مشتریان بانک‌ها با 18 شاخص اعتبارسنجی می‌شوند

رضا قاسمپور،دیروزدر نشست خبری اظهار داشت: ما بحث اعتبارسنجی را در کشور انجام میدهیم که در این مقوله براساس رفتار گذشته یک فرد حقیقی یا حقوقی، رفتار آینده آن و همچنین احتمال ریسک و اتفاق نامطلوب در آینده را پیشبینی میکنیم.

وی گفت: در صنعت بانکی، افرادی که درخواست تسهیلات بانکی میدهند، بانک میتواند با استفاده از اعتبارسنجی رفتار گذشته افراد در حوزههای مختلف را بررسی کند. این شرکت در حال حاضر اعتبارسنجی را با استفاده از الگوریتمهای هوش مصنوعی و ماشین لرنینگ انجام میدهد. از این طریق احتمال و ریسک و نکول افراد را تعیین میکنیم و بر اساس آن امتیاز اعتباری برای هر فرد صادر میشود.

قاسمپور ادامه داد: بررسی عناصر نامطلوب در صنعت بیمه در احتمال درخواست خسارت افراد بکار میرود که با استفاده از روشهای که وجود دارد ریسک افراد مشخص میشود. برای شرکتها نیز پیشبینی میشود که در طول یکسال آتی احتمال چه ریسکهایی برایشان وجود دارد.

مدیرعامل شرکت مشاوره رتبهبندی اعتباری ایرانیان افزود: اعتبارسنجی در جهان از سال ۱۸۰۰ میلادی حدود و ۲۰۰ سال است که در حوزههای مختلف استفاده میشود. در آن دوران گزارشها و امتیازات اعتباری به صورت سنتی ارائه میشد، اما امروزه شاخصهای متعددی در این حوزه وجود دارد و در حال حاضر در کشورهای مختلف اعتبار سنجی در سطح ملی مطرح میشود.

وی با بیان اینکه سال ۱۹۳۰ اولین قانون در حوزه اعتبارسنجی به وجود آمد و در سال ۱۹۵۰ نیز بحث تصمیمات بانکی و تسهیلات مسکن بر اساس اعتبار افراد تخصیص داده شد، تصریح کرد: در سال ۱۹۶۰ میلادی با ظهور رایانه در دنیا و امکان ذخیره سازی اطلاعات تحولی در اعتبارسجی رخ داد و تا حدود ۱۹۷۰ بیش از ۱۲۰۰ شرکت فعال در این حوزه به وجود آمد.

قاسمپور گفت: در همان سالها اعتبارسنجی وارد معاملات بین افراد شد و طرفین معامله پیش از معامله افراد را اعتبارسنجی میکردند. در سال ۱۹۹۰ تمرکز اعتبارسنجی به سمت شرکتهای کوچک و متوسط رفت و در سال ۲۰۰۰ تحول دیگری رخ داد و صنعت بیمه وارد اعتبارسنجی شد.

وی تاکید کرد: امروزه بزرگترین مصرفکننده اعتبارسنجی صنعت بیمه است که از آن برای صدور بیمهها و تعیین نرخ آن و ارائه خدمات دیگر استفاده میشود. در سال ۲۰۰۵ فروشگاههایی که به صورت اقساطی فروش داشتند وارد این حوزه شدند و پس از آن BMPLها و فینتک وارد این حوزه شدند.

به گفته وی پرداخت تسهیلات بانکی و وصول مطالبات از طریق اعتبارسنجی در سال ۲۰۰۷ در ایران شروع شد و شرکت مشاوره رتبهبندی ایرانیان با سهامداری کلیه بانکها و ۳شرکت بیمه و چندین شرکت لیزینگ تاسیس شد.

قاسمپور اظهار کرد: در سال ۸۸ بانک مرکزی ابلاغیهای را به همه بانکها اعلام کرد تا آمار و ارقام تسهیلات خود را ارائه کنند. در مدل فعلی اعتبارسنجی ۱۸ شاخص تسهیلات بانکی بررسی میشود. نسخه اول مدل در سال ۱۳۹۴ معرفی شد و به صورت رسمی بانکها از سال ۹۶ از امتیاز اعتباری و رتبهبندی ریسک نکول مشتریان خود استفاده کردند و از سال ۹۸ به بعد همه بانکها از خدمات این شرکت استفاده میکنند.

وی اظهار داشت: در دنیا اعتبارسنجی در تمام حوزهها استفاده میشود، اما در ایران تا سال گذشته اعتبارسنجی تنها در شبکه بانکی بود. در سال گذشته با توجه به اینکه تیم مدیریتی شرکت تغییر پیدا کرد، بررسی حوزه کسبوکارهایی که این شرکت میتواند در آنها خدمات ارائه کند، انجام شد و بر اساس آن مدلهای جدید از اعتبارسنجی آماده شده است.

وی افزود: ماموریت این شرکت ایجاد اعتماد در فضای کسب و کار، بازار و اقتصاد، ایجاد شفافیت و افزایش اعتماد مردم در این حوزهها است. این شرکت قصد دارد در تمام حوزهها اعتبارسنجی کند و برای این کار نیاز به منابع اطلاعاتی متعددی داشتیم. مدل فعلی بر اساس ۱۸ شاخص شبکه بانکی و تنها برای ۳۰ درصد از افراد جامعه که وام دریافت کرده اند. وضعیت اشخاص حقیقی نیز به این صورت است که ۱۰ درصد اشخاص حقوقی که تعداد آنها به ۲۰ الی ۳۰ هزار شخص حقوقی میرسد، دارای رتبه اعتباری هستند.

قاسمپور یادآور شد: باتوجه به اینکه شاخصها تنها از شبکه بانکی بوده، دقت مدل در حال حاضر حدود ۷۶ درصد است. در این شرکت تیم مدلسازی از نخبگان کشور و مهندسین حوزه هوش مصنوعی و حوزه بانکی را بکار گرفتهایم و به ۲۴۸ شاخص رسیدیم که میتواند در پیشبینی ریسک و شاخص سازیها اثرگذار باشد. همچنین یک شورای سنجش در بانک مرکزی وجود دارد و تمام اقدامات باید با هماهنگی آنها انجام شود.

وی افزود: شاخصهایی در نظر گرفته شده، تنها در صنعت بانکی نیست و اعتبار افراد با استفاده از اطلاعات در حوزه شبکه بانکی، چک، صنعت قضایی، بیمه، صدک درآمدی و امور مالیاتی بررسی میشود. مدل جدید امتیاز اعتباری در آینده نزدیک رونمایی میشود و با اجرای آن به پوشش ۱۰۰ درصدی اعتبارسنجی خواهیم رسید و دقت مدل از ۷۶ درصد به حدود ۸۹ درصد میرسد.

قاسمپور با اشاره به اینکه در سطح دنیا بهترین شرکتها حدود ۹۴ درصد دقت در اعتبارسنجی دارند، گفت: سطح ۸۹ درصدی فعلی بسیار نزدیک به بهترین شرکتها در جهان است و تلاش داریم سطح دقت را بالاتر ببریم. نیازمند طراحی محصولات متنوعی در حوزههای مختلف هستیم. سنجش ریسک و ایجاد پرتفوی صنعت بانکی، هشدار زودهنگام در صنعت بانکی و امتیاز دهی برای سقف اعطای چک از جمله این محصولات است. در صنعت بیمه نیز بیمه نامهها باید بر اساس ریسک افراد و با نرخهای منعطف ارائه شود و از این طریق افراد با ریسک پائینتر میتوانند از خدمات بیشتری در حوزه بیمه و با نرخهای پائینتری بهرهمند شوند.

وی ادامه داد: در بحث داشبورد نظارتی بیمهها نیز محصولاتی تولید شده است. همچنین در حوزه معاملات نیز محصولاتی در نظر گرفته شده که طرفین پیش از انجام معامله از ریسک آن مطلع شده و سابقه افراد در حوزه شبکه بانکی و بخشهای مختلف بررسی میشود. در این حوزه جلسات متنوعی با حوزه قضایی برقرار شده و مدلی از اعتبارشنجی برای معاملات خودرو در نظر گرقتهایم. در حوزه BMPLها که فروشگاهها با استفاده از آن میتوانند بر حسب میزان اعتبار هر فرد به صورت اقساطی کالای خود را بفروشند، بررسی شده است و این میتواند جایگزین مناسبی برای تسهیلات خرد شبکه بانکی باشد.

قاسم پور تصریح کرد: اعتبارسنجی کاربردهای بسیاری در دنیا دارد و در حال حاضر حتی بدون ارائه مدل جدید، مردم میتوانند از ۱۸ شاخص اعتبارسنجی برای مدیریت ریسک و کاهش آن استفاده کنند و با اطلاع کافی و شفافیت وارد معامله شوند. در حوزه تسهیلات بانکی حتی نرخ سود نیز میتواند بر حسب ریسک مشتری اعطا شود. این حوزه به گردش منابع مالی و توزیع عادلانه منابع مالی نیز کمک میکند. در حوزه ضمانت بانکی نیز افرادی که قصد ضمانت دارند میتوانند درخواست گزارش امتیاز اعتباری کنند و حتی افرادی که امتیاز اعتباری بالاتری دارند، میتوانند تسهیلات بدون ضمانت دریافت کنند و از این طریق بانکها میتوانند آسانتر تسهیلات پرداخت کنند.

وی اظهار داشت: در روند دریافت چک و افزایش اعتبار چک نیز میتوان از امتیاز اعتباری استفاده کرد و افراد برای دریافت چک میتوانند امتیاز اعتباری افراد را استعلام بگیرند. صنعت بانکی نیز برای صدور دسته چک میتواند برای هر فرد سقف اعتباری و سقف صدور چک تعیین کند تا نکول چک و کاهش چکهای برگشتی را دنبال کند. در حوزه اجاره ملک نیز گزارش امتیاز اعتباری افراد کاربرد دارد که آیا افراد میتوانند اجاره ماهیانه خود را پرداخت کنند یا خیر و مالکان با اطلاع از این مسئله میتوانند با اطمینان بیشتری ملک خود را اجاره دهند. مستاجران نیز میتوانند امتیاز اعتباری مالک را برای اطمینان از دریافت مبلغ رهن بررسی کنند.

قاسمپور افزود: در معالات تجاری در حوزه بینالمللی نیز از سوی شرکتها و کشورهای طرف خارجی گزارش امتیاز اعتباری درخواست میشود و تاجران نیز میتوانند آن را ارائه کنند. صحت سنجی اظهارنامههای مالیاتی نیز میتواند از طریق این حوزه انجام شود و اظهارنامه افرادی در بحث استخدام نیز سازمانها میتوانند از اعتبارسنجی استفاده کنند. در حوزه قضایی نیز میتواند اعتبارسنجی برای مباحثی مثل کفالت و دیگر موارد بررسی شود. یکی از موضوعات مهم این حوزه فرهنگسازی استفاده از آن است و استفاده از خدمات اعتبارسنجی میتواند بسیاری از ریسکها و مخاطرات را کاهش دهد.

وی گفت: در اعتبارسنجی به دنبال بحث مالی نیستیم و نرخ فعلی اعتبارسنجی مربوط به سال ۱۳۸۶ است که حدود ۸ هزار تومان است که این نرخ از سوی بانک مرکزی تعیین شده است. این شرکت به دنبال رفتارسازی در ایجاد اعتماد اجتماعی با استفاده از دادهها و اطلاعات است. یکی از شاخصهایی که از آن برای اعتبارسنجی استفاده میشود، جرائم راهنمایی و رانندگی است و حتی جریمه رانندگی افراد در امتیاز اعتباری او اثرگذار است. از این طریق اعتبارسنجی و عملکرد رفتاری افراد نیز اثرگذار خواهد بود.