برق نیمی‌ از خانه‌ها خورشیدی می‌شود

در سال گذشته میلادی سرمایهگذاری نیروگاههای دنیا در حوزه تجدیدپذیرها ۸۳ درصد بوده در حالیکه در ۱۰ تا ۱۵ سال گذشته ۸۰ درصد تولید در بخش نیروگاههای با سوخت فسیلی بوده است، بنابراین میتوان مشاهده کرد که نیروگاههای تجدیدپذیر که در حال حاضر ارزان ترین برق تولیدی را در اختیار دارند، با سرعت زیادی در حال توسعه هستند.

توسعه نیروگاههای بزرگ در سطح دنیا اتفاق افتاده و از جمله آن می توان به نیروگاه ۲۷۰۰ مگاواتی در هند و ۲۰۰۰ مگاواتی در ابوظبی اشاره کرد، بنابراین باید نیروگاههای تجدیدپذیر توسعه پیدا کنند. همچنین لازم است پایداری شبکه برق در کشور را با کمک نیروگاههای بزرگ ایجاد کنیم، آنطور که محمود کمانی - معاون وزیر نیرو اعلام کرده قیمتهای تولید انرژی تجدیدپذیر به شدت رو به کاهش است. تا پیش از این هزینه نصب هر کیلووات انرژی تجدیدپذیر ۴۰۰۰ دلار بوده که هم اینک به ۵۰۰ دلار رسیده و قیمت تجهیزات ساخت این نیروگاهها رو به کاهش است.

وی با اشاره به انواع مدلهای سرمایه گذاری در حوزه تجدیدپذیرها در کشور اظهار کرد: استفاده از ظرفیتهای ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید از جمله موارد کمک به سرمایهگذاران برای تولید انرژیهای تجدیدپذیر است که میتوان به مناقصه برگزار شده سرمایهگذاری در احداث و بهرهبرداری ۴۵۰۰ مگاوات توسط ساتبا اشاره کرد. همچنین با راهاندازی تابلوی برق سبز تجدیدپذیر که در منطقه غرب آسیا برای اولین بار اتفاق افتاده است، گامی دیگر در راستای توسعه تجدیدپذیرها توسط ساتبا برداشته شده است.

مجموع ظرفیت در حال برنامهریزی برای توسعه نیروگاههای تجدیدپذیر ۳۰ هزار مگاوات است، حدود ۱۱۶۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر با ساختگاه های مشخص در حال احداث است که قرار شده ظرف دو سال به سرانجام برسد. شرکتها و صنایع بزرگی نسبت به اخذ پروانه برای احداث نیروگاههای تجدیدپذیر اقدام کردهاند که از جمله آنها میتوان به فولاد مبارکه با سرمایه گذاری ۶۰۰ مگاوات و صنایع مس ۱۰۰۰مگاوات سرمایه گذاری اشاره کرد تا بخش عظیمی از ناترازی برق، حل و برق پاک تولید شود.

عزم دولت سیزدهم در حالی است که کل ظرفیت منصوبه انرژیهای تجدیدپذیر از سال ۱۳۷۲ تا سال ۱۴۰۰ معادل ۸۵۸.۵ مگاوات بوده و از آغاز دولت سیزدهم تاکنون ۲۲۵ مگاوات به این ظرفیت اضافه شده، ۷۹ درصد کل ظرفیت منصوبه انرژیهای تجدیدپذیر مربوط به قبل از دولت سیزدهم بوده و ۲۱ درصد بعد از این دولت افزوده شده، استفاده از ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید، ماده ۱۶ قانون جهش دانشبنیان و مصوبههای شورای اقتصاد و روش خرید تضمینی برق از عوامل اثربخش در توسعه تجدیدپذیرهاست.

در این بین متوسط مصرف سالیانه مشترکان خانگی در سال ۱۴۰۱ در کل کشور برابر با ۳۱۰۶ کیلوواتساعت بود که تنها ۸ استان فارس، کرمان، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، خوزستان و بوشهر از متوسط ذکر شده مصرف بیشتری داشتهاند و غالب استانهای کشور (۲۳ استان) از این متوسط، برق کمتری مصرف کردند.

تعداد مشترکان بخش خانگی در انتهای سال ۱۴۰۲ به بیش از ۳۲ میلیون مشترک رسید و طی پنج سال آینده نیز این رقم به حدود ۳۶ میلیون مشترک خواهد رسید. یکی از راههای تأمین برق مورد نیاز مشترکان خانگی، استفاده از پنل خورشیدی است. یک پنل خورشیدی با ظرفیت یک کیلووات در اغلب نقاط جغرافیایی ایران سالانه میتواند ۱۵۰۰ کیلواتساعت و به مدت ۲۰ سال، برق تولید کند.

این میزان برق به طور متوسط برابر با نیمی از برق مصرفی مشترکان خانگی در کشور است، در صورت تخصیص یک کیلوات پنل خورشیدی به ۳۶ میلیون مشترک خانگی در کشور، ظرفیت این نوع نیروگاهها به ۳۶۰۰۰ مگاوات میرسد، با این روش میتوان حداقل ۵۴ میلیارد کیلوواتساعت برق در سال تولید کرد.

این طرح در یک بازه زمانی میانمدت به ۱۴.۴ میلیارد دلار اعتبار نیاز دارد که برای تحقق این میزان اعتبار میتوان از منابع حاصل از سوخت صرفهجویی شده در اثر تولید برق توسط نیروگاههای خورشیدی استفاده کرد. منابع حاصل از سوخت صرفهجویی شده در اثر تولید برق توسط نیروگاههای خورشیدی حتی اگر تماماً با نرخ گاز طبیعی هم در نظر گرفته شود (مثلاً ۲۰ سنت به ازای مترمکعب) و از بهای بالاتر سوخت مایع نیروگاهها در فصل سرد سال نسبت به گاز طبیعی چشمپوشی شود، سالانه معادل ۳.۶ میلیارد دلار خواهد بود که میتواند سرمایهگذاری مورد نیاز برای احداث نیروگاههای خورشیدی خانگی را ظرف ۴ سال پوشش دهد.

دولت میتواند به اتکای این روش تأمین مالی نسبت به واگذاری تدریجی پنل خورشیدی به کلیه مشترکان برق (به میزان یک کیلووات به ازای هر مشترک) به صورت رایگان و یا با دریافت حداکثر ۲۰ درصد هزینه آن، اقدام کرده و در قبال این اقدام، مشترک مکلف شود نسبت به حفظ و نگهداری پنل خورشیدی در طی عمر مفید آن (حداقل ۲۰ سال) و تولید برق اقدام و از برق تولیدی پنل خورشیدی برای تأمین بخشی از برق مورد نیاز خود استفاده کند.

در صورتی که در انتهای هر سال، میزان برق تولیدی پنل خورشیدی نسبت به کل مصرف برق مشترک خانگی در آن سال بیشتر باشد، برق تولیدی مازاد در اولین صورتحساب برق مشترک در سال بعد با نرخ روز تابلوی سبز بورس انرژی، تسویه و در صورتی که برق تولیدی از حد متعارف تولید پنل خورشیدی با توجه به عمر باقیمانده آن کمتر باشد با همان نرخ در اولین صورتحساب برق مشترک در سال بعد با او تسویه شود.

همچنین در صورتی که در ساختوسازهای جدید، سازندگان بر اساس الزام قانونی، مکلف شوند که برای هر واحد مسکونی به میزان یک کیلووات نیروگاه خورشیدی در محل ساخت مسکن احداث کنند، سالانه به طور متوسط ۷۰۰ مگاوات به ظرفیت نیروگاههای خورشیدی اضافه خواهد شد.

بخش صنعت که خواهان عدم محدودیت برق در دوره گرم سال است نیز میتواند در راستای عمل به تکالیف ماده ۱۶ قانون جهش تولید دانشبنیان به جای احداث نیروگاههای خورشیدی بزرگ که اتصال آن به شبکه، مستلزم تقویت شبکه انتقال برق است نسبت به احداث یک کیلووات پنل خورشیدی برای هر مشترک خانگی اقدام کند و به ازای این اقدام به میزان مشابه از برنامههای مدیریت مصرف برق، مستثنی شود.

علاوه بر روشهای مورد اشاره، کارخانجات سازنده پنل خورشیدی در کشور نیز میتوانند نسبت به واگذاری یک کیلووات پنل خورشیدی به مشترکان خانگی برق داوطلب در قالب فراخوان و فروش درازمدت اقساطی (مثلاً ظرف مدت ۵ سال) اقدام کنند و خریداران پنل خورشیدی نیز میتوانند از محل فروش برق تولیدی به شبکه بر اساس تعرفههای مصوب، اقساط خود را ظرف مدت ۵ سال پرداخت کرده و برای عمر باقیمانده پنل خورشیدی (مثلاً ۱۵ سال) از درآمد فروش برق بهرهمند شوند.

صرفهجویی سالانه ۱۸ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی یا معادل آن سوخت مایع در نیروگاههای حرارتی، توسعه ظرفیت کارخانجات داخلی تولید پنل خورشیدی، افزایش پایداری شبکه برق سراسری و رفع ناترازی، افزایش امنیت انرژی، رفع ناترازی تولید و مصرف در فاصله زمانی کمتر، کاهش انتشار گازهای گلخانهای و حفظ محیط زیست با کاهش سوختهایی مانند مازوت، افزایش راندمان انرژی ازجمله موضوعات مهمی است که صنعت برف را به سمت استفاده بیشتر از انرژیهای تجدیدپذیر سوق میدهد.