اروپا از چاله به چاه افتاد؛ واردات گاز آمریکا از روسیه پرریسک‌تر شد

کاخ سفید در تصمیم جنجال برانگیزی اعلام کرد تائید مجوزهای جدید صادرات برای گاز طبیعی مایع شده یا الانجی را متوقف خواهد کرد. توقف صدور مجوز شامل پروژههای تحت ساخت یا در حال فعالیت نخواهد شد اما ممکن است بعضی از پروژههای عظیمی که قرار بود تا پایان دهه جاری و پس از آن، راه اندازی شوند را به تاخیر بیاندازد.

حتی قبل از این که توقف صدور مجوز صادرات جدید الانجی در آمریکا، خریداران جهانی را شوکه کند، وابستگی سریع اروپا به الانجی آمریکا، شاید بروکسل را به فکر انداخته بود. در عرض یک مدت کوتاه، آمریکا سهم قابل ملاحظهای از تامین گاز اروپا را به دست آورد و سهم گاز روسیه از بازار اروپا را کمتر کرد.

صادرات الانجی آمریکا، اکنون در نیمی از واردات الانجی به اروپا سهم دارد و انتظار میرود سهم آن افزایش بیشتری پیدا کند. با در نظر گرفتن گازی که از طریق خط لوله به اروپا ارسال میشود، آمریکا پس از نروژ، دومین تامین کننده بزرگ گاز طبیعی اروپاست.

هر چند آمریکا با نفوذ اقتصادی و ثبات سیاسی نسبی، یکی از متحدان بزرگ اروپا در گروه هفت به شمار میرود اما وابستگی بیش از حد و اندازه به یک کشور دوست هم ریسکهایی را به همراه دارد. تصمیم اروپا برای واردات الانجی آمریکا به منظور حذف گاز روسیه، به معنای آن است که امنیت انرژی این منطقه متکی به عواملی خارج از کنترلش مانند فصل توفانهای آتلانتیک یا بازیهای سیاسی در واشنگتن دی سی است.

بازرگانان انرژی برای تامین سوختی که برای گرمایش خانههای اروپایی، تولید برق و تامین خوراک صنایع، حیاتی است، اکنون باید رویدادهایی را در نظر بگیرند که هزاران کیلومتر با آنها فاصله دارند. اختلال در کارخانههای منطقه گلف کاست یا سرمای شدید از هیوستون تا گوانگژو، میتواند نقشه تجارت سودآور را یک شبه تغییر دهد.

ایرا جوزف، محقق ارشد مرکز سیاست انرژی جهانی در دانشگاه کلمبیا در این باره میگوید: وابستگی اروپا به الانجی آمریکا تنها در صورتی افزایش خواهد یافت که گاز روسیه دوباره ظاهر نشود و قطریها تصمیم بگیرند که در جنگ قیمت برای سهم بازار، شرکت نکنند.

کوتاه و مختصر، ریسک فعلی، تغییر بزرگ در سیاست آمریکا در آینده است. اروپا با جایگزین کردن گاز آمریکا به جای گاز روسیه، یک نقص بالقوه را با نقص دیگری عوض کرده و سیستم انرژی خود را آسیبپذیر ساخته است.

کاهش وابستگی اروپا به گاز روسیه حتی قبل از حمله ولادیمیر پوتین به اوکراین در سال ۲۰۲۲ آغاز شد. روابط میان قدرتهای جهانی در سال ۲۰۱۴ که روسیه شبه جزیره کریمه را به خاک خود ضمیمه کرد، تیره شد. تنشها در سال بعد بیشتر شد زیرا غول گاز دولتی گازپروم توسط دیدهبان رقابت اتحادیه، به سوء استفاده از قدرت بازار خود متهم شد.

روسیه ماهها قبل از آغاز جنگ در اوکراین، ارسال گاز از طریق خطوط لوله را کاهش داده و فروش نقدی به اروپا را متوقف کرده بود. اقدامات تاکتیکی که برخی گفتهاند با هدف افزایش قیمتها و سرعت بخشیدن به تصویب خط لوله گازی جنجالی نورد استریم ۲ صورت گرفت.

دو هفته پس از ورود نیروهای روسی به اوکراین در فوریه سال ۲۰۲۲ که باعث خرید وحشت زده تمام محمولههای الانجی موجود در بازار جهانی شد، اتحادیه اروپا طرح قطعی را چید تا به واردات گاز از روسیه که در آن زمان، بزرگترین تامین کننده گاز این منطقه بود، پایان دهد.

الانجی آمریکا، انتخابی واضح برای پر کردن خلا ناشی از حذف گاز روسیه بود. نزدیکی جغرافیایی نسبی به معنای صرفه جویی برای معاملهگرانی بود که محمولههای آمریکایی را به جای آسیا، به اروپا ارسال میکردند. اروپا هم قدرت خرید بیشتری برای دریافت این محمولههای گران قیمت داشت.

بعلاوه، قراردادهای آمریکایی، مفاد منعطفتری داشتند و به معاملهگران اجازه میدادند در صورت مناسب بودن قیمت، محمولهها را به مقصدهای دیگر ارسال کنند. همچنین در صورت کاهش ناگهانی تقاضا، میتوانستند این محمولهها را لغو کنند. واردات الانجی به اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲، به میزان ۶۰ درصد افزایش یافت و الانجی فراوان از سوی متحد سیاسی قدیمی این منطقه، بزرگترین سهم را در این افزایش داشت.

فرد هاچیسون، رئیس و مدیرعامل شرکت «الانجی الایز» در این باره گفت: اکنون با اقدام اخیر جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا در توقف صدور مجوزهای جدید صادرات، این قدردانی ممکن است رنگ ببازد. دولت بایدن پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین، به اتحادیه اروپا قول داده بود درخواستها برای هر گونه قابلیت صادرات جدید، به سرعت بررسی شود. تصمیم اخیر آمریکا، با وعده مذکور، مطابقت ندارد.

هنوز معلوم نیست آیا آمریکا، همه شرکتها را وادار خواهد کرد برنامههای صادرات خود را برای همیشه لغو کنند یا در صورت پیروزی مجدد بایدن در انتخابات ریاست جمهوری و تضمین حضورش در کاخ سفید به مدت چهار سال دیگر، اجازه دهد این پروسه به جلو حرکت کند.

اما حتی پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری، تضمین نخواهد کرد که جریان صادرات گاز آمریکا به اروپا ادامه پیدا خواهد کرد. ترامپ در زمان حضورش در کاخ سفید، ثابت کرد تمایل دارد از تاکتیکهای جنگ تجاری برای پیشبرد سیاستهایش به خصوص علیه چین استفاده کند و هیچ تضمینی وجود ندارد که اتحادیه اروپا از این نقطه برخورد، دور بماند. حتی اگر تاخیر در صدور مجوز صادرات الانجی، موقتی باشد همچنان یک زنگ خطر جدی برای خریداران اروپایی خواهد کرد که گاز آمریکا نمیتواند از سیاست آمریکا، فرار کند.

یک مقام ارشد اتحادیه اروپا که مایل نبود نامش فاش شود، گفت: کمیسیون اروپا نسبت به وابستگی رو به رشد به الانجی آمریکا نگران نیست زیرا سطح مشابه ریسکهای سیاسی که با روسیه وجود داشت را ندارد. اما سایرین چالشهای احتمالی را پیش رو میبینند.

بر اساس گزارش بلومبرگ، برخی از دلایلی که تمایل اروپا برای الانجی آمریکا، باعث نگرانی برخی شده است عبارتند از: نفوذ سیاسی بیش از حد و اندازه آمریکا، افزایش هزینههای انرژی اروپا، تاثیرگذاری رویدادهای آمریکا بر اروپا، تاثیر زیست محیطی شدید و به تاخیر افتادن پیاده سازی راهکارهای انرژی سبزتر.