هیجان در بازار پلیمرها به صفر رسید/ جو آرام در معاملات پتروشیمی

بررسی وضعیت رقابت در سمت تقاضای محصولات پلیمری در بازار فیزیکی بورسکالا طی هفته گذشته نشاندهنده جو غیرهیجانی برای خرید انواع این محصولات است. در واقع بازار در هیچیک از زیرگروههای محصولات پلیمری، در هفته گذشته شاهد رقابت سنگین واقعی نبود. بیشترین رقابت مربوط به زیرگروه «پلیاتیلن پرفتالات بطری» بود که قیمت پایانی میانگین موزون در این گروه نسبت به قیمت پایه عرضه به طور متوسط حدود ۸۲درصد بیشتر بود. مهمترین دلیل این رقابت قیمتی در این بخش، مربوط به تعیین قیمت

پایه این محصول براساس نرخ تسعیر ارز ۲۸هزار و ۵۰۰تومانی (ارز ترجیحی) است. در واقع اختلاف قیمت ارز ترجیحی با قیمت ارز در بازار آزاد که هفته گذشته بهطور متوسط (میانگین هفتگی) ۵۹ هزار و ۲۴۰ تومان بود، باعث شده است تا متقاضیان این محصول حاضر به رقابت سنگین قیمتی برای خرید و کسب سهم از آن شوند. بعد از پلیاتیلن پرفتالات بطری، بیشترین رقابت قیمتی در بازار فیزیکی بورسکالا در رینگ پلیمرها طی هفته گذشته، مربوط به «پلیاستایرن انبساطی» با رقابت ۵۴درصدی قیمت بود. از آنجا که قیمتگذاری این محصول با نرخ ارز مبادلهای انجام میشود، رقابت ۵۴درصدی، علاوه بر اختلاف قیمت ارز مبادلهای با ارز بازار آزاد، میتواند ناشی از وضعیت عرضه و تقاضای این محصول در بازار باشد. در سایر گروهها، شرایط آرام بوده و رقابت قیمتی سنگین رصد نمیشود. دلیل این موضوع علاوه بر آرامش نسبی در بازار ارز در هفته گذشته، به نبود تقاضای هیجانی در این بازار و نبود شکاف محسوس بین حجم عرضه و میزان تقاضای محصولات پلیمری مربوط میشود. بنا بر اعلام کارشناسان، عمده رقابتهای قیمتی که در زیرمجموعههای مختلف رینگ پلیمرها طی هفتههای اخیر مشاهده میشود، ناشی از اختلاف قیمت نرخ ارز در بازار آزاد با نرخ ارز مبادلهای و ترجیحی است. در واقع رقابتهای قیمتی در هفتههای گذشته سیگنال تقاضای هیجانی را به بازار محصولات پتروشیمی مخابره نمیکند. بررسی بازار محصولات پتروشیمی در رینگ پلیمرها همچنین نشان میدهد که به دلیل آرامش در بازار تقاضای این محصولات و نبود هیجان خرید، ناشی از وضعیت رکودی اقتصاد کشور، رقابت قیمتی زیر ۱۰درصد و بعضا کمتر از ۵درصد در بازار تعداد قابلتوجهی از محصولات پلیمری وجود دارد. در کل در هفته گذشته، خبری از رقابت هیجانی در اغلب زیرگروههای محصولات پلیمری نبود.

آرامش توأم با رکود در بازار پتروشیمی

کارشناس بازار محصولات پلیمری در مورد آخرین وضعیت بازار محصولات پتروشیمی به «دنیایاقتصاد» اعلام کرد: نمای کلی که از بازار محصولات پتروشیمی در عمده گروهها مشاهده میشود، نوعی ثبات و آرامش نسبی در حوزههای گوناگون اعم از عرضه، تقاضا و بهخصوص تغییرات قیمتی است. اما این آرامش، بیش از آنکه محصول بهبود اوضاع باشد، ناشی از رکودی است که در همه بخشهای اقتصاد کشور، از جمله بازار محصولات پتروشیمی وجود دارد. علیرضا ترک، توضیح داد: به صورت کلی میتوان گفت حداقل در برخی از گروههای کالایی در کشور، جو نسبتا آرامی حاکم است. بهعنوان مثال، در گروه پلیپروپیلنها که در بازار آنها همیشه شرایط با التهاب زیاد همراه است و جزو گروههای کالایی در کشور که تولید کمی دارند محسوب میشود، وضعیت بهتر است. هرچند هنوز در بسیاری از گریدها، سطح قیمتها و بهای عرضه، بالاتر از قیمتهای جهانی است؛ اما نسبت به قبل به دلیل رکودی که در اقتصاد وجود دارد، این وضعیت آرامتر است. از جمله این گروهها میتوان به پلیاتیلنها و پلیاستایرنها اشاره کرد. هرچند در برخی گروههای کالایی دیگر مانند گروه پلیکربنات که به خاطر برخی شرایط خاص، عرضه آنها در پتروشیمیها مطلوب نیست، وضعیت مقداری آشفته است. اما در مجموع میتوان گفت، به دلیل رکودی که در اقتصاد کشور و در همه بخشها در حال حاضر وجود دارد، وضعیت در حوزه محصولات و تولیدات پتروشیمی نیز نسبتا آرام است؛ اما نوعی نگرانی از اثر تکانههای اقتصادی روی بازارها وجود دارد. نگرانی این است که اگر وضعیت اقتصاد با کوچکترین تکانهای بخواهد با تغییر روبهرو شده و تقاضا برای محصولات پلاستیکی افزایش یابد، با شرایطی که در حوزه صادرات مواد اولیه پتروشیمی وجود دارد، احتمال آشفته شدن بازار بسیار زیاد است.

اما در حال حاضر بازار بهشدت راکد است و خرید و فروش مواد اولیه پلاستیکی بهشدت کاهش پیدا کرده است و اکثر تولیدکنندگان در فروش این محصولات با مشکل مواجه شدهاند. وی در خصوص وضعیت عرضه محصولات پتروشیمی و پلیمرها و اینکه آیا میتوان گفت در این بازار مازاد عرضه وجود دارد یا خیر نیز گفت: در برخی از گروههای کالایی در این بخش، همواره مازاد عرضه وجود داشته است؛ از جمله گروههای پلیاتیلنها و پلیاستایرنها؛ اما در برخی از گروهها هم همیشه کمبود عرضه داریم. این ناترازی که در حوزه مواد اولیه پتروشیمی مشاهده میشود، سالهاست که همکاران ما را در صنایع تکمیلی پلاستیک و صنایع تکمیلی پتروشیمی آزار میدهد و با مشکل روبهرو کرده است. معمولا در گروه پلیپروپیلنها، در گروه پیویسی و در گروه پت (پلیاتیلین پرفتالات) تا حدودی دچار مشکل هستیم و این تکانهها میتواند بر وضعیت عرضه و تقاضا، سطح قیمتها و همچنین کل بازار اثرگذار باشد.

خطر نوسان ارزی برای بازار پلیمرها

بازرس انجمن ملی صنایع پلیمر ایران درباره چشمانداز بازار محصولات پتروشیمی هم بیان کرد: به شکل ریشهای اگر بخواهیم در این باره نظر بدهیم، میتوانیم بگوییم تا زمانی که ناترازی موجود در تولید مواد پتروشیمی رفع نشود، وضعیت به همین شکل ادامه خواهد داشت؛ بهخصوص اینکه در کشور ما تکانههای مختلف با فواصل زمانی کم همواره در حال رخدادن است و بزرگترین تکانه هم مربوط به نوسان نرخ ارز است که هر چند وقت یکبار با کوچکترین خبری نرخ ارز دستخوش نوسان میشود و این نوسانات ارزی تاثیر خود را بر بازار مواد پلاستیک هم میگذارد.

به این ترتیب این آرامشها هم بسیار شکننده است و با هر تکانهای میتواند دستخوش تغییر شود. علیرضا ترک، یکی از مشکلات موجود در حوزه معاملات محصولات پتروشیمی را بالاتر بودن قیمتها در برخی گریدهای محصولات نسبت به نرخهای جهانی اعلام کرد و درباره این اختلاف قیمتی گفت: این اختلافات نرخ در برخی گروههای کالایی مشهود است. در گزارشهایی که به طور منظم درباره جزئیات قیمت عرضه محصولات پتروشیمی تهیه میشود، نرخ دلاری که براساس آن معامله انجام شده، شناسایی میشود. بعضا در آن گزارشها، قیمت دلار کشفشده تا ۶۰ و ۷۰هزار تومان هم مشاهده میشود. گریدهایی که با رنج دلار ۵۰ تا ۶۰هزار تومان معامله میشود، خیلی زیاد است. اینها قابل محاسبه است و عملا کالایی که براساس دلار مبادلهای با نرخهای نزدیک به ۴۳هزار تومان قیمتگذاری میشود، وقتی وارد رینگ بورس میشود، به دلیل ایجاد رقابت تا ۵۰ و ۶۰هزار تومان نیز میرود. در برخی موارد این نرخها حتی تا کانال ۷۰هزار تومان نیز پیشروی میکند. اما در حال حاضر چون فعلا نوعی آرامش نسبی برقرار است، این وضعیت بهتر است. بازرس انجمن ملی صنایع پلیمر ایران همچنین با اشاره به ضرورت تامین مستمر مواد اولیه با قیمت مناسب و قیمت جهانی، به «دنیایاقتصاد» گفت: با توجه به کمبود ظرفیتها و کمبود عرضه در برخی از گروههای کالایی در کشور، به دلیل رقابتهایی که در بورس انجام میشود، بعضا قیمت محصولات پتروشیمی افزایش پیدا میکند و کالا و مواد پتروشیمیایی با قیمتی بالاتر از قیمت جهانی به دست فعالان بازار تولید محصولات این کالاها میرسد؛ این وضعیت در گروههای کالایی مختلف، متفاوت است. اما مهمترین موضوعی که دولت جدید باید در بحث مواد پتروشیمی مدنظر قرار دهد، اصلاح سیاستهای ارزی است؛ یعنی قیمتگذاری کالاهای پتروشیمیایی با ارز مبادلهای و حتی در مواردی مانند پلیاستایرنها با ارز ترجیحی یعنی ۲۸هزار و ۵۰۰تومان؛ این نحوه قیمتگذاری عملا باعث شده است تا مواد اولیه به شیوههای گوناگون از طریق صادرات از کشور خارج شود و دوباره اثرات ناشی از کمبود برخی پلیمرها به تولیدکنندگان داخلی برگردد و جو رقابتی تشدید شود.

به نظر میرسد دولت جدید باید این بخش را به طور جدی مورد توجه قرار دهد. واقعیت این است که فاصله زیادی که هماکنون بین دلار مبادلهای و دلار آزاد وجود دارد، منشأ بسیاری از فسادها و رانتها در اقتصاد شده که یکی از بخشهای درگیر با این موضوع نیز حوزه مواد پتروشیمی است. این فاصله زیاد در گروههای کالایی که شاید تولید زیادی دارند و قیمتگذاری آنها با دلار نیمایی و حتی ارز ترجیحی صورت میگیرد، به ایجاد رانت منجر شده و باعث میشود مواد اولیه به شکل قاچاق، ریپک و کامپاند به عناوین مختلف از کشور صادر شود. در حالی که این مواد، متریالی هستند که میتوانند در کشور به کالاها و مصنوعات پلاستیکی تبدیل شده و با ارزشافزوده بیشتری صادر شوند.