تداوم رکود تورمی زنگ خطری برای نظام تولیدی ایران

تورم به­مفهوم افزایش مستمر و پایدار سطح عمومی قیمت­ها است و رکود نیز دوره­ای است که کاهش معنی­دار در چهار عامل تولید، درآمد، اشتغال و تجارت ایجاد شود (به­عبارت دیگر رکود مفهوم کاهنده بودن رشد تولید ناخالص داخلی واقعی دارد). براساس آمارهای منتشره توسط بانک مرکزی در سالهای 1390 و 1391 به­ترتیب نرخهای تورم 21.5 و 31.5 درصدی تجربه شد که این روند صعودی در ماههای ابتدایی سال 1392 نیز تداوم دارد. همچنین رشد اقتصادی کشور طی سالهای 1389 و 1390 به­ترتیب 5.8 و 5.2 درصد بوده است (شایان ذکر است رشد اقتصادی کشور در سال 1391 براساس آمارهای بین­المللی بسیار پایین­تر از ارقام مذکور است).

در این راستا باید توجه داشت که تشدید تحریم­های بین­ المللی از طریق کاهش صادرات نفت ایران، کاهش درآمدهای ارزی، کاهش حجم واردات بویژه واردات کالاهای واسطه­ای و سرمایه­ای، کاهش حجم تجارت خارجی، بی­ثباتی در بازار ارز، کاهش دسترسی به بازارهای جهانی، افزایش هزینه­های مبادلاتی تجاری-تولیدی، فضای نامطمئن و بی­ثبات کسب و کار تجاری-تولیدی، تشدید مشکل کمبود نقدینگی بخش تولید، سرریز شدن نقدینگی به­سمت فعالیت­های غیر مولد و ... از مهمترین دلایل بروز تورم و ایجاد رکود در فعالیت­های اقتصادی کشور می­باشند. تداوم وضع موجود زنگ خطری برای نظام تولیدی کشور محسوب می­شود بدان روی که از یک­جهت سطح تولید کاهش می­یابد و از سوی دیگر قیمت تمام شده محصولات افزایش می­یابد. فرآیندی که به کاهش قدرت رقابت­پذیری، مستهلک شدن توان تولیدی کشور، کاهش ظرفیت تولید و بلا استفاده ماندن ظرفیت­های موجود، کاهش تقاضا برای نیروی کار و تعدیل نیروی انسانی در بخش­های مولد خواهد انجامید.

بطور کلی مجموعه شرایط کنونی اقتصاد ایران را می­توان در عدم وجود آرامش و ثبات به­عنوان زیربنای اصلی تحرک و پویایی اقتصادی خلاصه کرد. مهاتیر محمد چهارمین نخست وزیر مالزی عنوان می­کند برای اقتصاد مالزی کاری نکرد جز آنکه آرامش و ثبات را به جامعه برگرداند و بستری توام با آرامش، ثبات، همدلی و اعتماد ایجاد کرد، طوری­که همه آحاد جامعه بواسطه هماهنگی توانستند اقتصاد، زیرساخت­ها و جامعه خود را بسازند. براساس آنچه عنوان شد نگارنده معتقد است که پویایی و تحرک اقتصادی بجز بواسطه نظام تولیدی چابک و کارآمد میسر نخواهد شد و برای دستیابی به چنین امر خطیر و مهمی نیاز است تا تعامل موثر و سازنده با دنیای خارج، جذب سرمایه، دانش و فنآوری پیشرفته، سرمایه­گذاری مشترک داخلی و خارجی در صنایع بزرگ و پیشرفته مطمح­نظر سیاستگذاران ارشد اجرایی کشور قرار گیرد.

احمد تشکینی، استادیار موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی