در تقابل یوآن و دلار؛ کدام برنده است؟

شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین، مدتهاست برنامه دارد یوآن، واحد ارزی کشورش، جایگزین دلار آمریکا بهعنوان ارز مسلط جهانی شود. مهمترین اقدام برای رسیدن به این هدف، پایان دادن به نقشی است که دلار در سطح جهانی ایفا میکند؛ اقدامی که شی آن را «دلارزدایی» مینامد.

به این منظور، چین اخیرا معاملات مهمی در قالب یوآن انجام داده است. برای نمونه شرکت نفت دولتی این کشور، بهجای دلار، از یوآن برای خرید گاز مایع از شرکت گاز فرانسه استفاده میکند. با اینکه چین در حال حاضر در قسمتهای زیادی از جهان یک سرمایهگذار و وامدهنده مهم است، دلایلی وجود دارد که نشان میدهد، واحد ارزی این کشور نمیتواند در حال حاضر دلار را از جایگاه قدرت پایین بکشد.

معاملات تجاری اخیر در میان کشورها، تعداد رقبای دلار را بالا برده و باعث شده روند «دلارزدایی» از اقتصاد جهان هماکنون آغاز شود. اما به گفته «پیتر سی ارل»، اقتصاددان، دلار آمریکا احتمالاً یک ارز جهانی باقی خواهد ماند.

وی به قرارداد ماه گذشته چین و برزیل برای انجام تجارت در واحدهای ارزی خود اشاره و خاطرنشان کرد که این آخرین نمونه از این روند رو به رشد است. ارل، هفته گذشته در انستیتو تحقیقات اقتصادی آمریکا نوشت که استفاده از دلار در جنگ اقتصادی و همچنین سیاستهای پولی پرخطا، کشورها را از این ارز دور میکند. او گفت: «دیر یا زود، دلار، جبهه خارج از کشور را از دست میدهد».

اما ارل در اظهارات روز بعد خود اضافه کرد: «با اینکه رقبا در حال پیشرفت هستند، دلار همچنان به احتمال زیاد یک ارز جهانی باقی خواهد ماند.» او گفت: «سناریویی که در آن دلار به هیچ عنوان در تجارت بینالمللی استفاده نشود، بسیار بعید است».

وی به بزرگی اقتصاد ایالات متحده و گستردگی روابط تجاری آن اشاره کرد و افزود که موانع زیادی برای این تغییر وجود دارد و تعویض این ارز با ارزهای دیگر هزینههای زیادی به دنبال خواهد داشت. او افزود: «چنین تغییری دههها و شاید حتی نسلها به طول بیانجامد.»

تردید اقتصاددانان درباره موفقیت چین

بهرغم تلاشهای چین برای ارتقای جایگاه یوان در صحنه جهانی و جایگزین کردن آن با دلار، برخی اقتصاددانان نسبت به موفقیت این کشور تردید دارند.

ارل در ادامه نوشت: «حتی اگر پس از دههها چنین تغییری اتفاق بیفتد، احتمال تبدیل یوان به ارز ذخیره جهانی بعید و حتی غیرممکن است». یادداشت او در حالی منتشر میشود که چین با کشورهایی مانند قزاقستان، پاکستان، لائوس و برزیل برای استفاده از یوان برای مبادلات برونمرزی و جایگزینی دلار، قراردادهایی امضا کرده است.

در شرایطی که روسیه در حال بهبود روابط با چین است، واحد ارزی یوآن در حال حاضر از دلار بهعنوان پرمصرفترین ارز خارجی در این کشور پیشی گرفته است. اما طبق نظر این اقتصاددان، یوآن برای تبدیل شدن به ارز مرکزی جهان مناسب نیست، زیرا در عمل به دلار وابسته است و تنها مجاز به معامله در محدوده ۲ درصدی بر اساس نقطه میانی روزانه تعیینشده توسط بانک مرکزی چین است.

به عبارتی دیگر، این مقامات چینی هستند که تصمیم میگیرند چه سرمایهای میتواند از کشور خارج شود و این امر باعث میشود که یوان از جریانهای بازار آزاد استقبال نکند. پیتر ارل همچنین نوشت: «این عوامل و تعداد دیگری از ویژگیهای دیگر باعث میشوند که یوآن نتواند به ارزی که بهعنوان واحد حساب، وسیله مبادله و یا مبنای تسویه در معاملات بیشمار بینالمللی روزانه مورد استفاده قرار گیرد، تبدیل شود.»

برخی سرمایهگذاران نیز نگرانیها درباره دلارزدایی را بیهوده توصیف کرده و دلایل مشابهی را برای تبدیل نشدن یوآن به ارز غالب ارائه میکنند. در همین حال، گروه کارسون اشاره کرد که دلار برای مدتی در بازار خواهد ماند و به اعتماد جهانی نسبت به آن و اهمیت آن در تجارت بینالمللی اشاره کرد.