سیر نزولی صادرات فرش طی سال‌های اخیر/ متولی دولتی در صنعت فرش نداریم

سید مرتضی حاجی آقا میری - رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی اتاق ایران - در نشست خبری کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی به مناسبت روز ملی فرش و صنایع دستی در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد اظهار کرد: فرش و صنایع دستی مهمترین نمادهای ملی و فرهنگی ایران هستند که ابعاد مهم و قابل توجه اقتصادی، اجتماعی و هنری و فرهنگی گستردهای دارند و از حوزههایی هستند که برای ایران مزایای زیادی دارد و با اتکا به ظرفیتهای ناشی از این صنایع میتوانیم شرایط مناسبی را برای کشور فراهم کنیم.

وی در ادامه اظهار کرد: حدود سه سال است که عملا مرکز ملی فرش در حالت تعلیق به سر میبرد و با تشکیل مرکز ملی صنعت خلاق فرش نیز هیچ فعالیتی صورت نگرفته است. آمارهای صادراتی ما نشاندهنده تنزل ما در حوزه صادرات است. به ویژه پس از اعمال تحریمها در سال ۱۳۹۷ این نزول سرعت بیشتری یافت و با شیب تندی در حال پیشروی است که امیدواریم در دولت آینده سیاستهایی اتخاذ شود که این نزول متوقف شده و بتوانیم مجددا به رشد برسیم و به بازارهای جهانی راه پیدا کنیم.

لزوم توجه به تامین اعتبار برای بیمه قالیبافها در دولت جدید

حاجی آقا میری در ادامه نشست گفت: مسئله متولی دولتی فرش و رفع تعهد ارز حاصل از صادرات فرش و صنابع دستی اهمیت بالایی دارد و انتظار ما این است که با هم مشکلشان حل شود. بیمه قالیبافان و صنایع دستی قانون مصوب شده مشخصی دارد اما مشکل اصلی در اجرای آن، مشکل تامین اعتبار است که باید توسط دولت انجام شود، اما تاکنون انجام نشده و امیدواریم که دولت چهاردهم به آن توجه کند.

ایران دارای رتبه اول صنایع دستی در جهان

وی افزود: صنایع دستی نیز همچون فرش ظرفیت مناسبی برای کشور ما است چرا که از ۴۰۰ رشته شناخته شده صنعت در جهان ۳۰۰ رشته در ایران فعال است و حتی بالاتر از کشوری همچون چین هستیم و در زمینه صنایع دستی رتبه اول را داریم. هیچ استانی در کشور نیست که فرش و صنایع دستی در آن فعال نباشد. سراسر پهنه جعرافیایی ما دراین حوزه فعالیت میکنند و این نشان میدهد که اگر از همه ظرفتیهای خود را در کشور به کار گیریم، میزان اشتغال و ارزآوری در کشور ما افزایش مییابد.

رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی اتاق ایران ادامه داد: معاونت صنایع دستی و صنایع سنتی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی توانسته با وجود اینکه جامعه صنایع دستی کوچک تر از فرش است و بازار اقتصادی کوچکتری نسبت به فرش دارد و امکانات کمتری نیز دارد اما با توجه معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی شاهد اتفاقات خوبی بوده.

کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی اتاق ایران کی ایجاد شد؟

وی افزود: کمیسیون فرش،هنر و صنایع دستی اتاق بازرگانی ایران برای اولینبار در دولت دهم ایجاد شد و با توجه به گستردگی حوزه و اقتصاد فرهنگ و هنر این کمیسیون متولی حوزههای مرتبط با فرهنگ و هنر و فرش و صنایع دستی بوده و تلاش ما این بود که علاوه بر فعالیت برای رفع موانع موجود، توسعه بازار را نیز در دستور کار قرار دهیم و در این راستا حضور در نمایشگاهها و تسهیل فرایندهای تجاری فعالین فرش و صنایع دستی انجام شد. استفاده از ظرفیتهای روشهای تامین مالی با جذب سرمایههای مردمی در حوزه فرش و صنایع دستی از جمله فعالیتهایی است که بتوانیم مدل خوبی را طراحی کنیم و بتوانیم آن را پیاده کنیم و سرمایههای مردمی را بتوانیم جذب کنیم.

تربیت نسل آینده برای حفظ فرهنگ و هنر ایران

حاجی آقا میری مطرح کرد: نگاه ویژه کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی تربیت نسل آینده است. نسلی که به فرهنگ و هنر و شکوفایی فرهنگ و هنر در زمینههای مختلف فرش، صنایع دستی، تاتر و فلیم و.... اهمیت دهند و در این حوزهها فعالیت کنند.

گلایه رئیس اتحادیه تولیدکنندگان فرش از بیمهری به صنعت فرش

علانور توکلی - رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران - نیز در این نشست اظهار کرد: ما متاسفانه در زمینه فرش دستباف، شرایط خوبی نداریم. در گذشته فرش دستباف در شرایطی بود که جمعیت بسیار زیادی از آن امرار معاش میکردند و شغل اصلی بسیاری از مردم بود.

وی افزود: طبق آمار در حال حاضر میزان صادرات از ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار به حدود ۴۰ میلیون دلار کاهش یافته و بر اساس قوانینی که گذاشته شده است صادرات و اشتغالآفرینی را از بین میبرد.

به گفته توکلی با از بین رفتن صنعت فرش اشتغال از بین میرود و افرادی که در این صنعت کار میکردند و هنرآفرینی میکردند وقتی میبینند کارآفرینی وجود ندارد که به آنها سفارش بافت فرش دهد، سراغ کارگری و راننده اسنپی و... میروند در حالی که هیچکس هم تراز آنها نمیتواند فرش ببافد و زیبایی بیافریند و همه اینها ناشی از سیاستهای غلط است.

وی تاکید کرد: یکی از مشکلات اصلی صنعت فرش این است که متولی دولتی ندارد. هر ساله در شهریور ماه نمایشگاه فرشی برگزار میشود که مسال باز زمان آن به گونهای مشخص شده که متاسفانه اعلام کردهاند هیچکس در آن شرکت نمیکند. ما جلسات متعددی برگزار کردهایم و تاکید کردیم که نمایشگاه به این صورت نمیتواند برگزار شود ما به نتایج مطلوبی نرسیدهایم.

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان وصادرکنندگان فرش دستباف ایران گفت: متاسفانه ما به جای اینکه به فکر افزایش صادرات و بازاریابی مناسب باشیم تا بتوانیم در بازار فرش تحرکی ایجاد کنیم و صادرات آن را افزایش دهیم باید به فکر حل کردن مشکلاتی باشیم که خلق الساعه به وجود میآید و عدم پاسخگوییها موجب میشود که شرایط خستهکننده باشد.

فرش برای ایرانیها تنها یک کفپوش نیست

حامد چمنرخ - نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران - نیز در ادامه نشست خبری اظهار کرد: فرش برای ایرانیها تنها یک کفپوش نیست تمام ایرانیها با آن رابطه احساسی دارند چرا که وقتی یک قالیباف میبینند با ذوق به سمت آن میروند تا فرایند بافت را نگاه کنند، بنابراین روز ملی فرش و صنایع دستی اهمیت بسیار زیادی دارد.

وی افزود: در دولت دوازدهم با شروع تحریمهای آمریکا با قوانینی از جمله بازگشت هزینه صادرات مواجه شدیم که به تبع آن تصمیم غلطی که بانک مرکزی گرفت هیچ سودی از صادرات نداشتیم و تنها چیزی که به دست آوردیم این بود که حجم صادرات بخش خصوصی کاهش یافت.

چمنرخ ادامه داد: کاملا با این مسئله که در بخش دولتی پول صنایع سنگین همچون صادرات نفت باید تا ریال آخر به کشور و دولت برگردد موافق هستم، اما در حوزههایی همچون کشاورزی، صنعت فرش و صنایع دستی که برای ما ارزش افزوده هستند صادر کنندگان فشاری تحمیل میکنند که موجب افت شدید صادرات میشود.

وی افزود: ما به اندازه کافی در زمان تحریمهای دولت ترامپ آسیب دیدیم و ظرف یک سال ادرات ما ۲۰۰ میلیون دلار افت کرد و میتوان ادعا کرد که این میزان به معنای کاهش نصف صادرات کشور است. پس از آن نیز با تصمیم بانک مرکزی با افت ۱۸۰ میلیون دلاری مواجه شدیم.

نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران ادامه داد: در ابتدای دولت دوازدهم بحث انتقال مرکز ملی فرش ایجاد شد که موجب شد تنها متولی فرش دستباف کشور که جایگاه سازمانی خیلی خوبی را طی ۲۰ سال به دست آورده بود و کرسیهایی را در مجلس و کمیسیون فرهنگی و... داشت از دست دهد و ارتباطات خود را در دولت از دست دادیم و این در کنار تغییر قوانین به دلیل تحریمها بود و نیاز بود که کسانی در بدنه دولت باشند تا از حق جامعه فرش حمایت کنند.

وی افزود: طبق آمارها رسمی دو میلیون نفر توسط مرکز ملی فرش، شناسایی شدند که حق آنها ضایع شده و به آنها ظلم شده و کسی در دولت از آنها حمایت نکرده و قوانینی که با تلاش بخش خصوصی به دولت و مجلس رسیده به دلیل اینکه حامی دولتی نداشته به سرانجام نرسیده و نمونه آن بحث معافیت برگشت ارز حاصل از صادرات فرش دستباف در سال گذشته است که قرار شد طبق بودجه ۱۴۰۲ فرش دستباف ۲۰ درصد ارزش صادراتش بازگردد و مابقی آن معاف شود.

چمنرخ مطرح کرد: متاسفانه ابلاغ این قانون تا برج یازده طول کشید و از ۱۵ بهمن تا پایان سال اجرا شد و در بودجه ۱۴۰۳ نیز مجددا حذف شد.

نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران تاکید کرد: هر نفری را که در این حوزه از دست دهیم دولت وظیفه دارد تا برای آن فرد شغلی را ایجاد کند و هزینه سرمایه ایجاد شغل در صنعت با فرش قابل قیاس نیست! برای هر شغل در صنعت بالای یکمیلیارد تومان باید در نظر گرفت ولی در صنعت فرش با صد میلیون تومان میتوان یک شغل پایدار تا یک سال را ایجاد کرد. آن یک میلیارد را نیز باید دولت تامین کند اما تاکنون بخش خصوصی این هزینه را برای اشتغال در مناطق کم برخوردار کشورتامین میکرد اما الان میبینیم که دوستان سرمایهگذار بخش خصوصی نیز از این حوزه خارج میشوند سرمایه را از این بخش بیرون میکشند و اگر این اتفاق افتد که سرمایههای خود را خارج کنند، دیگر هیچ بازگشتی در کار نخواهد بود و ما شاهد مهاجرت گسترده از بخشهای روستایی به شهر خواهیم بود.

توجه به جامعه روستایی قالیباف

چمنرخ ادامه داد: ما از دولت بعدی توقع توجه به مردم و جامعه روستایی داریم. حتی اگر برای رای آوردن نیز باشد، باید توجه داشته باشند که جامعه روستایی مشغول در صنعت فرش، یک اجتماع ۲ میلیون نفری را تشکیل میدهند که میتوانند یک بازوی قوی برای کاندیداها باشند و اگر کاندیداها به این اجتماع که با خانوادههایشان یک جمعیت ۱۰ میلیون نفری هستند توجه کنند رشد خواهند کرد و مردم در این حوزه به قدری مشکل دارند که کوچکترین توجهی میتواند آنها را خوشحال و به سمت کاندیداها هدایت کند.

پیشنهاد تشکیل سازمان ملی فرش و صنایع دستی زیر نظر رئیس جمهوری

وی تاکید کرد: پیشنهاد ما به دولت بعدی تشکیل سازمان ملی فرش و صنایع دستی زیر نظر رئیس جمهوری است چرا که مشکلات زیادی در این حوزه وجود دارد که باید تحت نظر یک سازمان قوی با متولی دولتی به فعالیت خود ادامه دهد و طی یکی دو سال از روند نزولی به روند صعودی و صادرات و پیدا کردن جایگاه خود در بازار جهانی برسد. البته که نکته قابل توجه این است که جایگاه ما در بازار جهانی محفوظ است.

واردات فرشهای افغان به کشور به صورت قاچاق

چمنرخ در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره فعالیت نیروی کار افغانستانی در ایران توضیح داد: با توجه به موج مهاجرتی که ایجاد شده است نیروی کار افغانستانی در قالیبافیهای فرش دستباف به ویژه در خراسان رضوی و خراسان جنوبی فعالیت میکنند، اما تعدادشان به گونهای نیست که بگوییم حجم تولید را در دست دارند.

وی افزود: اما درباره فرشهای دستباف افغانی که در بازار میبینیم باید بگویم که این فرشها به صورت قاچاق با تریلی وارد کشور میشوند و با وجود پیگیریهایی که داشتیم وفق به برخورد با آنها نشدهایم و در بازار نیز به صورت علنی به فروش میرسند و کسی بر این مسئله نظارتی ندارد از مرز رسمی به صورت قاچاق وارد کشور میشوند.

نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران در پایان تصریح کرد: به دلیل اینکه این فرشها به صورت رسمی وارد نمیشوند هیچ آماری از آنها وجود ندارد و اگر بخواهیم آماری از واردات آنها به دست آوریم میگویند که آمار آن صفر اس،ت اما برای شناسایی این فرشها میتوانیم بگوییم که فرشهای بافت افغان طرح مینیمال و رنگ قرمز زیبایی دارند و تنها دو یا سه رنگ در آنها به کار رفته و قیمت تمام شده آنها بسیار پایین است و به دلیل اینکه فرشهای بلوچی خودمان به خاطر مصرف پشم مرغوب و بافت اصیل گران است، فرشهای بافت افغان برای فروشندگان بسیار مقرون به صرفه است. اما نکته قابل توجه این است که فرشهای افغان به دلیل استفاده از پشمها و مواد اولیه نامرغوب زود مستهلک میشوند و اینکه این فرشها را به عنوان یک محصول ایرانی میفروشند یک خیانت بزرگ و غیرقابل جبران است.