میدان گازی «آرش» و تکرار ادعاهای بی‌اساس

ادعای مالکیت بر میدان آرش (الدره) موضوعی است که در چند سال اخیر به کرات از سوی مقامات کویت و عربستان مطرح میشود میدانی مشترک که ذخیره در جای گاز طبیعی آن ۲۰ تریلیون فوت مکعب و ذخیره نفت خام درجای این میدان نیز نزدیک به ۳۱۰ تریلیون بشکه برآورد میشود و ۴۰ درصد مساحت آن در آبهای سرزمینی ایران و مابقی در آبهای سرزمینی دو کشور کویت و عربستان سعودی واقع شده است. با این حال هیچ حد و حدود مرزی برای مالکیت این میدان گازی-نفتی ترسیم نشده است.

در بیانیهای که روز گذشته از سوی خبرگزاری رسمی عربستان، منتشر شده تاکید شده است که میدان گازی آرش یا «الدره» به صورت کامل در آب های سرزمینی کویت قرار دارد و مالکیت منابع طبیعی آن در مرزهای مشترک با عربستان، به صورت مشترک تنها به عربستان و کویت تعلق دارد.

عربستان و کویت در این بیانیه مجددا از جمهوری اسلامی ایران برای مذاکره درخصوص مرز شرقی منطقه مشترک عربستان و کویت به عنوان یک طرف مذاکره براساس قوانین بینالمللی دعوت کردند.

این ادعاها در حالی است که در گفتوگویی که سیدمهدی حسینی معاون اسبق امور بینالملل نفت با داشته؛ اظهار کرده که اگر به این دلیل که خط مرزی مشخص نیست مقامات دو کشور عربستان و کویت عنوان میکنند ایران حقی ندارد بر پایه همان استدلال نیز ادعای آنها در خصوص این میدان رد میشود و درواقع آنها هم حقی ندارند.

وی به تاریخچه اکتشاف میدان آرش اشاره کرده و گفته است: ماجرا این است که اوایل دهه ۸۰ میدان الدره (آرش) کشف شده بود و طبق نقشه میتوانست مشترک باشد اما خط مرزی تعیین نشده بود، بر اساس بررسی پروندهها از سال ۱۳۴۹ یعنی از ۴ دهه قبل کویت حاضر نشده بود که روی خط مرزی مذاکره کند. بنابراین ما موضوع را به شورای عالی خلیجفارس ارجاع دادیم که آن زمان مرحوم هاشمیرفسنجانی رئیس و علیاکبر ولایتی دبیر این شورا بود و بنده هم به عنوان معاون امور بینالملل وزارت نفت در جلسهای که به این منظور تشکیل شد حضور داشتم. در آن برهه تصمیم بر این شد که ما هم در منطقه کار اکتشافی انجام دهیم بنابراین بلافاصله یک دکل به منطقه اعزام و کار اکتشافی را در منطقه مرزی آغاز کردیم که منجر به اکتشاف میدان آرش و ثابت شد که میدان الدره (آرش) مشترک است.

معاون اسبق امور بینالملل نفت ادامه داده که همان زمان هم کویت و عربستان فشار بسیار زیادی را در بخش دیپلماسی روی وزارت خارجه ما اعمال کردند که چرا ایران به منطقه دکل مستقر کرده است. از سوی دیگر روزنامههای کویت دکل ما را با تانکهای صدام حسین و اشغال کویت مقایسه کرده و اینگونه مطرح کردند که چه تفاوتی بین دکلهای ایران و تانکهای عراق وجود دارد؛ بنابراین فشار زیادی را وارد میکردند، آن زمان وزارت خارجه بارها تشکیل جلسه داد و بنده هم در برخی از این جلسات حضور داشتم، هرچند مطمئن بودم که ممکن است که تحت فشار تصمیمات متفاوتی گرفته شود. تا نزدیک پایان کار اکتشاف و ارزیابی دیتا و اطلاعات بنده در جلسه یاد شده اعلام کردم فشارها را تا چند هفته آینده هم باید تحمل کنیم تا عملیات اکتشاف تمام شود و بعد در خصوص برنامههای بعدی تصمیمگیری کنیم. بعد از پایان کار که دکل را عقب کشیدیم بنده در یک مصاحبه تلویزیونی اعلام نکردم که کار اکتشافی پایان یافته و در موضعی دیپلماتیک اینگونه مطرح کردم که نظر به حسن همجواری و جهت رفع نگرانی همسایگان دکل را عقب کشیدیم.

وی گفت: نتیجه اینکه یک ساعت بعد از مصاحبه بنده؛ وزیر نفت کویت اعلام کرد با توجه به حسن نیت ایران آماده مذاکره برای تعیین خط مرزی هستند و اطلاع دادند که ظرف دو ماه آینده به ایران سفر خواهند کرد یعنی سدی که چند دهه حاضر نبودند در این رابطه مذاکره کنند شکسته شد و وزیر نفت این کشور با آمادگی کامل، نقشههای دقیق و آلترناتیوهایی که داشتند وارد ایران شدند، بنده قبل از ورود وزیر نفت کویت تلاش کرده بودم که در جلسهای مشترک با وزارت خارجه کشورمان خط مرزی را تعیین کنیم. ما نقشهها را تهیه و اعلام کردیم که آماده مذاکره هستیم با وزیر نفت کویت نیز مذاکراتی را انجام دادیم و همه چیز آماده بود که خط مرزی را به سرانجام برسانیم، اما به دلایلی به سرانجام نرسید وزیر نفت کویت قرار شد که برای مذاکره مجدد بار دیگر به ایران سفر کند که البته آن زمان بنده بازنشست شده بودم و از مابقی ماجرا اطلاعی ندارم. در هر حال از این به بعد قضیه باید توسط وزارت خارجه ایران مورد پیگیری قرار میگرفت اما متاسفانه یا ما قضیه را دنبال نکردیم و یا اینکه طرف کویتی علاقهای به پیگیری کار نداشتند؛ جلسه تشکیل نشده و خط مرزی هم تعیین نشد، بنابراین ما اکنون خط مرزی نداریم.

هادی بیگینژاد عضو کمیسیون انرژی مجلس نیز در در گفتوگو با ایلنا، مذاکره مجدد را بهترین راهکار در حل موضوع میدان آرش دانسته و معتقد است: هر سه کشور ایران، کویت و عربستان ادعاهایی بر سر این میدان دارند و در واقع اکنون میدان آرش سیاسی شده و کشورها روی آن مانور میدهند.

فریدون عباسی دیگر عضو کمیسیون انرژی مجلس نیز اینگونه مطرح کرده است که وقتی روابط ما با کشورهای حاشیه جنوبی خلیجفارس بهتر و گستردهتر میشود؛ استکبار دست به تحریک منطقهای میزند و از طریق عوامل خود مسائل مرزی و سرزمینی را مطرح میکند.

مرتضی بهروزیفر کارشناس انرژی نیز جدای از موضوع مناقشه بر سر حدود و مالکیت بر لزوم تولید صیانتی در مخزن تاکید داشته است.

علی ماجدی معاون اسبق وزارت نفت در امور بینالملل و بازرگانی نیز به ایلنا گفته است: میدان آرش بین ۳ کشور مشترک است، بر اساس امور نرمافزاری که طبق قواعد بینالملل انجام شد؛ اسناد آن نیز در شرکت ملی نفت ایران موجود است.