واردات بنزین جشن خودکفایی را برهم زد یا ...

 با ورود اولین خودروهای بنزینی در سال 1306 ، واردات بنزین هم به کشور آغاز شد. در ابتدا واردات روزانه این فرآورده 11 هزار لیتر بود که بعد از دو سال حجم آن سه برابر شد.

 به تدریج روند صادارت بنزین به ایران با افزایش مصرف افزایش یافت؛ البته تولید بنزین در ایران تقریبا با ملی شدن صنعت نفت مصادف شد و ساخت قدیمیترین واحد بنزین سازی دنیا در آبادان در سال 1945 توسط شرکتهای انگلیسی شروع شد و در سال 1951 این واحد به بهره برداری رسید، اما به دلیل منفی بودن تراز تولید و مصرف، همچنان واردات بنزین ادامه یافت.

 سال 1334 مصرف این فرآورده به رقمی معادل یک میلیون و 46 هزار لیتر در روز رسید و با گذشت هر دهه، این مصرف به طرز چشمگیری افزایش یافت؛ به طوری که مصرف در سال 1344 به یک میلیون و 956 هزار لیتر در روز رسید.

 مصرف بنزین در سال 1354 حدود هفت برابر افزایش پیدا کرد و به هشت میلیون و 530 هزار لیتر در روز رسید و 10 سال بعد یعنی در سال 1364 مصرف آن به 19 میلیون و 737 هزار لیتر رسید.

 جنگ تحمیلی هم نتوانست افزایش مصرف بنزین را کاهش دهد و به همین دلیل برای اولین بار در کشور بنزین در سالهای 1359 تا 1361 کوپنی شد تا این گونه جلوی افزایش مصرف آن گرفته شود.

 البته بعد از جنگ به دلیل برداشتن محدودیتها بازهم روند صعودی مصرف بنزین ادامه یافت؛ به طوری که در سال 1384 مصرف روزانه آن 67 میلیون لیتر اعلام شد که نسبت به سال 1383 که 60 میلیون و 670 هزار لیتر بود، افزایش هشت درصدی داشت.

 در حالی که پیشبینی میشد متوسط مصرف روزانه بنزین به 70 میلیون لیتر در سال 1386 برسد، سهمیه بندی بنزین از تیر ماه سال 1386 با تخصیص 360 لیتر فصلی (ماهانه 120 لیتر) آغاز شد و به تدریج و طی چهار سال از سهمیه ماهانه کاسته شد، تا این که سهمیه بنزین از ابتدای سال 1389 از 80 لیتر در ماه به 60 لیتر کاهش یافت که نتیجه آن افت مصرف روزانه بنزین از 75 به 63 میلیون لیتر در روز بود.

 بعد از اجرای قانون هدفمند کردن یارانهها و با تغییر قیمت بنزین معمولی از 100 به 400 تومان از آذر پارسال، قیمت بنزین سوپر از 150 تومان به 550 تومان و قیمت بنزین معمولی آزاد به 700 تومان و سوپر به 800 تومان رسید که این امر موجب شد مصرف روزانه بنزین به کمتر از 60 میلیون لیتر برسد.

 این در حالی بود که به گفته مسوولان مربوطه در صورت عدم سهمیهبندی بنزین و افزایش قیمت آن، متوسط مصرف روزانه آن در سال جاری به بیش از 120 میلیون لیتر در روز میرسید.

 با توجه به افزایش مصرف بنزین در کشور و جوابگو نبودن تولید داخلی، واردات بنزین به روزانه 28 میلیون لیتر رسید و این وابستگی موجب شد که تحریم واردات بنزین به ایران ابزار غرب برای فشار و تحمیل خواستههای خود به کشور شود، اما با کنترل مصرف و با تکمیل چند طرح توسعهای و افزایش ظرفیت پالایشگاهی مسوولان نفتی در اواخر سال 1390 اعلام کردند که واردات بنزین به کشور صفر شده است.

 طبق گفته مدیران شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی در آن زمان تولید بنزین ایران به حدود 58 میلیون لیتر رسید که همراه با سایر افزودنیها به آن و با توجه به متوسط مصرف روزانه 60 میلیون لیتر بنزین در کشور تولید و مصرف بنزین همتزاز شد.

 علیرضا ضیغمی - مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی- هم سال گذشته، تکمیل طرح توسعه پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند – اراک را برابر با جشن خودکفایی بنزین اعلام کرده بود.

اعلام جشن خودکفایی بنزین در حالی بود که که تولید روزانه حدود 58 میلیون لیتر بنزین در پالایشگاهها کفاف افزایش مصرف بنزین را نمی داد و به همین دلیل تولید روزانه بین شش تا هفت لیتر بنزین در واحدهای پتروشیمی از تابستان سال 1389 آغاز شد و هنوز نیز متوقف نشده است.

باوجود تولید بنزین در واحدهای پتروشیمی بازهم متوسط مصرف بنزین 10 میلیون لیتر بیشتر از متوسط تولید روزانه بنزین در کشور است که همین امر باعث شد تا وزیر نفت دولت یازدهم اعلام کند برای جبران کمبود بنزین مجبور به واردات این فرآورده هستیم.

 کمی بعد وزیر نفت با اعلام این که هیچگاه واردات بنزین به کشور متوقف نشده است، از واردات روزانه پنج تا هفت میلیون لیتر بنزین در روز خبر داد و گفت: این واردات علاوه بر تأمین مصرف روزانه برای افزایش ذخائر کشور است.

این در حالیست که مدیران شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران پیش از این اعلام کرده بودند که پالایشگاه اصفهان برای افزایش اکتان بنزین تولیدی خود روزانه دو تا سه میلیون بنزین سوپر وارد می کند که با توجه به این که این پالایشگاه تحت مالکیت بخش خصوصی است، واردات آن به منزله واردات بنزین توسط دولت نیست و به همین دلیل ورادات بنزین را صفر اعلام کردند.

اما بیژن نامدار زنگنه گفت: همیشه بنزین وارد کردهایم، منتهی به آن اکتان افزا میگفتند، اما صادقانه باید گفت این واردات بنزین بوده و نباید با اسم، اعداد و کلمه بازی کرد.

واردات بنزین در حالی است که رستم قاسمی – وزیر نفت سابق- اعلام کرده بود که با راهاندازی طرح های افزایش ظرفیت و بنزین سازی ایران در سال 1392 علاوه بر خودکفایی در تولید انواع فرآورده نفتی ایران به " صادر کننده عمده بنزین" در منطقه تبدیل خواهد شد اما اکنون نه تنها تبدیل شدن ایران به صادر کننده بنزین بر روی هواست بلکه خودکفایی در تولید و صفر شدن واردات هم نقش بر آب است.