رویترز: سلطه دلار در اقتصاد دنیا به خطر افتاده است

به نقل از رویترز، رقابت آمریکا با چین، پیامدهای جنگ روسیه در اوکراین و بحران سقف بدهی آمریکا موقعیت دلار در بهعنوان ارز حاکم و مسلط در دنیا را به خطر انداخته است.

 خارج کردن روسیه از سیستمهای مالی جهانی در سال گذشته میلادی هم باعث شده بسیاری از کشورهای غیرمتحد با آمریکا از دلار دور شوند. در اینجا قصد داریم به بحثهای متعدد درمورد دوری از دلار بپردازیم:

 کاهش سهم دلار از ذخایر ارز خارجی

 سهم دلار از ذخایر رسمی ارز خارجی در سهماهه پایانی سال گذشته میلادی به 58 درصد رسید، یعنی پایینترین رقم طی 20 سال گذشته.

 بهعلاوه، مسدود کردن نیمی از 640 میلیارد دلار از ذخایر طلا و ارز خارجی روسیه پساز حمله به اوکراین باعث شد بسیاری از کشورها مانند عربستان، چین، هند و ترکیه به فکر متنوع کردن ذخایر خود به سایر ارزها بیفتند.

 کاهش سهم دلار در ذخایر خارجی بانکهای مرکزی

 سهم دلار از ذخایر خارجی بانکهای مرکزی در سهماهه پایانی سال گذشته میلادی به پایینترین رقم طی دو دهه گذشته رسید، اما این روند تدریجی بود و حالا سرعت آن مشابه 1995 است.

 بانکهای مرکزی ذخایری به دلار دارند تا در مواقع ضروری نرخ تبادل را در بحرانهای اقتصادی افزایش دهند. اگر ارزش ارزی در برابر دلار کاهش چشمگیری داشته باشد، قیمت نفت و سایر کالاهایی که با دلار محاسبه میشوند گرانتر میشود و هزینههای زندگی و تورم را بالا میبرد. بسیاری از ارزها از دلار هنگکنگ گرفته تا ارز پاناما به دلایل مشابهی وابسته به دلار هستند.

 کاهش تسلط بر کالاها

 دلار قدرتمند بر تجارت کالاها تسلط دارد و باعث میشود واشنگتن مانع دسترسی کشورهای تولیدکنندهای مثل روسیه، ونزوئلا و ایران به بازارها شود.

 اما تجارت درحال تغییر است. هند نفت روسیه را با درهم امارات و روبل روسیه میخرد. چین برای خرید 88 میلیارد دلار از نفت و زغالسنگ و فلزات روسیه به یوان روی آورده است. شرکت ملی نفت روسیه و شرکت توتال فرانسه اولین تجارت گاز طبیعی مایع خود را با یوان در ماه مارس انجام دادند.

 سهم یوان چین از نقلوانتقالات ارزی دنیا از صفر درصد در 15 سال گذشته به 7 درصد رسیده است.

 ساختار پیچیده تجارت دنیا

 اما دوری از دلار نیاز به یک شبکه پیچیده از صادرکنندگان، واردکنندگان، تاجران ارز و بانکها دارد تا بهطور مستقل درمورد استفاده از سایر ارزها تصمیمگیری کنند.

 دلار یکطرفه حدود 90 درصد از نقلوانتقال های ارزی در دنیاست که حدود 6.6 تریلیون دلار در 2022 بود.

 بنابراین دلار نقشی حیاتی در دنیا دارد و هیچ مکانیسمی برای مجبور کردن بانکها و شرکتها و دولتها برای تغییر رفتار خود در یک زمان وجود ندارد.

 ساختار تزلزلناپذیر

 چون سپردههای بانکهای بزرگ همواره بیمهشده نیستند، بنابراین کسبوکارها از اوراق قرضه دولتی بهعنوان جایگزین پول نقد استفاده میکنند، درنتیجه موقعیت دلار بهخاطر بازار 23 تریلیون دلاری خزانهداری آمریکا که یک پشتوانه ایمن برای پول است، تثبیتشده است.

 نقدینگی و امنیت بازار خزانهداری آمریکا یکی از دلایل اصلی سلطه دلار بهعنوان ارز ذخیره دنیاست و هیچ جایگزین قابل اعتمادی برای آن وجود ندارد. بازار اوراق قرضه آلمان بسیار کوچک و تنها 2 تریلیون دلار است.

 شاید تولیدکنندگان کالا برای تجارت با یوان چین توافق کنند، اما گردش پول نقد در اوراق قرضه دولت چین بهخاطر سختی باز کردن حساب و بیثباتیهای قانونی مخاطرهآمیز است.