افزایش صادرات گاز آذربایجان به اروپا با حمایت آمریکا

پرویز شهبازوف، وزیر انرژی جمهوری آذربایجان، در ۲۰ فوریه به واشنگتن سفر کرد. وی با مقامات ارشد آمریکا دیدار کرد و به توافقی دست یافت که میتواند گامی مهم در جهت افزایش صادرات گاز جمهوری آذربایجان به اروپا باشد.

طبق بیانیه وزارت انرژی جمهوری آذربایجان، طرفین توافق کردند در راستای حمایت آمریکا از توسعه کریدور گاز جنوبی (سه خط لولهای که گاز جمهوری آذربایجان را به اروپا منتقل میکنند)، همکاری کنند.

شهبازوف پس از دیدار با جفری پیات، دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در امور انرژی، در ۲۱ فوریه، در پستی در شبکه اجتماعی ایکس گفت: ما فرصتهایی را برای توسعه همکاریهای انرژی معمول در یک مرحله جدید، بررسی کردیم. با این حال، جزئیات بیشتری از این توافق یا این که این همکاری یا حمایت آتی آمریکا از توسعه کریدور گاز جنوبی ممکن است به چه نحوی باشد، ارائه نشده است.

وزارت انرژی جمهوری آذربایجان در ۲۱ فوریه اعلام کرد شهبازوف همچنین با جنیفر گرانهولم، وزیر انرژی آمریکا دیدار کرده است. دیدار آنها شامل مذاکرات در زمینه همکاری احتمالی دوجانبه در تامین گاز و انرژی سبز و تبادل نظر در خصوص پروژههای امنیت انرژی به اجرا درآمده توسط جمهوری آذربایجان به عنوان تامین کننده سنتی انرژی و همچنین تحولات دریای خزر-دریای سیاه-اروپا و کریدورهای انرژی سبز آسیای مرکزی-آذربایجان-اروپا بود.

همچنین موضوعات مربوط به کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد (COP۲۹) که جمهوری آذربایجان از تاریخ ۱۱ تا ۲۴ نوامبر سال ۲۰۲۴ در باکو، میزبان آن خواهد بود، مورد بحث قرار گرفت.

سفر شهبازوف به واشنگتن را میتوان در درجه اول، برای ابراز حسن نیت پیش از برگزاری کنفرانس COP۲۹ تلقی کرد.

با این حال، حمله نظامی روسیه به اوکراین، منجر به توقف تقریبا کامل صادرات گاز روسیه به اروپا شده است و افزایش علاقه به ترانزیت گاز از جمهوری آذربایجان و ترکمنستان به اروپا را به دنبال داشته است. به این ترتیب، هرگونه بحث در سطح بالا بین مقامات جمهوری آذربایجان و آمریکا، باید به دیده مهم نگریسته شود، به خصوص که به نظر میرسد تلاشها برای تقویت صادرات گاز جمهوری آذربایجان به اروپا، به مانع برخورد کرده است.

در ژوئیه سال ۲۰۲۲، جمهوری آذربایجان و اتحادیه اروپا به توافقی تاریخی دست یافتند که بر اساس آن، صادرات گاز از این کشور به اروپا، تا پایان سال ۲۰۲۷، دو برابر شده و به ۲۰ میلیارد متر مکعب در سال میرسد. اما پیشرفت کند بوده است و صادرات جمهوری آذربایجان در سال میلادی گذشته، تنها به ۱۱.۸ میلیارد متر مکعب رسیده است و هیچ تصمیمی درباره سرمایهگذاری بزرگ مورد نیاز برای توسعه ظرفیت دنباله سه خط لوله تشکیل دهنده کریدور گاز جنوبی که گاز آذربایجان را به اروپا می رساند، اتخاذ نشده است.

در حال حاضر، خط لوله ترانس آدریاتیک (TAP)، سومین خط لوله در این کریدور است که گاز را از مرز ترکیه و یونان، به ایتالیا میرساند. ظرفیت اسمی این خط لوله تنها ۱۰ میلیارد متر مکعب در سال است. کنسرسیومی که این خط لوله را اداره میکند، در ژانویه سال میلادی گذشته اعلام کرد آماده است تا سال ۲۰۲۶، ظرفیت آن را ۱.۲ میلیارد متر مکعب در سال توسعه دهد، که با ۱۰ میلیارد متر مکعب در سال ظرفیت اضافی وعده داده شده به بروکسل، فاصله زیادی دارد.

هنوز هیچ برنامهای برای توسعه خط لوله ترانس آناتولی که گاز آذربایجان را از ترکیه عبور میدهد یا خط لوله قفقاز جنوبی که گاز آذربایجان را به ترکیه منتقل میکند، اعلام نشده است. ظرفیت انتقال هر دو خط لوله، به افزایش قابل توجهی نیاز دارد.

توسعه ظرفیت سه خط لوله، پرهزینه خواهد بود. هر سه خط لوله، به کمپرسورهای جدید گران قیمت نیاز دارند و خط لوله قفقاز جنوبی هم احتمالا به احداث یک خط لوله موازی جدید نیاز دارد. اگر جمهوری آذربایجان بخواهد به وعده خود به بروکسل عمل کند، باید به زودی تصمیمی در خصوص سرمایهگذاریهای لازم، اتخاذ شود.

مقامات آذربایجان شکایت کردهاند که سرمایهگذاری باید از طریق سفارشها برای خرید حجم جدید صادرات گاز که این کشور قول داده است تا سال ۲۰۲۷ عرضه کند، تامین شود اما خریداران اروپایی در این تعهد دیر عمل کردهاند.

بسیاری از آنها ترجیح دادهاند به جای واردات از طریق خط لوله، به خرید گاز طبیعی مایع (الانجی) که توسط کشتی تحویل داده میشود و در حال حاضر از منابع متعدد و از طریق پایانههای وارداتی متعدد در سراسر اروپا در دسترس است، روی بیاورند.

هرگونه حمایت یا همکاری علنی آمریکا برای کمک به تحقق توسعه خط لوله، میتواند بر عدم تمایل خریداران به تعهد نسبت به منبع گازی که از وجود آن مطمئن نیستند، کمک کند.

به نظر میرسد حداقل به این پرسشها پاسخ داده میشود که آیا جمهوری آذربایجان قادر خواهد بود به اندازه کافی گاز تولید کند تا هم به تعهدات صادراتی عمل کرده و هم تقاضای رو به رشد داخلی خود را تامین کند بدون این که نیازی به واردات از ترکمنستان، ایران یا روسیه داشته باشد.

واردات گاز آذربایجان از طریق قرارداد سواپ با ایران و ترکمنستان، در اواخر سال گذشته بدون هیچ مشکل آشکاری، متوقف شد. هر چند در صورت دستیابی به توافقنامه قیمت گذاری جدید میان باکو و عشق آباد، این توافق میتواند از سرگرفته شود، اما به نظر میرسد باکو نسبت به دو سال قبل، کمتر تحت فشار بوده است.

شرکت بریتیش پترولیوم که تولید کننده اصلی گاز و نفت در جمهوری آذربایجان است، در ۹ فوریه تائید کرد انتظار دارد تا اوایل سال آینده، تولید گاز را از میدان گازی عمیق زیر میدان نفتی آذری چراغ گونشلی را آغاز کند.

بر اساس گزارش اویل پرایس، اگرچه بریتیش پترولیوم هنوز تائید نکرده است این میدان، دقیقا چه میزان گاز تولید میکند، اما هزینه بالای حفاری چاهها در عمق ۴۵۰۰ متری بستر دریا، نشان میدهد که این حجم، قابل توجه خواهد بود.