کمک تراز تجاری مثبت ۱۷ میلیارد دلاری به ثبات بازار ارز

از عصر روز جمعه و با افزایش حملات رژیم صهیونیستی به لبنان و اعلام خبرهای منفی در حوزه سیاسی و ترور سران حزبالله بخصوص سیدحسن نصرالله، بازار ارز و طلا نیز واکنش نشان داد و با افزایش قیمت همراه شد.

این روال طبیعی در بازار طلا و ارز است و هر زمان تنش سیاسی تشدید شود شاهد افزایش قیمتها در این بازارها هستیم، اما همانطور که تجربه سنوات قبل هم نشان داده، افزایش قیمتها در این بخش چندان دوام ندارد و طی چند روز بازهم بازار به ثبات میرسد.

در زمان شهادت اسماعیل هنیه در تهران نیز این اتفاق افتاد؛ قیمت دلار همزمان با شهادت اسماعیل هنیه در بازار تهران به ۶۲ هزار تومان رسید، اما طی چند روز با عقبنشینی همراه شد و به کانالهای ۵۸ــ ۵۹ هزار تومان برگشت.

در روزهای اخیر نیز قیمت دلار با وجود تشدید تنشهای منطقهای در کانال ۵۹ هزار تومان در نوسان بود، اما از عصر روز جمعه و با اعلام خبرهای سیاسی این نرخ با افزایش همراه و وارد کانال ۶۰ هزار تومان شد.

قیمت دلار هم اکنون در مرز کانال ۶۰-۶۱ هزار تومان است؛ قیمت سکه ۴۷ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان و هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز از ۴ میلیون تومان عبور کرده است.

اما نکته مهم اینجاست که باوجود ۶ بحرانی که بازار ارز از ابتدای سال تا کنون پشت سر گذاشته همچنان دلار بین کانال ۵۹ تا ۶۱ هزار تومان در نوسان است؛ البته پیش از وقایع یکی دو روز اخیر، دلار عمدتا بین کانال ۵۸-۵۹ هزار تومان در نوسان بود.

بازار ارز از ابتدای سال تاکنون با ۵ بحران اساسی مواجه شده که شهادت سیدحسن نصرالله را میتوان به عنوان ششمین موقعیت بحرانی برای این بازار برشمرد. در شش ماهه اول سال ۵ تحول بزرگ در کشور داشتیم که عبارت است از: عملیات وعده صادق، شهادت رئیس جمهور، ترور اسماعیل هنیه، جنگ غزه و حملات اسرائیل به لبنان.

ثبات بازار ارز را میتوان براساس رویکرد متغیرهای بنیادی و انتظاری بررسی کرد؛ در متغیرهای بنیادی چند اتفاق افتاده که به برقراری ثبات در بازار ارز کمک بسیاری کرده است؛ از جمله این متغیرها میتوان به افزایش حدود ۹ درصدی عرضه ارز برای واردات نسبت به سال گذشته اشاره کرد.

این افزایش عرضه هم در کالاهای اساسی دارو و تجهیزات پزشکی میشود و هم در بازگشت ارز صادراتی و نیما، بنابراین رشد عرضه یکی از دلایل مهم ثبات در بازار ارز طی ماههای اخیر به حساب میآید.

تازهترین آمار گمرک از وضعیت تجارت خارجی کشورمان نشان میدهد مجموع صادرات غیر نفتی ایران در ۶ ماهه سال جاری با ۶.۵ درصد افزایش به ۲۵.۸ میلیارد دلار رسید. دراین مدت ۲۳ میلیارد دلار نفت نیز صادر شده است. میزان وزنی صادرات غیرنفتی در ۶ ماهه سال جاری ۷۰ میلیون تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳.۵ درصد افزایش یافت.

در این مدت ۲۳.۲ میلیارد دلار نفت و ۶۰۰ میلیون دلار خدمات فنی و مهندسی صادر شده است، مجموع صادرات کشور در ۶ ماهه امسال به ۴۹.۶ میلیارد دلار رسیده است. در این مدت میزان واردات کالا با احتساب ۲.۵ میلیارد دلار شمش طلا به رقم ۳۲.۶ میلیارد دلار رسید.

مجموع مبادلات تجاری کشور در این مدت ۸۲.۲ میلیارد دلار بوده است، در این مدت تراز تجاری کشور بدون نفت و خدمات فنی مهندسی با احتساب صادرات غیر نفتی ۲۵.۸ میلیارد دلاری، ۶.۸ میلیارد دلار منفی و با در نظر گرفتن نفت و خدمات فنی و مهندسی ۱۷ میلیارد دلار مثبت بوده است.

متوسط ارزش هر تن کالای صادراتی کشورمان در شش ماهه امسال با ۳ درصد افزایش به رقم ۳۶۶ دلار رسیده است. در این مدت ۲۸.۱ میلیون تن محصولات پتروشیمی به ارزش ۱۱.۳ میلیارد دلار صادر شده است که به لحاظ وزن ۵ درصد و از حیث ارزش ۷ درصد افزایش داشته است.

همانطور که از آمار گمرک نیز مشخص است، تراز تجاری کشور در ۶ ماهه نخست مثبت شده و رشد صادراتی نیز داشتیم؛ این موضوع یکی از دلایل حکمرانی ثبات و آرامش نسبی بازار ارز طی ۶ ماهه نخست امسال بوده است. چراکه یکی از دلایل ثبات اقتصادی و ارزی، وضعیت مثبتی است که در تجارت خارجی ایران برقرار است.

رشد تراز تجاری توانسته به تعادل در عرضه و تقاضا کمک زیادی کند و همین امر هم موجب تعادل و توازان در تأمین ارز مورد نیاز واردات شده است. بررسیها نشان میدهد که در بخش تأمین ارز مورد نیاز کالاهای اساسی و دارو علاوه بر پاسخگویی به نیازهای رسمی با مازاد عرضه نیز مواجه هستیم.

شاید بتوان مصداق این موضوع را در ثبات نسبی کالاهای اساسی در چند ماه اخیر به وضوح دید، در ماههای گذشته به جز تنش قیمتی در چند کالا، سایر کالاهای اساسی و داروها با ثبات نسبی همراه بودند که میتوان گفت دلیل اصلی این ثبات قیمتی توزیع مناسب ارز بوده است؛ بنابراین یکی از دلایل مهمی که به ثبات ارزی در بازار کمک زیادی کرده، تأمین ارز از طریق رسمی بوده است، برهمین اساس هم میتوان گفت مدیریت تقاضا که با همکاری بانک مرکزی، وزارت صمت و جهاد کشاورزی انجام شده باعث ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا در بازار شده است. به همین دلیل نیز تعادل نسبی بین عرضه و تقاضا باعث شد بازار غیررسمی نیز به تعادل برسد چرا که مازاد تقاضا راهی این بخش نمیشود.

تازهترین آمار بانک مرکزی از تأمین ارز واردات از اول فروردین ماه تا ۷ مهرماه امسال نشان میدهد، در این مدت برای کالاهای اساسی و دارو ۷ میلیارد و ۳۸۳ میلیون دلار، برای کالاهای تجاری و بازرگانی مبلغ ۱۸ میلیارد و ۲۱ میلیون دلار، برای خدمات ۸۲۴ میلیون دلار و برای واردات در مقابل صادرات ۷ میلیارد و ۵۱۳ میلیون دلار تأمین ارز صورت گرفته است.

بر اساس این گزارش، بانک مرکزی برای واردات کالاهای اساسی و کشاورزی شامل گندم، دانههای روغنی و نهادههای دامی ۵ میلیارد و ۷۷۵ میلیون دلار و برای دارو، مواد اولیه دارویی و تجهیزات پزشکی ۱ میلیارد و ۶۰۸ میلیون دلار ارز تأمین کرده است. شایان ذکر است بانک مرکزی در مجموع ۷ میلیارد و ۳۸۳ میلیون دلار برای کالاهای اساسی و کشاورزی و دارو و تجهیزات پزشکی را با نرخ ۲۸۵۰۰ تومان و با هدف حمایت از مصرفکنندگان و دسترسی اقشار جامعه به کالاهای ضروری با قیمت ارزانتر تأمین کرده است.

این گزارش حاکی از آن است که در این بازه زمانی برای کالاهای تجاری و بازرگانی مبلغ ۱۸ میلیارد و ۲۱ میلیون دلار و برای واردات در مقابل صادرات مبلغ ۷ میلیارد و ۵۱۳ میلیون دلار و در مجموع ۲۵ میلیارد و ۵۳۴ میلیون دلار تأمین ارز صنایع صورت گرفته است.

این گزارش حاکی از آن است تأمین ارز نیمایی برای «صنایع حمل و نقل و خودرو» معادل ۲ میلیارد و ۵۶۷ میلیون دلار، «صنایع معدنی» یک میلیارد و ۹۱۳ میلیون دلار، «ماشین آلات و تجهیزات تولید» معادل یک میلیارد و ۶۸۸ میلیون دلار، «صنایع شیمیایی و پلیمری» یک میلیارد و ۸۲۹ میلیون دلار، «صنایع و تجهیزات برق و الکترونیک» معادل دو میلیارد و ۱۸۳ میلیون دلار، «منسوجات و پوشاک» معادل ۸۹۶ میلیون دلار صورت گرفته است. این گروههای صنایع همچنین به ترتیب یک میلیارد و ۷۹۰ میلیون دلار، یک میلیارد و ۴۸۰ میلیون دلار، یک میلیارد و ۳۶۸ میلیون دلار، ۶۲۰ میلیون دلار، ۲۶۲ میلیون دلار، ۵۰ میلیون دلار ارز توافقی یا واردات در مقابل صادرات تا پایان روز ۷ مهر ماه سال جاری دریافت کرده اند.

همچنین تا تاریخ ۷ مهر ماه، سایر صنایع ۶ میلیارد و ۹۴۵ میلیون دلار ارز نیمایی و یک میلیارد و ۹۴۳ میلیون دلار ارز توافقی یا واردات در مقابل صادرات دریافت کرده اند.

بررسی وضعیت تأمین ارز کالاهای اساسی و دارو نشان میدهد که ذخایر کافی در این بخش وجود دارد و مشکلی برای تأمین ارز مورد نیاز فعالان اصلی این بخش وجود ندارد. در بخش تجارت خارجی نیز با مازاد تجاری مواجه هستیم و همین امر میتواند به ادامه ثبات ارزی در کشور کمک بالایی کند.

کنترل تورم نیز در کنار عامل مذکور، از دیگر متغییرهای بنیادی اثرگذار در بازار ارز به حساب میآید. در حوزه تورم نیز سیاستهای سیاستگذار پولی در کنترل رشد نقدینگی موجب کاهش تورم در شهریورماه شد؛ آمار اخیر مرکز آمار از تورم نیز این موضوع را تأیید میکند؛ طبق اعلام مرکز آمار نرخ تورم در شهریورماه به ۳۴.۲ درصد رسیده که نسبت به ماه قبل ۰.۶ واحد درصد کاهش یافته است؛ بنابراین و با توجه به وضعیت مثبت متغییرهای بنیادی اثرگذار در بازار ارز میتوان پیش بینی کرد اینبار هم نوسانات افزایشی در این بازار به مانند دفعات قبل با سرعت تخلیه شود و بار دیگر قیمتها در این بخش به تعادل برسد.