای گوشتی نیز صادق است و این در حالی است که قدرت خرید مصرفکنندگان به طور جدی و در یک اقتصاد غیرتورمی کاهش یافته و این میتواند روی این بخش از صنعت غذا نیز اثر منفی بگذارد؛ به عبارتی فاز تورمی که فاز غیرواقعی اقتصاد است مانع از آشکار شدن واقعیتها شده، ولی با ورود به دوره رکودی با کاهش تقاضای شدید روبهرو خواهیم شد.

توان رقابتی کاهش یافت

وی در ارتباط با اثر افزایش قیمت ارز روی صادرات کالاهای مختلف با بیان اینکه صادرات اگر واقعی باشد بسیار مورد استقبال است، ادامه داد: افزایش نرخ ارز تعادل بین نقدینگی و پارامترهای اقتصادی را به هم میزند و کاهش قدرت ریال باعث میشود دائما در حالت عدمتعادل اقتصادی باشیم، بنابراین قدرت تصمیمگیری برای تعادل پایدار در همه حوزهها به هم میخورد و برنامهریزی میانمدت و بلندمدت به دلیل بروز فاکتورهای جدیدی که انرژی زیادی از فعالان اقتصادی میگیرد دچار اشکال میشود. این فعال صنعت غذا افزود: از طرفی سیاستگذار هم ناچار به اتخاذ تصمیمات لحظهای و صدور دستورالعملهای متعدد با آثار گوناگون میشود و این موضوع باعث سردرگمی سیاستگذاران و تکرار اشتباهات متوالی میشود و در عین حال فعالان اقتصادی ناچارند هر روز برنامهریزی کرده تا بتوانند با شرایط جدید وفق پیدا کنند که این موضوع هزینه زیادی برای آنان به همراه دارد.

وی در پاسخ به جایگاه صنعت غذا بهخصوص با توجه به مشکلاتی که در کلان اقتصاد کشور وجود دارد با بیان اینکه صنعت غذا امروز یک صنعت پیشرو است که اختلاف زیادی با رقبای خود در منطقه ندارد، گفت؛ البته توان رقابتی این صنعت در مقایسه با دهه قبل (سالهای 80 تا 90) کاهش یافته اما همچنان صنعت غذا در منطقه جایگاه مناسبی دارد. به گفته او در دهه گذشته به سرعت در حال نزدیک شدن به ترکیه به عنوان رقیب منطقهای توانمند ایران بودیم، اما در دهه 90 سرعت رشد این بخش به دلیل شرایط متلاطم اقتصادی کاهش یافت؛ هرچند همچنان نرخ توسعه این صنعت مثبت است، ولی از رقیب سنتی خود عقب ماندهایم و اگر امتیاز قیمتی نداشته باشیم بازارهای منطقهای را از دست میدهیم؛ بهخصوص تا پیش از آزادسازی قیمتها توان رقابتی برای فعالان این صنعت بالاتر بود، زیرا باعث شده بود تولیدات این صنعت با قیمتهای تمام شده پایینتری صادر شوند.

صنعت گوشت؛ صنعت ارزی نیست

علیمردانی در بخش دیگر صحبتهای خود با اشاره به موضوع افزایش قیمت گوشت قرمز و اثر آن روی مصرف گفت: باید ببینیم اثرات این تورم در میانمدت چیست، زیرا در کوتاهمدت تاثیر چشمگیری نداشته، ولی احتمالا از اردیبهشت ماه سال آتی روند کاهشی مصرف آغاز شود. وی با انتقاد از برخی تحلیلها که رشد قیمت گوشت را به افزایش قیمت ارز آزاد اخیر ربط میدهند، گفت: افزایش ارز آزاد بهطور مستقیم و لحظهای در جامعه اثری روی افزایش قیمت گوشت ندارد، زیرا صنعت غذا یک صنعت ارزی نیست، یعنی معمولا با تاخیر فاز زیاد اثرپذیر هستند. به گفته او ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی توان تولید تمام نیاز کشور را ندارد، از طرفی نهادههای دامی با آنکه 90درصد آن از مبدا دور وارد میشوند، به لحاظ شاخص قیمت به وزن، قیمت بالایی ندارد، اما هزینه حمل زیادی برای آن در نظر گرفته میشود، بنابراین قیمت گوشت داخلی بیش از قیمت خارجی است و در نتیجه ایران همواره از طریق یارانه (اختصاص نهاده ارزانقیمت از طریق ارز ترجیحی) یا توزیع گوشت وارداتی یا داخلی زیر قیمت تمام شده برای تنظیم بازار مبادرت کرده و حالا که این یارانه حذف شده اثرات آن بروز کرده است.