دست ترکمنستان از بازار گاز اروپا کوتاه ماند

همزمان با تلاش اروپا برای یافتن منابع تامین جدید پس از بحران انرژی تاریخی این منطقه، ترکمنستان در حال واگذار کردن عرصه به کشورهای دیگر است. پیشنهاد این کشور برای ساخت یک خط لوله چند میلیارد دلاری گاز از طریق دریای خزر، با چالشهای مالی بزرگی مواجه شده و تغییرات اقلیمی، به سرعت جذابیت پروژههای بزرگ سوختهای فسیلی را کاهش میدهد. همه اینها به معنای آن است که اگر ترکمنستان میخواهد به تامین کننده گاز اتحادیه اروپا تبدیل شود، باید دست بجنباند.

این کشور به دنبال جلب حمایت از خط لوله ترانس کاسپین است که ایده آن از سال ۲۰۰۷ حتی با وجود گزینههای ارزانتر و فوریتر، وجود داشته است. وزارت خارجه ترکمنستان اوایل ماه میلادی جاری، در بیانیه عمومی کم سابقهای اعلام کرد که ترکمنستان متقاعد شده است که هیچ عامل سیاسی، اقتصادی و مالی، مانع ساخت این خط لوله گاز نیست.

این کشور که در تقاطع آسیا واقع شده، از موقعیت خوبی برای تامین بعضی از بازارهای گاز دارای سریعترین نرخ رشد در جهان، برخوردار است. در حال حاضر، کمتر جایی وجود دارد که بیشتر از اتحادیه اروپا نیاز به گاز داشته باشد چرا که این منطقه پس از جنگ در اوکراین، گامهای کمسابقهای برای حذف واردات گاز از روسیه برداشته است.

با این حال، ترکمنستان که یک جمهوری شوروی سابق بوده و روابط نزدیکی با روسیه دارد، روابط محدودی با غرب دارد. به گفته یک مقام اتحادیه اروپا، در حال حاضر هیچ تماسی با ترکمنستان در مورد صادرات آتی گاز وجود ندارد.

این خط لوله سالانه حداکثر ۳۰ میلیارد متر مکعب گاز از بستر دریای خزر ارسال میکند که معادل شش ماه تقاضای ایتالیا است. برآورد هزینه برای چنین پروژهای بسیار متفاوت بوده و به حدود دو میلیارد دلار یا بیشتر میرسد و ممکن است سال ها طول بکشد تا احداث آن تکمیل شود. الهام علیاف، رئیس جمهور جمهوری آذربایجان، به تازگی درباره خط لوله پیشنهادی گفت: سوال اصلی این است که تامین مالی آن را چه کسی برعهده خواهد گرفت. بانکهای اروپایی تمایلی برای تامین مالی پروژههای سوخت فسیلی بزرگ ندارند و اگر واقع بینانه نگاه کنیم، بسیار مشکلساز است.

در حال حاضر، تنها یک سیستم خط لوله بزرگ از منطقه دریای خزر به اتحادیه اروپا وجود دارد که "کریدور گاز جنوبی" بوده و از جمهوری آذربایجان شروع میشود و از ترکیه و یونان تا ایتالیا امتداد پیدا میکند.

جمهوری آذربایجان زیرساختهای خود را برای کمک به ترانزیت گاز ترکمنستان پیشنهاد کرده، اما اعلام کرده که تصمیم برای ساخت خط لوله ترانس کاسپین، با ترکمنستان است. به گفته ویتالی بایلاربایوف، معاون شرکت دولتی نفت جمهوری آذربایجان (سوکار)، دو میدان در دریای خزر، نزدیک این شبکه هستند و توسعه آنها نیازی به خط لوله کانتکتور در سراسر دریا ندارد.

مذاکرات اروپایی

مذاکرات ترکمنستان با اروپا در مقایسه با کشورهای دیگر، کند بوده است. ویکتور اوربان، نخستوزیر مجارستان ماه گذشته به عشق آباد، پایتخت ترکمنستان، سفر کرد تا روابط نزدیکتری در خصوص مسائل انرژی ایجاد کند، اما هرگونه توافق عرضه واقعی همچنان مبهم باقی مانده است.

در همین حال، خریداران اروپایی با صادرکنندگان بزرگی مانند آمریکا و قطر توافقاتی داشتهاند. رژیم صهیونیستی هم به یک پروژه گازی در شرق مدیترانه سرعت بخشیده که اتحادیه اروپا، مشتری احتمالی آن است.

جان رابرتز، متخصص امنیت انرژی مستقر در انگلیس با بیان این که مشکل، عدم وجود مذاکرات آزاد بین مشتریان احتمالی و مقامات ترکمنستان است، میگوید: در حالی که یک خط لوله بزرگ، با موانع تامین مالی مواجه است، یک پروژه کوچکتر شاید بتواند صادرات را درظرف مدت چند ماه ،با هزینه ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلیون دلار آغاز کند.

روابط با روسیه

در پس زمینه هرگونه عرضه احتمالی به اروپا، روابط پرتنش این بلوک با روسیه قرار دارد که صادراتش به اروپا از طریق خط لوله، در مقایسه با سطح پیش از جنگ اوکراین، بسیار ناچیز است. روسیه ممکن است نخواهد به هر گونه بهره برداری متحد خود برای پر کردن خلا بازار اروپا، نگاه محبت آمیزی داشته باشد. اما بر اساس توافقنامه سال ۲۰۱۸، هر گونه خط لوله ترانزیت از طریق دریای خزر تنها به موافقت جمهوری آذربایجان و ترکمنستان نیاز دارد و نگرانیها درباره این که روسیه ممکن است جلوی برنامههای صادراتی را برای محافظت از سهم خود در بازار بگیرد، برطرف کند.

بر اساس گزارش بلومبرگ، به گفته الهام شعبان، محقق مستقل انرژی در باکو، با این حال ترکمنستان ممکن است لازم باشد محتاطانه رفتار کند تا روابطش با روسیه، مشکل پیدا نکند.