ثبات بازار فولاد و سیمان چگونه در دولت سیزدهم محقق شد؟

«علی فروتن» امروز (سهشنبه) به مناسبت هفته دولت ضمن اشاره به تصمیمات اتخاذ شده از سوی دولت در حوزه بورس کالا اعلام کرد: یکی از بازارهایی که توانسته با حمایت دولت و با بهرهگیری از سازوکار بورس کالا از تلاطمات عبور کند و به سمت پیش بینی پذیر شدن و کاهش التهابات قیمتی پیش برود، بازار سیمان بوده است.

وی افزود: تا قبل از خردادماه سال ۱۴۰۰ و در شرایطی که به اذعان کارشناسان و بررسی صورتهای مالی در آن زمان، کارخانجات سیمانی در ضرر و زیان بوده و عملاً سرمایهگذاری در این صنعت راهبردی توجیه خود را از دست داده بود، از طرفی در آن برهه، قیمت بالای این محصول برای مصرفکننده نهایی موجب نارضایتی شدید مشتریان و پیمانکاران ساختمانی شده و همچنین سود سرشاری را برای واسطهگران در پی داشت که در نهایت عرضه انواع محصولات سیمانی از اوایل خرداد ماه سال ۱۴۰۰ در بورس کالا آغاز شد.

فروتن با اشاره به اینکه در آن مقطع زمانی قیمتهایی که از بازار سیمان مخابره میشد از ۶۰ هزارتومان به ازای هر پاکت و گاهی تا ۱۰۰ هزار تومان بود، گفت: نبود بستر معاملاتی مناسب و آمارهای قابل اتکا در بازار سیمان از مشکلات این صنعت بود که از یک سو امکان صحت سنجی رویدادهای بازار و از سوی دیگر امکان پیشبینی و سیاست گذاری متناسب با شرایط و تغییرات پارامترهای بازار را برای سیاستگذار غیرممکن کرده بود.

قائم مقام بورس کالای ایران با بیان اینکه با ورود سیمان به بورس کالا، پذیرش شرکتهای تولیدی و مشتریان به سرعت در دستور کار قرار گرفت، اظهار کرد: با وجود مصادف بودن زمان پذیرش و عرضه سیمان در بورس کالا با دوره قطعی برق کارخانجات سیمانی و با ثبت آمار دقیق معاملات در بورس و ارائه آن به سیاستگذار، در ابتدا تامین برق کارخانجاتی که اقدام به عرضه محصولات در بورس کالا کرده بودند در اولویت قرار گرفت، همچنین استفاده از ابزارهایی نظیر قرارداد سلف و همچنین نظمدهی به برنامه عرضه محصولات سیمانی باعث ایجاد اطمینان متقاضیان از تامین سیمان بلندمدت مورد نیاز و در نتیجه فروکش کردن سریع تلاطمات این بازار شد.

وی تاکید کرد: طی ۲ سال گذشته در مقاطع حساس و بحرانی که عمدتاً به دلیل کمبود انرژی کارخانجات بوده، آمار و اطلاعات دقیق ارائه شده از سوی بورس کالا به همراه گزارشات تکمیلی موجب شد تا سیاستگذاران حوزههای مختلف بتوانند در تلاطمات بوجود آمده، به شکلی تصمیمگیری کنند تا کمترین تبعات منفی متوجه تولیدکننده و مصرف کننده شود.

به گفته فروتن، حجم عرضه انواع سیمان در بورس کالا طی سال ۱۴۰۱ حدود ۶۷ میلیون تن بوده و از ابتدای سال جاری تا پایان مردادماه ۲۹ میلیون تن انواع سیمان در بورس کالا عرضه شده است که این اعداد نشاندهنده استقبال تولیدکنندگان و مصرفکنندگان از عرضه در بستر بورس کالا دارد.

قائم مقام بورس کالای ایران افزود: در سمت متقاضیان این محصول نیز طی سال گذشته خرید بیش از ۸۰ درصد از عرضهها توسط بیش از ۱۱ هزار مشتری، مهر تاییدی بر استقبال طرفین معامله از بستر بورس کالا و ترجیح آن به روشهای غیرشفاف است.

وی ادامه داد: بر اساس صحبتهای صاحبنظران صنعت سیمان ورود سیمان به بورس کالا نقطه عطفی در این صنعت بوده است، به نحوی که پیش از ورود سیمان به بورس کالا بخش عمده سیمان کشور در اختیار تعداد افراد خاصی قرار میگرفت و نبض توزیع سیمان نیز در اختیار آنها بوده؛ اما امروزه همه متقاضیان در سراسر کشور به شکل برابر امکان خرید مستقیم از همه کارخانههای سیمانی را به شکل برابر دارند و این اتفاق مثبت، دلیل ثبات بازار سیمان طی ۲ سال اخیر است.

نگاه جامع به زنجیره فولاد

فروتن همچنین به احصاء نرخ عادلانه و بدون واسطه در زنجیره فولاد با استفاده از سازوکار بورس کالا اشاره کرد و گفت: تا اواخر سال ۱۳۹۹، اصلیترین محصولات زنجیره فولاد که با حجم بالا و برنامه منظم در بورس کالا عرضه و مورد معامله قرار میگرفت از شمش بلوم و تختال آغاز میشد و محصولات ابتدایی زنجیره یعنی سنگ آهن، آهن اسفنجی، گندله و کنسانتره به صورت مقطعی و با حجم پایین عرضه میشد.

قائم مقام بورس کالای ایران اظهار داشت: در همان دوران با پیگیری بورس کالا و حمایتهای دولت در راستای گذر از قیمتگذاری دستوری و دستیابی به نرخ عادلانه در تقابل عرضه و تقاضا، محصولات معدنی در ابتدای زنجیره فولاد در بورس کالا عرضه شدند تا از یک سو توان تولید تولیدکنندگان تقویت شود و از سوی دیگر با رشد عرضه، متقاضیان هر حلقه از زنجیره، با اطمینان بیشتر و به دور از التهاب اقدام به خرید محصول مورد نظر از بورس کالا کنند.

وی افزود: عرضه محصولات در بورس کالا سبب شده تا در مواقع بحرانی نظیر قطعی برق و گازِ کارخانجات و یا التهابات فصلی بازارها، سیاستگذار با توجه به دادههای دقیق در دسترس و همچنین سوابق معاملاتی در بورس کالا بتواند در کمترین زمان ممکن تصمیمات لازم در راستای کنترل بازار اتخاذ کند و از طرفی دسترسی به دادههای دقیق بازارها باعث شده تا نهادهای ناظر بتوانند در هر زمان نسبت به پایش و رسیدگی به روند معاملات اقدام کنند.

فروتن با اعلام اینکه حجم معاملات محصولات زنجیره فولاد از حدود ۱۳ میلیون تن به ارزش ۱۳۲ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۹ به حدود ۴۰ میلیون تن به ارزش ۳۹۶ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ رسیده، گفت: این رشد چشمگیر بیانگر استقبال تولیدکنندگان از بستر معاملاتی بورس کالای ایران بوده است، نکته بسیار مهم در خصوص زنجیره فولاد حفظ تعادل این زنجیره است که این تعادل هم به لحاظ تناسب قیمت و هم به لحاظ تناسب حجم عرضه اهمیت بالایی دارد.

قائم مقام بورس کالای ایران در پایان تاکید کرد: معاملات محصولات کل زنجیره به صورت متمرکز در بورس کالا موجب شده تا سیاستگذار بتواند نگاهی جامع به این زنجیره داشته باشد و در زمان تصمیمگیری در خصوص یک حلقه از زنجیره، تاثیرات احتمالی آن بر روی دیگر محصولات زنجیره را نیز سنجیده و از این طریق، تصمیمات حساب شده و منطقی در راستای بهبود وضعیت کل زنجیره اتخاذ کند.