معاملاتی که باعث شفافیت بازار سرمایه شد

خرید، پیادهسازی و بهکارگیری نخستین نرمافزار معاملاتی در بورس تهران در سالهای ابتدایی دهه هفتاد شمسی از شرکت EFA کانادا، آنقدر تحول بزرگی بود که برای افتتاح آن رییسجمهور وقت پا به بورس گذاشت. نرمافزاری که علاوه بر تغییر شیوه معاملات بورس تهران از روش دستی به الکترونیک، ادبیات و سازوکارهای جدیدی از جمله خرید گروهی، سپرده کردن دارایی سهام، تخصیص سهام، قیمت پایانی، کد معاملاتی سهامدار را نیز وارد چرخه معاملات روزانه بازار سرمایه کرد.

 نام این معامله  خرید گروهی است و در سامانه خریداری شده مبنای تعریف و صدور کد معاملاتی برای سهامداران استفاده از سه حرف اول نام خانوادگی اشخاص و یک عدد پنج رقمی بود. بر این اساس باید برای خریدهای گروهی نیز یک کد معاملاتی تعریف میشد. کدی که سه حرف ابتدایی آن نباید مشابه ابتدای هیچ نام خانوادگی ایرانی باشد تا به هنگام خرید با کد گروهی، هیچ تشابهی با سایر کدهای موجود نداشته باشد. بنابراین استفاده از سه حرف «د» که بدون تردید سه حرف ابتدایی هیچ نامخانوادگی در ایران نیست، بهاین منظور استفاده شد و واژه «ددد» در بورس تهران متولد شد.
 
معاملات "ددد" مشکلات و موانع متعددی را در زمینه انطباق تناسب سفارش های مشتریان از نظر قیمتی و حجم خرید ایجاد می کرد و زمینه سوء استفاده های فراوانی را فراهم آورده بود؛ علاوه بر این، موارد نظارت بر شفافیت معاملات "ددد" نیز در حد ضعیفی صورت می گرفت.

حذف معاملات گروهی در وهله اول به ایجاد شفافیت هرچه بیشتر در بازار سرمایه کمک می کند؛ چرا که با امکان خرید "ددد" سهام در ابتدای روز کاری، دست کارگزاران برای هرگونه جابه جایی سهام باز بود و در این بین عدالت، انصاف و تخصیص سهام متناسب با تقاضای مشتریان تا حد زیادی از بین می رفت.

با حذف معاملات گروهی نیز، بسیاری از کاربران به سمت استفاده از سیستم معاملات آنلاین سوق پیدا کردند و با توجه به گسترش خدمات این نوع معاملات می توان به خوبی بخشی از تقاضای خرید و فروش را پس از حذف معاملات "ددد" پاسخگو بود.

از سوی دیگر، با حذف معاملات گروهی مشتریان حقیقی این اطمینان را خواهند داشت که حجم سفارشات مورد نظرشان در قیمت های اعلامی و به صورت کامل به کد آنها تخصیص داده شود و در این بین اعتمادسازی و شفافیت هرچه بیشتر در زمره دستاوردهای ناشی از تغییرات اعمال شده است.

برای جبران این مشکل مسئولان سازمان بورس در پی برطرف کردن و رعایت عدالت در بازار سرمایه بر امدندو تصمیم به حذف معاملات گروهی گرفتند .

افزایش عدالت در معاملات بازار سرمایه

بنا بر گفته ی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار  بر طبق امارها ۹۲ درصد معاملات گروهی (ددد) به یک کد، حدود ۵ درصد این نوع معاملات به دو کد و حدود ۳ درصد به سه کد و یا بیشتر اختصاص مییابدو همچنین یکی از نگرانیهای محتمل در بازار این است که معاملهگران در نحوه تخصیص سهام بین مشتریان خود، عدالت را بطور کامل رعایت نکنند، اما با حذف معاملات ددد، عدالت معاملاتی در بازار سهام تقویت خواهد شد.

وی تصریح کرد: از بعد نظارتی نیز حذف معاملات ددد میتواند سمت و سوی بازار را برای مقام ناظر آشکارتر کند. بدون شک به نام خریدن سهام، دقت معاملهگران را در بازار افزایش خواهد داد، ضمن اینکه نقش بسزایی در کاهش آسیبهای ناشی از رفتار تودهای در بازار میگذارد.

با توجه به این که حذف ددد مشکلات اجرایی جزئی داشته اما منافع و مزایای حذف ان  بیشتر از معایب آن است.

بر این اساس کانون کارگزاران در حالی موافقت خود را با حذف معاملات گروهی اعلام کرد که پیشنهاداتی همچون افزایش زمان معاملات، حذف نشدن "ددد" از عرضههای اولیه و افزایش دامنه نوسان را ارائه دادند.

انجام معاملات بر حسب تحلیل های صورت گرفته، خود موجب منطقی تر شدن حجم معاملات روزانه شد، به گونه ای که می توان گفت کمتر شاهد تشکیل صف های خرید و فروش سهام تنها براساس شنیده ها و گمانه زنی ها در خصوص وضعیت سودآوری شرکت ها خواهیم بود. علاوه بر این، افزایش دقت کار کارگزاران و نیز سلامت انجام معاملات ره آورد دیگر حذف معاملات گروهی است. 

بنابر این گزارش امروزه با اجرایی شدن  حذف معاملات گروهی سرمایه گذاران به بازار پاسخ مثبت نشان دادندو حذف این روش از هیجان بازار کاسته و بازار را از لحظهای بودن خارج کرده است.