عقب‌نشینی عربستان از پروژه تریلیون دلاری

دولت عربستان سعودی در مقطعی امیدوار بود تا سال ۲۰۳۰ میلادی ۱.۵ میلیون نفر را در شهر آیندهنگر لاین (The Line) سکونت دهد، اما یک منبع آگاه به بلومبرگ گفته است که اکنون مقامات این کشور انتظار دارند این شهر تا آن زمان، کمتر از ۳۰۰ هزار نفر ساکن را در خود جای دهد.

سعودیها از پیش اعلام کردهاند پروژه «لاین» به صورت مرحلهای ساخته میشود و انتظار دارند که در نهایت این شهر به طول ۱۷۰ کیلومتر در امتداد ساحل را پوشش دهد. با این حال، با آخرین عقبنشینی، مقامات این کشور انتظار دارند تا سال ۲۰۳۰ تنها ۲.۴ کیلومتر از این پروژه تکمیل شود.

بر اساس سندی که بلومبرگ مشاهده کرده، حداقل یک پیمانکار شروع به اخراج بخشی از کارگران در این پروژه بزرگ کرده است.

نمایندگان نئوم و صندوق سرمایهگذاری عمومی پادشاهی، نهاد اصلی که مالک و تامینکننده این پروژه است، از اظهارنظر در اینباره خودداری کردهاند.

محمد بن سلمان ولیعهد عربستان قصد دارد پروژه ۱.۵ تریلیون دلاری نئوم در سواحل دریای سرخ، نمایشی باشد که اقتصاد کشورش را متحول کند و به عنوان بستر آزمایشی برای فناوریهایی باشد که میتواند زندگی روزمره را متحول کند. در کنار لاین، ابرپروژه نئوم شامل شهر صنعتی، بنادر و توسعه گردشگری است. همچنین این منطقه قرار است میزبان بازیهای آسیایی زمستانی در سال ۲۰۲۹ در استراحتگاه کوهستانی به نام تروجنا باشد.

افراد مطلع اعلام کردهاند عقبنشینی از پروژه لاین در حالی صورت میگیرد که صندوق ثروت مستقل پادشاهی هنوز بودجه نئوم را برای سال ۲۰۲۴ تصویب نکرده است. این نشان میدهد که واقعیتهای مالی تریلیونها دلار سرمایهگذاری، شروع به ایجاد نگرانی در بالاترین سطوح دولت عربستان میکند.

والاستریت ژورنال نیز پیش از این گزارش داده بود عربستان برای کمک به تأمین مالی مجموعهای از پروژههای بزرگ خود، از جمله کلانشهر بیابانی ۵۰۰ میلیارد دلاری نئوم، وام دریافت میکند و ظاهرا درآمدهای نفتی کفاف منابع مالی این پروژهها را نمیدهد.

صندوق ثروت دولتی عربستان، بودجهای را برای پروژههای عظیم درنظر گرفته است که تخمین زده میشود به دهها میلیارد دلار برای هر پروژه برسد. با این حال، وجه نقد صندوق به پایینترین سطح خود از ماه دسامبر ۲۰۲۰ کاهش یافته است و اکنون حدود ۱۵ میلیارد دلار در اختیار دارد.

صندوق بینالمللی پول در ماه اکتبر ۲۰۲۳ اعلام کرد که سعودیها برای تأمین هزینههای خود به نفتی حدود ۸۶ دلار در هر بشکه نیاز دارند. طبق گزارش اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، نفت خام برنت، معیار جهانی، در سال گذشته به طور متوسط ۸۳ دلار در هر بشکه بود که به شدت کمتر از ۱۰۱ دلار در سال ۲۰۲۲ است.

براساس آنچه تاکنون در رسانهها منتشر شده، «نئوم» در شمال غربی عربستان سعودی واقع شده است و مساحتی در حدود ۲۶ هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع را در بر میگیرد. این منطقه که از جنوب به دریای سرخ و از غرب به خلیج عقبه محدود شده است، در امتداد سواحل شامل ۵۰۰ کیلومتر خط ساحلی و ۴۱ جزیره و تپههای بیابانی و کوههای پوشیده از برف گسترش مییابد.

زمانی که ابرپروژه نئوم به طور کامل تحقق یابد، این شهر میزبان ۱۰ منطقه مختلف خواهد بود. تاکنون تنها چهار مورد از این مناطق به صورت رسمی اعلام شده است.

«سنداله»، نخستین مقصدی خواهد بود که در این کلانشهر به روی گردشگران باز میشود. این مقصد جزیرهای لوکس با مساحتی بالغ بر ۸۴۰ هزار متر مربع در دریای سرخ، تمرکز زیادی بر حفظ زیباییهای طبیعی اطراف خود خواهد داشت که بیشتر آنها دستنخورده و بکر هستند.

منطقه بعدی «تروجنا» نام دارد که در کوههای نئوم، بخشی از مرتفعترین رشته کوههای عربستان سعودی قرار دارد. این نخستین مقصد مهم اسکی در فضای باز در میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس خواهد بود.

این مقصد گردشگری کوهستانی که به شش منطقه مختلف تقسیم شده است، دارای امکاناتی برای اسکیبازان حرفهای و آماتور خواهد بود که مسیرهایی با دشواریهای متفاوت در سراسر قلههای آن، که ارتفاع برخی از آنها تا ۲۶۰۰ متر از سطح دریا میرسد، خواهد داشت.

اگزاگون (۸ ضلعی) جنبه جدی کلانشهر نئوم است که در واقع بزرگترین مجتمع صنعتی شناور جهان را در خود جای میدهد و در گوشه جنوب غربی این مقصد در دریای سرخ و نزدیک به کانال سوئز واقع شده است که آن را به موقعیتی فوقالعاده برای تجارت تبدیل میکند.

در نهایت، منطقه «لاین» قرار دارد که شاید بیشترین بحثها درباره منطقه نئوم را به خود اختصاص میدهد. این شهرِ بدون خودرو ۱۷۰ کیلومتر در میان صحرا امتداد دارد، اما عرض آن تنها ۲۰۰ متر است. لاین که در یک نمای آینهای طراحی شده برای انعکاس محیط بکر محصور شده است.

گردشگری در واقع ستون «چشمانداز ۲۰۳۰» عربستان است که طرحی بلندپروازانه برای مدرن کردن و تنوع بخشیدن به اقتصاد عربستان و کاهش وابستگی آن به نفت است که توسط محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در سال ۲۰۱۶ از آن رونمایی شد.

بر اساس اعلام سازمان جهانی گردشگری، عربستان سعودی در سال ۲۰۲۳ در مجموع میزبان حدود ۲۷ میلیون گردشگر خارجی بوده و از حیث رشد گردشگری در مقایسه با سال ۲۰۱۹ (پیش از همهگیری کرونا) در رتبه نخست جهان قرار دارد.