ایران با بحران فروش فرش مواجه است؟

سعد القدومی در ابتدا ضمن ابراز خرسندی نسبت به حضور در جشنواره بینالمللی صنایعدستی و هنرهای سنتی فجر، گفت: انجمن میراث فرهنگی نزدیک به ۶٠ سال است که در حال فعالیت است. هدف این انجمن تنها توسعه صنایعدستی نیست و در کنار آن به حفظ صنایعدستی به صورت ملی نیز اهمیت میدهد.

او گفت: بین سالهای ٢٠١١ تا ٢٠١٢ پلی ارتباطی میان میراث فرهنگی بینالملل و میراث فرهنگی ایران شکل گرفت. آن زمان مادر من در کشور کویت رییس این انجمن بود. این انجمن تمام تلاش خود را کرده که پلی ارتباطی میان صنایع دستی کشورهای مختلف دنیا، به ویژه در خاورمیانه ایجاد کند.

القدومی توضیح داد: این انجمن که در کشور کویت تشکیل شده بین پنج قاره ارتباط ایجاد کرده و تلاش شده است که تاریخ ایران و هنرمندانش به جامعه جهانی شناسانده شوند و فعالیت بین المللی داشته باشند. این میتواند راهی بسیاری عالی باشد برای اینکه صنایع دستی ایران تبلیغات جهانی داشته باشد.

رییس شورای جهانی صنایع دستی ادامه داد: انجمن دو هدف عمده را به طور خاص دنبال میکند و اولین هدف آن ایجاد شهر صنایع دستی است. در زمان حضور مادرِ من از سال ٢٠١٢ این فعالیتها شروع و نسبت به ایران توجه ویژهای شد. در سراسر جهان شهر و روستاهای جهانی شناسایی و ثبت جهانی شدند. از سمت ایران نیز تقاضایی برای حضور در هیات ژوری این انجمن بود و تا ٢٠٢١ برای بررسی شهرهای ایرانی سفرهایی به ایران انجام شد. داوران بینالمللی از چهار زمینه شهرها را ارزیابی کردند.

او افزود: دومین فعالیت این انجمن جایزه بهترین صنایع دستی است؛ از سرتاسر دنیا برای این انجمن صنایع دستی فرستاده میشود تا جایزه دریافت کنند. اهمیتی ندارد که اثر هنری با چه تکنیکی ایجاد شده باشد و فقط مهم است که با دست ساخته شده باشد.

وی اظهار کرد: سازمان میراث فرهنگی ایران به ۶٧ هزار هنرمند در سرتاسر ایران دسترسی دارد و برای معرفی آنان به انجمن ما تلاش کرده است. از سر تا سر ایران هر کسی میتواند برای ثبت اطلاعاتش در انجمن اقدام کند؛ برای اهدای جایزه هنرمندان هم آثار خود را به انجمن ارسال خواهند کرد و هیات ژوری بهترین را انتخاب می کند.

القدومی ادامه داد: این انجمن مستقل از یونسکو است اما هر آنچه که ما تایید کنیم از سوی یونسکو نیز مورد تایید خواهد بود. سازمان یونسکو از طریق سازمان ما میتواند متوجه شود که چه آثاری ثبت بینالملل شده است. اگر در واقع تاییدیه ما را داشته باشید از طریق تایید ما در یونسکو نیز به رسمیت شناخته خواهید شد.

او گفت: شهر جهانی صنایع دستی پروژه اولیه برای یونسکو بود که بعداً تغییر کرد. هر دو پروژه ـ ایجاد شهر صنایع دستی و اهدای جایزه بهترین صنایع دستی ـ را بعد از تغییر اهداف یونسکو ادامه دادیم. یکی از اهداف ما حفظ سنتهاست و اینکه مطمئن باشیم برای ایجاد صنایع دستی از محصولات ارگانیک استفاده میشود.

سعد القدومی در توضیح آثار برگزیده از سوی این انجمن گفت: انجمن ما حق دارد که آثار را نگه دارد و بر همین اساس در ازبکستان موزه ای داریم که ١۵٠ اثر در آن به نمایش گذاشته شده است. با شرکت در این رویداد هر کسی که مدرک دریافت کند می تواند راحتتر در سایر مسابقات شرکت کند.

رییس شورای جهانی صنایع دستی درباره آثاری که در موزه به نمایش درآمدند، گفت: آثار نگهداری شده در موزه به دلیل تلاشهای مادرم و در واقع به نوعی هدیه ایشان بوده است. ایشان معتقد بودند هنرها نباید ارتباطی با سیاست، نژاد و عقاید داشته باشد.

او افزود: تا قبل از سال ٢٠١٢ ایران مشکلات زیادی داشت؛ چراکه سیاست در جامعه صنایع دستی مداخلات زیادی داشت. تا به امروز تلاشهای زیادی صورت گرفته تا اینکه این آثار در سطح جهانی ثبت شوند. در حقیقت فارغ از سیاست به اثر هنری و تاریخ ورود شده است.

القدومی گفت: در سفر قبلی که مادرم به ایران آمده بود از تبریز به اصفهان و همینطور مشهد سفر کرد؛ چرا که ایشان میخواستند که بعضی شهرها را ثبت جهانی کنند. در ١٢ سال گذشته، مادر من به همه جهان سر زد.

او درباره علت نقش کمرنگ ایران در برندینگ جهانی تاکید کرد: متاسفانه مشکل شما نیستید، مشکلی که وجود دارد ذهنیتهای خارجی است. سازمان میراث فرهنگی ایران مشتاق است که هنرمندان بین المللی را دعوت کند اما متاسفانه در ذهن برخی این نگاه وجود دارد که اگر به ایران سفر کنند، ممکن است با محدودیت روبهرو شوند یا بعدا به آنها ویزا ندهند؛ البته اجازه دهید بگویم اوضاع دارد بهتر میشود.

رییس شورای جهانی صنایع دستی با اشاره جشنواره صنایع دستی فجر اظهار کرد: در این فستیوال دو مساله من را به شدت تحت تأثیر قرار داد. اولین اتفاقی که افتاد در افتتاحیه، رژهای از سوی دانشجویان و کسانی که برای بزرگداشت صنایع دستی آمده بودند صورت گرفت. صنایع دستی باید در سرتاسر جهان زنده نگه داشته شود. تا پیش از این، صنایع دستی در ایران به شکل سنتی انجام میشد اما امروزه به صورت آکادمیک در دانشگاه ها دنبال می شود و این امر میتواند به زنده ماندن صنایع دستی منجر شود. باید از هر طریق ممکن به زنده ماندن صنایع دستی کمک شود.

القدومی گفت: جامعه ایران جامعهای جوان است که در واقع به سمت آموزش آکادمیک پیش میرود و اتفاقی که برای صنایع دستی افتاده نیز این است که حال به صورت آکادمیک انجام میشود. استادِ دانشگاهی گفت مجله دیجیتال صنایع دستی را طراحی کرده است تا در دسترس جامعه جهانی قرار گیرد. در گذشته آموزش صنایع دستی در دانشگاه کمتر از امروز بود اما امروزه تا مقطع دکتری نیز پیش رفته است.

ایران با بحران فروش فرش مواجه است؟

او در پاسخ به این سوال که گفته میشود که پاکستانی و هندیها دارند نقش فرشهای ما را میبافند و با بحران فروش فرش مواجه هستیم آیا نمی توان فرش را به عنوان یک کالای فرهنگی و هنری دید؟ گفت: مساله کپی کردن، موضوعی جهانی است و فقط مربوط به فرش ایران نیست اما موضوع این است که جامعه جهانی، فرش ایرانی را به خوبی می شناسد و میتواند تشخیص دهد که فرش ایرانی است یا کپی از فرش ایرانی است. یک انجمن نیمهخصوصی فرش در تهران فعالیت میکند که با تمام دنیا همکاری می کند.

او گفت: من تمام این فعالیتها را به خاطر مادرم ادامه میدهم، ایشان بهغیر از اینکه یک ادیب بزرگ بودند ذهن ریاضی داشتند و رابطه قوی میان ریاضیات و هنر وجود دارد. جمله معروف ایشان این بود که بدون هنرمندان صنایعدستی و هنر صنایع دستی در سراسر جهان هیچ تمدنی اتفاق نمیافتاد. تمدنها به واسطه افرادی ایجاد شده که با فلزها، فرش و ... ایجاد شده و لایق این هستند که در بهترین مقامها قرار گیرند؛ این سابقه ٧ و ٨ هزار ساله دارد. یکی از اهداف مادر من این بود که این هنر حفظ شود و کسانی که فعالیت میکنند در بالاترین جایگاه قرار گیرند.

القدومی در پایان خاطرنشان کرد: تمام اینها را برای عشق انجام میدهم اما متاسفانه نسل جدید به کارهای صنایع دستی نمیپردازند چرا که منافع مالی ندارد. این یکی از وظایف خطیر دولتمردان است که شرایطی را فراهم کنند چراکه اگر کسی نباشد که این کار را با عشق انجام دهد، میراث ملی از بین خواهد رفت.