افزایش ۴۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت ایران امکان‌پذیر است؟

طرح افزایش تولید نفت خام از سوی شرکت ملی نفت ایران روز شنبه، پنجم خرداد در دومین نشست شورای اقتصاد در سال 1403، به ریاست محمد مخبر، سرپرست ریاستجمهوری، بررسی و تصویب شد.

طرح افزایش تولید نفت خام از سوی شرکت ملی نفت ایران و طرح کاهش مصرف فرآوردههای نفتی نیز بررسی، تصمیمگیری و مصوب شد که طبق این طرح تولید نفت کشور از 3.6 میلیون بشکه به چهار میلیون بشکه در روز با طرح ضربتی جهش تولید نفت خام کشور اجرایی میشود که با اجرای این طرح، حجم تولید نفت خام در کشور تا 400 هزار بشکه در روز افزایش مییابد.

در این گزارش عنوان شده است که در طرح افزایش تولید نفت خام از سوی شرکت ملی نفت ایران با سرمایهگذاری سه میلیارد دلار تنها در سال 1403 و با افزایش 400 هزار بشکه در روز معادل هفت میلیارد درآمد نفتی برای کشور محقق میشود.

با توجه به موانع موجود بر سر راه ایران، اظهارات متفاوتی در این زمینه ارائه شده است.

بعید بودن افزایش تولید نفت

رضا پدیدار، کارشناس انرژی، در گفتوگو با تجارتنیوز در رابطه با خبر افزایش 400 هزار بشکه نفت در روز گفت که این از هدفگذاریهای عنوانشده است و به نظر نمیرسد این افزایش امکانپذیر باشد.

به گفته او کل تولید نفت ایران حدود 3.3 میلیون بشکه است که بالغ بر 1.6 میلیون بشکه مصرف داخلی و مازاد آن یعنی 1.7 بشکه صادر میشود و در حال حاضر بر همین مقدار برنامهریزی شده و تا کنون خبری از مقامات رسمی کشور در این زمینه شنیده نشده است.

او خبر افزایش 400 هزار بشکه نفت در روز را از فضاسازیهای رسانهای دانست که پشتوانهای ندارد.

وی درنهایت تولید چهار میلیون بشکه نفت را غیرواقعی دانست و اظهار کرد که این هدفگذاری شاید طی دو سال آینده و در صورت برداشتهشدن تحریمها و محدودیتها امکانپذیر باشد.

از سوی دیگر آنطور که ایرنا گزارش داده، محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، در شهریور 1401 عنوان کرده است که ظرفیت فعلی تولید ایران 3 میلیون و 838 هزار بشکه در روز است.

او گفت که ایران ظرفیت تولید نفت خود را تا مارس 2023، یعنی زمانی که سال جاری ایران به پایان میرسد، 200 هزار بشکه در روز افزایش خواهد داد. تا آن زمان، ایران قصد دارد ظرفیت تولید خود را به 4 میلیون بشکه در روز یعنی 4.038 میلیون بشکه در روز برساند.

خجسته مهر در ادامه عنوان کرد که به دلیل افزایش ظرفیت تولید، ایران میتواند در صورت نیاز بازارهای بین المللی صادرات نفت را افزایش دهد.

در حال حاضر به نظر میرسد موانع بینالمللی موجود مانند تحریمها و مشکلات زیرساختی در صنعت نفت، مانع از این افزایش شده است. اما افزایش 400 هزار بشکهای تولید نفت، امری دور از ذهن نمیتواند باشد.

ایران با سرمایهگذاری در این صنعت میتواند تولید نفت خام را تا 400 هزار بشکه افزایش دهد. اما منبع این سرمایهگذاری با توجه به موانع موجود، موضوعی بحثبرانگیز است. اگر از موانع بینالمللی موجود، تا حدی کاسته شود و سرمایهگذاری در این صنعت افزایش یابد، به نظر میرسد که میتوان در سالهای آینده این افزایش را مشاهده کرد.

موانع موجود بر سر طرح ضربتی!

مسئولان دولت سیزدهم ثابت کردهاند هرگاه از طرحهای ضربتی صحبت به میان میآورند، نگرانیهایی را هم با خود به دنبال میآورند. جهش تولید مدنظر مسئولان امری است که نیازمند اصلاح زیرساختهای اساسی است. برای مثال در صنعت نفت، به دلیل تحریمهای بینالمللی و کاهش صادرات نفت ایران، این صنعت تا حدی قدرت رقابت خود را میان دیگر کشورهای منطقه از دست داده است.

ایران به دلیل مواجهه با تحریمهای بینالمللی، در سالهای گذشته، نفت را با تخفیفهای ویژهای به خریداران نفت –عمدتا چین- فروخته است. به نظر میرسد بخش زیادی از تصمیم افزایش تولید نفت به دلیل صادرات بوده است. افزایش نیاز داخلی به نفت را نیز میتوان از دلایل دیگر دانست، اما به نظر میرسد که به دلیل ارزانفروشی نفت، افزایش عرضه از محتملترین سیاستهای موجود است. ایران سعی دارد که از طریق سیاستهای مختلف، اثرات تحریم را خنثی کند.

گفته میشود ارزانفروشی نفت، یکی از راهکارهایی است که ایران به دلیل جا نماندن از بازار نفت، پی گرفته است. این موضوع باعث میشود که ایران به دلیل دستیابی به درآمد نفتی مدنظر، عرضه خود را افزایش داده تا بتواند ارزانفروختن نفت را جبران کند.

علاوه بر این، از زمان دقیق افزایش تولید نفت خبری نیست اما به نظر میرسد به دنبال تفکر غیرتوسعهای مسئولان و پی گرفتن راه رشد نفتی برای کشور، افزایش درآمد نفتی آن هم از طریق افزایش عرضه، تنها گزینه مدنظر مسئولان باشد. راهی که همچنان به دلیل تحریمها و کاهش قدرت چانهزنی ایران در بازار نفت، موانع زیادی به دنبال خواهد داشت.