بار ۸۷ میلیون بشکه‌ای که تبدیل به ثروت شد!

با بازگشت تحریمهای نفتی در آبان ۹۷، بسیاری از کشورها از جمله کرهجنوبی، چین، هند و ژاپن، واردات نفت خام و میعانات گازی خود از ایران را کاهش دادند همین موضوع نیز موجب شد تا دولت قبل نتواند میعانات را به فروش برساند. راهکار دولت قبل برای این موضوع خرید نفتکش و ذخیره میعانات روی آب بود تا تولید از پارس جنوبی متوقف نشود.

بعضی از این نفتکش ها بیش از سه سال روی آب سرگردان بودند و در مجموع سالانه ۴۵۰ میلیون دلار هزینه نگهداری این میعانات روی آب بود. زمان تحویل دولت نیز، مسئولان سابق نفت به نوعی گفته بودند که مسأله میعانات پاشنه آشیل دولت سیزدهم میشود و کاری هم برای آن نمیتوان کرد، اما اکنون آنچه که شاهد آن هستیم خلاف این مساله است.

در حال حاضر نه تنها میعاناتی که تولید شده فروخته شده و چیزی به ذخایر روی آب اضافه نمی شود، بلکه میعانات ذخیره شده قبلی نیز تحت سختگیرانه ترین تحریم ها فروخته و میعانات روی آب صفر شده، یعنی در عمل دولت سیزدهم یکی از آرزوهای وزیر سابق نفت را برآورده کرده است.

موضوعی که روز گذشته نیز سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری در گفتوگوی تلویزیونی خود به آن تاکید کرد و گفت: به صفر رساندن ۸۷ میلیون بشکه میعانات گازی شناور در سواحل که موجب نگرانی همگان شده بود، از نتایج تعامل و ارتباط با کشورهای منطقه و دیگر نقاط جهان است.

او به افزایش فروش نفت و تحقق دیپلماسی انرژی در این دولت نیز اشاره کرد و گفت:ر حوزه انرژی و فروش نفت نیز کشور ظرفیتهای زیادی دارد، اما برخی مسئولان دولت گذشته میگفتند در روز بیش از ۳۰۰ هزار بشکه نفت، نمیتوان فروخت. این در حالی است که در ماههای نخست دولت سیزدهم مشخص شد میتوان روزانه بیش از این یک میلیون بشکه نفت هم فروخت و پول آن را نیز دریافت کرد و ۴۸۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه سال ۱۴۰۰ از این مسیر جبران شد.

وی با طرح این سؤال که چرا رابطه ما با ترکمنستان چند سال قطع بوده است؟ اعلام کرد: قرارداد سوآپ گازی در نخستین سفر بنده به ترکمنستان امضا شد و پرسش این است که چرا پرداخت مطالبات این کشور ۵ سال تأخیر داشت و منجر به وضع جریمه علیه کشور شده بود؟ در استانهای در استانهای گلستان، خراسان رضوی و مازندران در سالهای گذشته با مشکلاتی مواجه بودیم که در سفر آقای بردی محمداف به ایران، این مقام ترکمنستان نسبت به افزایش چند برابری معاملات گازی با ایران اعلام آمادگی کرد.

بر اساس آخرین آمار اعلام شده، سال قبل با ثبت بالاترین رکورد صادرات نفت زمان شروع تحریمها تاکنون، درآمدهای نفتی دو برابر شد، سوآپ گاز ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از مسیر ایران افزایش یافت، صادرات گاز افزایش یافت، امنیت انرژی کشور تأمین شد، ایران برای نخستین بار توانست به آرزوی پالایشگاهداری فراسرزمینی دست یابد، صادرات خدمات فنی و مهندسی را افزایش دهد و سرانجام اقدامهای دیگری مانند وصول مطالبات معوق را رقم بزند.

هماکنون ایران ظرفیت تولید نفت حدود ۳ میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه در روز دارد، تولید واقعی نفت کشور هم روزانه بیش از ۳ میلیون بشکه اعلام شده است. از سوی دیگر ایران در مجموع ۱۰ پالایشگاه نفت خام و میعاناتگازی خود ظرفیت پالایش بیش از روزانه ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه تا ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه دارد که از این مقدار حدود ۴۵۰ هزار بشکه مربوط به میعانات گازی و پالایشگاه ستارهخلیجفارس است. ۹ پالایشگاه دیگر ایران البته خوراک نفت خام دریافت میکنند که در صورت کار با ظرفیت کامل، روزانه رقمی حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه تا یک میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه نفت خام نیاز دارند.

البته پالایشگاههای کشور در بازههای زمانی مختلف تعمیرات و نگهداری دورهای دارند که همه یا بخشی از دریافت خوراک نفت خام را متوقف میکنند و مصرف داخلی نفت خام کشور کاهش مییابد. برای نمونه در اردیبهشتماه پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند تعمیرات دورهای داشته که بخشی از خوراک دریافتی آن با کاهش همراه شده است.

بنابراین ایران در حالی که روزانه بیش از ۳ میلیون بشکه نفت خام تولید میکند، ظرفیت تولید بیش از ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه نفت خام را نیز دارد که با افزایش مقدار صادرات، این ظرفیت بالقوه به صورت میتواند تبدیل به بالفعل شده و با افزایش تولید، نفت بیشتری روانه بازارهای جهانی کند.

افزون بر این، ایران ظرفیت تولید روزانه ۸۰۰ هزار بشکه میعانات گازی نیز دارد، رشد صادرات نفت و میعانات را از صفر شدن ذخایر میعانات گازی روی آب نیز میتوان فهمید. با وجود ذخیره ۸۷ میلیون بشکهای میعانات در آغاز بهکار دولت سیزدهم، اکنون با صادرات آن ذخیره میعانات گازی ایران روی آب به صفر رسیده بنابراین صادرات روزانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه نفت ایران با توجه به آمار تولید و مصرف پالایشگاههای کشور در کنار استفاده از نفت ذخیرهشده در دولت گذشته، بهطور کامل امکانپذیر است.

موضوع دیگری که البته افزایش تولید و صادرات پایدار نفت ایران را تأیید میکند، استناد به گزارش مرکز آمار ایران درباره رشد اقتصادی سال ۱۴۰۱ است، ایران پارسال رشد اقتصادی ۴.۸ درصد با نفت و ۴.۵ درصد بدون احتساب نفت را تجربه کرده است. این اختلاف نشان میدهد نفت نقش مهمی در تولید ناخالص داخلی داشته است.

نقش پررنگ نفت در رشد اقتصادی سال گذشته اقتصاد ایران نیز به وضوح افزایش پایدار صادرات نفت و میعانات گازی را تأیید می کند. بخش استخراج نفت و گاز در سال ۱۴۰۱ رشد ۷ درصدی را تجربه کرده است که زمینه را برای افزایش صادرات نفت کشور فراهم میکند. نباید از یاد برد که در اواخر سال ۱۴۰۰ با سرمایهگذاری شرکت ملی نفت ایران و بازسازی و نوسازی تأسیسات استخراج نفت، ظرفیت تولید نفت ایران به پیش از تحریمها بازگشت و ایران ظرفیت تولید ۳ میلیون و ۸۳۸ هزار بشکه نفت در روز را دارد.

بنابراین هر زمان که نیاز باشد میتوان تولید واقعی نفت خود را از حدود ۳ میلیون بشکه در روز فعلی تا این مقدار افزایش دهد و افزون بر تأمین نیاز داخلی، تقاضاهای صادراتی را نیز پاسخگو باشد.

در واقع از ابتدای دولت سیزدهم تا امروز، میزان صادرات نفت با وجود تشدید تحریمها و بر خلاف پیشبینیهای گذشته، یک روند افزایشی پایدار را تجربه کرده است که ناشی از شیوههای نو بازاریابی و بازارسازی برای نفت و میعانات گازی ایران بوده است.