واردات 420 میلیارد دلار کالا/کاهش رشد صنعت همزمان با اوج‌گیری واردات

یکی از انتقاداتی که همواره در حوزه تجارت خارجی به عملکرد دولتهای نهم و دهم وارد میشد، این بود که مسئولان دروازه کشور را باز گذاشته و اجازه واردات بی حد و حصر کالا را دادهاند. این انتقادات به حدی بود که حتی در جریان مناظرههای انتخاباتی هم کاندیداها موضوع واردات بیحساب و کتاب کالا را در جریان صحبتهای خود مطرح کردند و از جمله به عنوان مثال به واردات چوب بستنی طی سالهای اخیر اشاره شد.

در مقابل این انتقادات اما همواره تیم اقتصادی دولت قبلی اعلام میکرد که با وجود رشد واردات، عمده واردات کالا به کشور مربوط به مواد اولیه و واسطهای موردنیاز صنایع داخلی بوده و تنها حدود 10 تا 15 درصد از کل واردات شامل کالاهای به اصطلاح لوکس و مصرفی شده است. با این وجود هر از گاهی که آمار ماهانه گمرک ایران منتشر میشد، رسانهها از واردات اقلام عجیب و غریبی مانند بیل و کلنگ، اره، موی انسان، سنجاق قفلی، پیچ و مهره، بند شلوار، دکمه و سینی خبر میدادند.

اما بد نیست بدانیم که طبق آمار گمرک ایران در دوران هشت ساله ریاست جمهوری محمود احمدینژاد بالغ بر 420 میلیارد دلار کالا به وزن تقریبی 340 میلیون تن وارد کشور شد. به این ترتیب میتوان نتیجه گرفت که در این دوره هر سال به طور متوسط بیش از 52 میلیارد دلار کالا به وزن تقریبی 42 میلیون تن وارد کشور شد.

بخش عمدهای از این هشت سال شامل سالهایی میشود که نرخ ارز در کشور حول و حوش هزار تومان میچرخید و در آن شرایط هم بود که واردات به اوج خود رسید. بیشترین میزان واردات کشور در هشت ساله گذشته از نظر ارزشی مربوط به سال 1389 به میزان 64.449 میلیارد دلار و وزن 45.346 میلیون تن بوده است. از نظر وزنی هم بیشترین میزان واردات کشور در سال 1388 به میزان 51.920 میلیون تن و به ارزش 55.286 میلیارد دلار رخ داده است.

نگاهی به روند تجارت خارجی کشور طی هشت سال گذشته نشان میدهد که از سال 1384 تا سال 1387 روند واردات کشور صعودی بوده است. سپس در سال 1388 شاهد افت یک میلیارد دلاری واردات بودیم. بعد از آن به مدت دو سال یعنی در سالهای 1389 و 1390 مجددا واردات سیر صعودی گرفت اما نهایتا به دنبال نوسانهای شدید نرخ ارز در کشور در سال 1391 حجم واردات کالا به کشور با افت مواجه شد. به طوری که میزان واردات از 61.786 میلیارد دلار در سال 1390 به 53.348 میلیارد دلار در سال قبل رسید.

از سوی دیگر آمار مربوط به تجارت خارجی کشور در دوران هشت ساله ریاست جمهوری سیدمحمد خاتمی نشان میدهد که در این مدت بالغ بر 156 میلیارد دلار کالا وارد کشور شد و متوسط سالانه واردات کالا در این دوره نیز به حدود 19.5 میلیارد دلار رسید. به این ترتیب میتوان این طور مقایسه کرد که در دوران هشت ساله ریاست جمهوری احمدی نژاد واردات کالا به کشور از نظر ارزشی 2.5 برابر دوران ریاست جمهوری خاتمی شده است.

انتقادات به سیاستهای کشور در حوزه واردات به ویژه متوجه سیاستها و عملکرد وزارت بازرگانی سابق و وزارت تازه تاسیس صنعت، معدن و تجارت نیز بوده است. به طوری که وزیر صنعت، معدن و تجارت در آخرین سخنرانی خود در جمع خبرنگاران نیز به غلبه بخش بازرگانی بر صنعت بعد از ادغام دو وزارتخانه صنایع و معادن و بازرگانی اشاره و البته این موضوع را رد کرد. با این وجود غضنفری خیلی پیشتر نیز اذعان کرده بود که در مصاحبههای خود بیشتر از آنکه درباره صنعت و تولید حرف بزند مجبور شده تا درباره مسائلی مانند قیمت مرغ و گوشت و تخم مرغ اظهارنظر کند!

اما انتقادات به نبود نظارت روی واردات کشور از سال گذشته رنگ و بوی دیگری نیز به خود گرفت. آنجا که بحران ارزی به وجود آمده در کشور باعث شد تا قیمت ارز در بازار دو و حتی سه برابر شود. در شرایطی که قیمت ارز از 1226 تومان به 2500 و حتی 3000 تومان رسیده بود، خبر واردات خودروهای لوکس به کشور با ارز مرجع منتشر شد و انتقادات فراوانی را برانگیخت.

واردات این خودروها با ارز مرجع در حالی رخ میداد که بسیاری از مواد اولیه موردنیاز صنایع به دلیل اختصاص نیافتن ارز با مشکل واردات مواجه شده بودند. وزارت صنعت، معدن و تجارت و بانک مرکزی اگرچه تاکنون و بعد از پایان عمر دولت دهم هنوز هم نام متخلفان ارزی را منتشر نکردهاند اما اظهارات اخیر رئیس کل بانک مرکزی بار دیگر ثابت کرد که حوزه واردات کشور از همیشه بی حساب و کتاب تر شده است.

نکته جالب اینجاست که همواره اعلام شده است که عمده واردات کالای کشور مربوط به واردات مواد اولیه و واسطهای موردنیاز تولیدکنندگان و صنایع داخلی بوده است. با این وجود تازهترین آمار بانک مرکزی حاکی از آن است که رشد بخش صنعت کشور در هشت سال گذشته با افت روبرو شده است. براساس آمار بانک مرکزی رشد صنعتی کشور از 13.6 درصد در سال 1384 به 3.7 درصد در سال 1390 کاهش یافته است. رشد صنعت در سالهای 1387 و 1388 نیز رشدهای ضعیف 2.7 و 5.1 درصد را تجربه کرده است.