دفاع بانک مرکزی از اظهارات جنجالی ارزی سیف

پیمان قربانی گفت: در سالهای 1390 و 1391 به دلیل رشد نقدینگی و انباشت عدم تعادلهای اقتصاد،اعمال تحریمهای ناجوانمردانه و شکلگیری موج انتظارات منفی از آن، نرخ ارز دچار تلاطم و نوسانات شدید شد.

مدیر اداره بررسیها و سیاستهای اقتصادی با اشاره به نقش انتظارات در شکلدهی به شوکهای ارزی بیان داشت: مطابق ادبیات نظری و تجربی موجود، افزایش نرخ ارز یک مکانیزم خود اجرا است و هنگامی که فعالین بازار ارز انتظار افزایش نرخ ارز را داشته باشند، نسبت به تبدیل داراییهای خود به ارز اقدام مینمایند و همین عامل به افزایش نرخ ارز و تشدید نوسانات آن منجر می شود. به همین جهت و پس از بروز اختلاف زیاد بین نرخ ارز بازار آزاد و نرخ رسمی ارز، بانک مرکزی به منظور پاسخگویی به نیازهای مبادلاتی ارز و تامین کالاهای اساسی مورد نیاز جامعه اقدام به راه اندازی مرکز مبادلات ارزی کرد و از این طریق سعی نمود بستر مناسبی را برای پاسخگویی به نیازهای واقعی اقتصاد به ارز فراهم سازد. یکی دیگر از اهداف تاسیس مرکز مبادلات ارزی این بود که تاثیرپذیری نیازهای واقعی اقتصاد از نوسانات نرخ ارز و عوامل سفتهبازی را به حداقل ممکن کاهش دهد.

قربانی افزود: شکلگیری انتظارات خوشبینانه نسبت به تحولات بازار ارز نیز به اندازه انتظارات منفی حایز اهمیت است و باید به آن توجه داشت. وی ضمن تاکید به اینکه در مقوله نرخ ارز، نوسانات نیز به اندازه سطح آن مهم هستند گفت: شکلگیری انتظارات خوشبینانه و مثبت نسبت به تحولات بازار ارز در صورتی که توسط عوامل بنیادین اقتصاد حمایت نشوند نیز میتواند نوسانات نرخ ارز را افزایش دهد و از این طریق به افزایش ریسک تصمیمگیری فعالین اقتصادی منجر شوند.

وی با یادآوری این نکته که در گذشته نیز افزایش نوسانات نرخ ارز باعث شد تا تمایل افراد به نگهداری ارز افزایش یابد گفت: به دنبال افزایش نوسانات نرخ ارز بسیاری از افراد غیرحرفهای وارد بازار ارز شدند که تصمیمگیری آنها بیشتر تابع رفتارهای گروهی و هیجانی بود. چنین رفتارهایی نوسانات نرخ ارز را افزایش میدهد که علاوه بر افزایش، میتواند شامل کاهش نرخ ارز نیز باشد.

این مقام مسئول در بانک مرکزی ضمن تاکید بر وظیفه بانک مرکزی در خصوص حفظ ارزش پول ملی بیان داشت: حفظ ارزش پول ملی به عنوان یک اصل، همواره برای بانک مرکزی مطرح بوده و به آن توجه داشته است. وی در همین زمینه به اظهارات پیشین رئیس کل بانک مرکزی در خصوص نرخ ارز اشاره کرد و گفت: انتظارات مثبت پیش آمده در خصوص تحولات بازار ارز باید با یکسری شواهد عینی و عملی همراه میشد تا در عمل نیز به کاهش پایدار نرخ ارز منجر می شد. همان طور که در بیانیه بعدی بانک مرکزی نیز انعکاس داشت، اظهارات رئیس کل بانک مرکزی در خصوص نرخ ارز را باید اقدامی در جهت ثبات بخشی به بازار ارز در نظر گرفت که در آن سیف با تکیه بر اعتبار و جایگاه خود در میان فعالین بازار ارز، علامت لازم را به بازار ارسال نمود که البته در عمل نیز به کاهش نوسانات نرخ ارز منجر شد.

قربانی بیان داشت: اظهارات رئیس کل بانک مرکزی هیچ فرصتی را از اقتصاد کشور سلب نکرد و کاهش نرخ ارز در ماههای اخیر نیز این موضوع را تایید میکند. بنابراین نباید سخنان رئیس کل را لزوما به عنوان مخالفت بانک مرکزی با کاهش نرخ ارز قلمداد نمود.

وی با اشاره به نقش تاثیرگذار انتظارات بر روند تغییرات نرخ ارز در کوتاهمدت، افزود: خوشبختانه با توجه به شرایط جامعه و بهبود انتظارات عمومی، از تیرماه سال جاری شاهد روند نزولی نرخ ارز  هم به لحاظ اسمی و هم به لحاظ واقعی بودهایم و ارزش پول ملی تقویت شده است. وی در این زمینه به لزوم تمایز میان دو مفهوم اختلال (Noise) و علامت (Signal) در شکلدهی به تحولات بازار ارز تاکید نمود. اختلال به نوسانات هیجانی و زودگذر نرخ ارز میانجامد که معمولا پایدار نیست؛ ولی علامت تحت تاثیر بنیانهای تعیین کننده نرخ ارز و سیاستهای کلان اقتصادی شکل میگیرد و به همین دلیل نیز واجد آثار پایدار و بلندمدت بر اقتصاد میباشد. بر همین اساس اگر افتهای هیجانی با بنیانهای اقتصاد حمایت نشود، تغییرات نرخ ارز پایدار نخواهد بود.

مدیر اداره بررسی ها و سیاست های اقتصادی بانک مرکزی با اشاره به آثار مخرب نوسانات نرخ ارز بر فعالیت های بخش واقعی اقتصاد و اینکه سیاست های بانک مرکزی در ماههای اخیر در راستای رسیدن به ثبات نرخها و جلوگیری از تلاطم بازار هدفگذاری شده است تاکید کرد: در شرایط کنونی بانک مرکزی انتفاعی از افزایش یا کاهش نرخ ارز نمیبرد؛ چرا که عملیات ارزی بانک مرکزی بر مرکز مبادلات ارزی متمرکز است که نرخ مورد عمل در آن، نرخ ارز روزانه اعلامی از سوی بانک مرکزی است.

وی همچنین به این نکته نیز اشاره داشت که نوسان در بازار باعث بروز سفتهبازی میشود و بانک مرکزی در راستای کاهش زمینههای سفتهبازی به دنبال این است تا عمق و سطح مرکز مبادلات ارزی را افزایش دهد و به این وسیله از نوسانات و تلاطمهای بازار غیررسمی بکاهد. وی در همین زمینه گفت: در ماههای اخیر فعالیت های سفتهبازی در بازار ارز به شدت کاهش یافته و در حال حاضر نگهداری ارز گزینه مناسبی برای حفظ ارزش دارایی به حساب نمیآید و به جای آن افراد به سمت بازار سرمایه گرایش پیدا کردهاند.

قربانی ضمن دستهبندی عوامل تاثیرگذار بر نرخ ارز در سه گروه کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت گفت: اخبار و شایعهها از عوامل کوتاهمدت تاثیرگذار بر نرخ ارز به شمار میآیند که میتوانند به تغییرات ناگهانی در عرضه و تقاضای ارز توسط افراد و در نتیجه تشدید نوسانات نرخ ارز، منجر شوند. تحولات تراز پرداختها خارجی و روند ورود و خروج سرمایه به کشور در زمره عوامل میانمدت قرار دارند و عواملی نظیر شکاف تورم داخل و خارج، رشد و بنیه اقتصادی و سطح رقابتپذیری اقتصاد نیز در شمار عوامل بلندمدت دسته بندی میشوند.

مدیر اداره بررسیها و سیاستهای اقتصادی با تاکید بر رسالت بانک مرکزی در تقویت ارزش پولی ملی در راستای بنیانهای اقتصادی بیان داشت: تحولات اخیر و بهبود روابط خارجی، برخی شواهد عینی مبنی بر تقویت جریانات ورودی ارز به کشور را ایجاد نموده که به عنوان عامل پشتیبان انتظارات مثبت، زمینه کاهش نرخ ارز در ماههای اخیر را فراهم ساخت. بنابراین اگر بنیانهای اقتصادی کشور کاهش نرخ ارز را تایید کنند، بانک مرکزی حتما از آن حمایت میکند و تحولات اخیر در بازار ارز نیز این موضوع را تایید میکند. لذا از این بابت تناقضی میان اظهارات پیشین رئیس کل بانک مرکزی و تحولات اخیر بازار ارز وجود ندارد و بانک مرکزی متناسب با اقتضائات موجود و پویاییهای اقتصاد و محیط پیرامونی، فعالین بازار و نرخ ارز را در مسیر صحیح برای اقتصاد ملی هدایت نموده است.

وی با بیان اینکه ارزش پول ملی صرفا با معیار نرخ ارز سنجیده نمیشود تاکید کرد: در حال حاضر ارزش پولی ملی یک مفهوم مابه ازایی دارد. در رابطه با "ما به ازای پول ملی" یا همان "ارزش پول" لازم است علاوه بر رابطه برابری آن با ارزهای خارجی به دو عامل قیمت و بازدهی داراییها و قیمت کالاها و خدمات نیز توجه شود. خوشبختانه در ماههای اخیر نه تنها بازارهایی همچون بازار خودرو و مسکن در آرامش به سر میبرند، بلکه بازارهای ارز و طلا نیز روند نزولی مناسبی را طی میکنند. این موارد به همراه کاهش نرخ تورم ماهانه در ماههای اخیر، جملگی بر تقویت پول ملی دلالت دارند.

قربانی در خاتمه چارچوب سیاست ارزی بانک مرکزی را برنامهریزی برای حرکت به یکسانسازی نرخ ارز اعلام کرد و بر لزوم رعایت انضباط پولی و مالی در کشور و بهرهگیری مناسب از ذخایر ارزی برای حصول به نتیجه مطلوب در این زمینه تاکید کرد.

ولی الله سیف