اوراق سلف ارزی چه کاربردی دارد؟

سیدمحمدرضا موسوی، با اشاره به اوراق سلف ارزی بیان کرد: سلف بهمعنی پیش فروش است. به این معنا که هر کالایی امروز قیمتی دارد و در آینده قیمت دیگری، این کالا با قیمت فعلی پیشفروش شده و در آینده در موعد تحویل داده میشود.

وی با اشاره به مشکلات اقتصادی و کمبود منابع ارزی در برخی از ایام سال اظهار کرد: ما در برخی از ایام سال و مناسبتهای تقویمی نیازهای ارزی فشردهای داریم و ارز کافی نداریم که به این نیازها اختصاص دهیم و این نیازها فشرده میشود و نرخ ارز را افزایش میدهد؛ مانند پایان سال میلادی یا آغاز سال نوی چینی.

این کارشناس ارزی ادامه داد: در مقابل در برخی از ایام سال روال معاملات ارزی عادی است و منابع ارزی در این ایام شاید حتی بیشتر از نیازهای مقررشده باشد. در اینجا کاربرد اوراق سلف ارزی این است که تجاری که میخواهند در زمان پرتقاضای سال مانند آذر و دی، واردات انجام دهند، قبل از اینکه آن ایام فرا برسد، ارز مورد نیازشان را از تجاری که در ایام آرام سال ارز به دست آورند، میخرند.

موسوی توضیح داد: برای مثال تاجری در تیرماه که از ایام آرام سال است، کالایی صادرات کرده و ارز گرفته، تاجر دیگری هم میخواهد در آذر ماه واردات انجام دهد و میداند قیمت ارز در آن ایام بالاتر است و سختتر میتواند ارز دریافت کند. تاجر دوم ارز را با قیمتی بالاتر از تیرماه و پایینتر از آذرماه پیشخرید میکند.

وی با بیان اینکه جزییات دقیق اوراق سلف ارزی به سازوکار بانک مرکزی بستگی دارد، اظهار کرد: با وجود این، هدف اوراق سلف ارزی این است که کسانی که متقاضی ارز در زمان کمبود هستند، در زمان فراوانی ارز، بتوانند ارز را با نرخی بسیار کمتر از زمان کمبود پیشخرید کنند و تحویل ارزها در زمان کمبود خواهد بود. این باعث میشود ریسک افزایش قیمت و کمبود ارز، در زمان رونق ارزی پوشش داده شود.

این کارشناس ارزی اظهار کرد: کارشناسان ما از سالها پیش این روش را به بانک مرکزی پیشنهاد داده بودند و اکنون با راهاندازی مرکز مبادله ارز و طلا، این قابلیت فراهم شده که از این طریق بتوانیم در برخی از ایام سال بهخصوص برای ارزهای خاصی مانند درهم امارات که در تجارت ما نقش پررنگی دارند، از حجم تقاضای انباشتهشده ارزی جلوگیری کنیم.

بانک مرکزی باید نقش فعالانهتری در بازار ارز ایفا کند

موسوی خاطرنشان کرد: این روشها برای مدیریت جریان ارزی در وضعیت موجود روش خوبی است، اما بانک مرکزی اگر بخواهد نگاه توسعهای داشته باشد و بهنوعی نقش فعالانهتری در بازار ارز ایفا کند، علاوهبر ابزارهایی که در وضع موجود به کار میگیرد، باید فعالیتهای توسعهای بیشتری مد نظر قرار دهد. برای مثال ما باید وابستگی خود را به برخی ارزهای خاص مانند درهم امارات را کاهش دهیم.

وی ادامه داد: چون تقاضای آنها روی تقاضای دلار در بازار غیررسمی ما فشار میآورد و یکی از عوامل محرک در بیثباتی ارز است. همین حالا هم عمده تلاطمات ارزی ما ناشی از فشار درهم امارات بوده است؛ که از سال نوی چینیها تاثیر گرفتند. هرچه بتوانیم این وابستگی را کاهش دهیم، ثبات بیشتری در بازار ایجاد میکنیم.

این کارشناس ارزی با بیان اینکه در حال حاضر نقشه ارزی و تجاری ما تصویر ندارد، گفت: منابع ارزی ما در کشورهایی شکل میگیرد و مصارف ارزی ما در کشورهای دیگر است. برای اینکه بتوانیم این دو را تطبق دهیم، مجبوریم که باز هم به سمت ارزهای خاص دیگری مانند درهم برویم؛ در صورتیکه اگر ترکیب منابع و مصارفمان را طوری بچینیم که مصارف ما از همان کشورهایی تامین شود که منابع ارزی ما در آنها شکل میگیرد، هم هزینه انتقال را کاهش میدهیم و هم ریسک مبادلات را کم میکنیم و هم وابستگیمان را به برخی از ارزهای خاص مانند درهم کاهش میدهیم که همه اینها به ثبات بلندمدت در بازار ارز منجر میشود.

موسوی ادامه داد: بنابراین اوراق سلف روش خوبی برای مدیریت نوسان و ریسک معاملات ارزی در دوران کمبود ارز است که میتواند در کوتاهمدت و میانمدت در ثباتبخشی به بازار ارز نقش خوبی ایفا کند؛ اما بانک مرکزی نباید منحصر به این ابزارها باشد؛ بلکه باید نگاه توسعهای داشته باشد و یک پله به جلو برود تا با ابزارهای توسعهای، در آینده تحولاتی ایجاد کند.

وی در پاسخ به اینکه آیا اوراق سلف ارزی برای استفاده عموم مردم هم کاربرد دارد یا صرفا برای تجار مورد استفاده قرار میگیرد توضیح داد: مشکل کمبود ارز، عموما در تجارت و در زمینه حواله ارزی پیش میآید به جای کمبود اسکناس. در ایامی که کمبود ارز یا فشار تقاضای بالای ارز داریم، این فشار بیشتر از سمت تجار یا شرکتهایی است که میخواهند در پایان سال میلادی تسویهحساب کنند و این تسویهحسابها عمدتا با حواله ارزی انجام میشود.

این کارشناس ارزی ادامه داد: اما اینکه در عملیات بانک مرکزی این اوراق را شامل اسکناس هم بکند، به نیازسنجی بانک مرکزی بستگی دارد و اینکه تقاضای فشردهشده در ایام کمبود شامل اسکناس هم میشود یا منحصر به حواله است. بانک مرکزی ممکن است به خاطر اینکه فرآیند تبدیل اسکناس به حواله را تسریع کند، این اوراق را شامل اسکناس هم کند. اما این موضوع به ملاحظات اجرایی و نیازسنجیهای عملیاتی بانک مرکزی بستگی دارد؛ اما به نظر میرسد که بیشتر کاربرد این اوراق برای حواله است.