چالش‌های بندری صنعت سیمان

شاید روزگاری که سرمایهگذاران صنعت سیمان سودآوری را در ورود به این عرصه میدانستند، هرگز به فکرشان خطور نمیکرد که بعد از ۲۰ سال قیمت فروش محصولشان به نرخ دلار، نهتنها افزایشی را تجربه نکند که بعد از دو دهه ارزانتر هم فروخته شود؛ در واقع این ماده زیربنای توسعه ظرف ۲۰ سال اخیر از ۵۰ دلار اوایل دهه ۸۰ به حدود ۱۵ دلار در ابتدای دهه ۱۴۰۰ رسیده و این در حالی است که قطعات و تجهیزات موردنیاز با توجه به نبود تولید داخلی، در طول این مدت جهش سرسامآوری را با جهش ارز تجربه کردهاند؛ در واقع میزان سرمایهگذاری برای احداث یک کارخانه سیمان با ظرفیت یک میلیون تنی حدود ۱۵۰ میلیون دلار است اما هر کیلوگرم سیمان پاکتی به نرخ ۱.۵ سنت در ایران فروخته میشود و همین امر گویای ناترازی درآمد و هزینه در این صنعت است. کارشناسان مهمترین عامل در فقدان توسعه این صنعت را دخالتهایی میدانند که قیمت سیمان را به منظور جلوگیری از افزایش هزینههای ساختوساز نشانه رفته است در حالی که تجربه دو دهه اخیر نشان میدهد که اصولا با وجود مصرف بسیار بالای این محصول در ساخت وساز، کمتر از ۲ درصد هزینههای ساختوساز را شامل میشود. اخیرا هم دستورالعملی در رابطه با عرضه سیمان در بورس کالا منتشر شده که از جهاتی میتواند مثبت و از جهاتی پیامدهای منفی برای صنعت خاکستری به همراه داشته باشد.

در همین خصوص عضو هیاتمدیره انجمن کارفرمایی صنعت سیمان گفت: با توجه به دستورالعمل گذشته نرخ پایه سیمان شرکتها در بورس کالا تا ۱۰ درصد هم کاهش پیدا میکرد و اگر شرکتی سه هفته سیمان تولیدی را در بورس کالا عرضه نمیکرد، قیمتهای پایه برای این شرکت به نرخ پایه میرسید. اما با دستورالعمل جدید شرایط تعدیل شده است.

احمدرضا عمرانیفرد ضمن اشاره به این مطلب که برخی از کارخانهها بر حسب شرایط مجبور به خرید مازوت شدند و تن به خواستههای شرکت ملی پخش دادند، افزود: استفاده نکردن برخی از کارخانهها از مازوت به نظر من تاثیری بر شرایط بازار ندارد چرا که اولا بسیاری از شرکتها کلینکر ذخیره برای این فصل پیشبینی کردهاند و از سوی دیگر میزان مصرف در فصول سرد در کشور ما کاهش مییابد. با وجود این مساله این است که شرکتها بدون سوخت با کاهش توان مالی مواجه میشوند.

وی با اشاره به صادرات سیمان و کلینکر گفت: با وجود تلاشهای انجمن صنفی کارفرمایی صنعت سیمان وضعیت صادرات به هیچ عنوان راضیکننده نیست و این اتفاق بیش از هر چیز ناشی از سیاستهای نادرست در صنعت سیمان است. به طور نمونه هزینههای بندری تا ۴ برابر افزایش یافته تا جایی که دیوان عدالت اداری به این موضوع ورود کرده و دستور توقف را صادر کرده است چرا که با این شرایط هزینهها در هر تن به حدود ۸ دلار میرسد.

عمرانیفرد با بیان اینکه مواد صادراتی مانند میلگرد، گندله، سنگآهن که ارزش دلاری بالایی دارند، در اولویت صادرات قرار دارند، خاطرنشان کرد: توقف طولانیمدت سیمان و کلینکر در بندر باعث شده تا هزینههای دموراژ در هر تن به ۲ تا ۳ دلار برسد و این به محصولی که قیمت فروش بالایی ندارد، آسیب میزند.

عضو هیاتمدیره انجمن کارفرمایی صنعت سیمان با بیان اینکه مدتهاست که ۴۵۰ هزار تن کلینکر در بندرعباس منتظر بارگیری است، اظهار کرد: از یک سو این محصول به مرور زمان دچار افت کیفی میشود و از سوی دیگر هزینههای دموراژ و هزینههای بندری صادرات را از صرفه اقتصادی خارج میکند؛ با وجود اینکه نامهنگاریهای لازم برای اختصاص یک محل بارگیری کشتی جهت جلوگیری از نابودی محصولات سیمان و کلینکر به سازمان کشتیرانی انجام دادیم اما متاسفانه تاکنون به نتیجهای ختم نشده است؛ بارگیری نشدن سیمان و کلینکر باعث میشود تا این محصولات دچار افت کیفی شوند و شرکتها مجبور شوند با قیمت نازلی آنها را صادر کنند.

وی با اشاره به اینکه در مرزهای غربی هم صادرات سیمان فاقد رونق است، تصریح کرد: در گذشته صادرات سیمان به عراق نیاز به مجوز خاصی نداشت اما امروزه شرکتها باید با پرداخت مبلغی به سفارت عراق که البته چندان بالا نیست، مجوز بگیرند. از طرفی مبادلات پولی با دینار عراق انجام میشود که در داخل کشور عمدتا دردسرهای زیادی ایجاد میکند. گذشته از تمام این مشکلات مرزهای غربی ما هر روز باز و بسته میشوند در حالی که در کشوری مانند ترکیه گمرک ۲۴ ساعت شبانهروز آماده خدمترسانی است.

وی به گرانی حمل و نقل داخل کشور اشاره کرد و گفت: حمل و نقل سیمان در داخل کشور رشد قیمتی بالایی را تجربه کرده است و متاسفانه وضعیت ریلی برای عبور و مرور محمولهها به هیچ وجه قابل اتکا نیست. این شرایط را در حمل و نقل صادراتی هم شاهدیم. در حالی که کامیونهای ترکیه تا مقصد مورد نظر در عراق سیمان و کلینکر را حمل میکنند اما به شرکتهای ایرانی تنها تا لب مرز اجازه میدهند و از آنجا باید محصول خالی و دوباره بارگیری شود که همین امر هزینهها را افزایش میدهد.

وی افزود: در بخش شرقی به دلیل نبود مشتری با مشکلاتی مانند ارزانفروشی خارج از رویه و ورود به بازار سایر شرکتها مواجه هستیم و قطعا بخشی از این وضعیت ناشی از کارکرد نادرست بنادر بهویژه بندر عباس است که از ابتدای امسال تاکنون فقط حدود ۱۰ کشتی سیمان و کلینکر از مبدأ این بندر بارگیری شده است.

عمرانیفرد با بیان اینکه دولت با توجه به طرح مسکن ملی سیاستهای کاهش صادرات را دنبال میکند، اظهار کرد: قطعا دولت با توجه به ظرفیت مازاد بسیار بالای سیمان نباید نگران تامین سیمان مورد نظر باشد چون علاوه بر اینکه دپوی کلینکر را از سوی شرکتها شاهدیم، میزان مصرف در ماههای آینده هم چندان بالا نیست.