ایران، اوپک و قیمت آینده نفت

به نقل از این پایگاه خبری، توافق موقتی که در اواخر سال گذشته در زمینه برنامه هسته ای ایران حاصل شد، به طور وسیعی یک گام مهم در کاهش تنش ها در خاورمیانه تلقی شد، لیکن چالش های جدیدی نیز بوجود آورد.

در قبال متوقف شدن توسعه بخش مهمی از برنامه هسته ای ایران، پنج عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل شامل آمریکا، چین، فرانسه، روسیه و انگلستان به علاوه آلمان موسوم به گروه پنج به علاوه یک، به طور موقت برخی تحریم های اقتصادی علیه این کشور از جمله محدودیت صادرات نفت را لغو کردند.

نادر حبیبی فوق دکتری اقتصاد کشورهای خاورمیانه و استاد دانشگاه هنری جی.لییر آمریکا واقع در کروون سنتر کنزاس در زمینه پتانسیل اقتصادی و سیاسی افزایش صادرات نفت ایران، گفت: افزایش چشمگیر صادرات نفت ایران به بازارهای جهانی، می تواند برخی موضوعات در خاورمیانه را به ویژه میان ایران و عربستان سعودی، داغ کند.

وی در پاسخ به این سوال که تحریم ها چه تاثیری بر اقتصاد ایران گذاشت، گفت: از زمان معرفی دور جدید تحریم ها در سال 2011 که صادرات نفت ایران را نشانه گرفت، ایران قادر به پیدا کردن مشتریان تازه برای نفت خود نبود و خریداران موجود نیز مجبور شدند هر شش ماه، خرید خود از ایران را 10 تا 20 درصد کاهش دهند. در نتیجه، صادرات روزانه نفت ایران از 2.5 میلیون بشکه در دسامبر 2011 به یک میلیون بشکه در نوامبر 2013 کاهش یافت.

وی افزود: کاهش چشمگیر صادرات نفت منجر به کاهش شدید درآمد دولت ایران شد و مشکلات اقتصادی عدیده ای برای شهروندان ایرانی بوجود آمد.

حبیبی اضافه کرد: این مشکلات اقتصادی سرانجام دولت ایران را متقاعد کرد برای چاره جویی و کاهش تنش ها با جامعه بین الملل، در مورد پرونده هسته ای خود امتیازهای خاص بدهد.

این استاد دانشگاه در مورد اینکه آیا تحریم ها موثر بوده اند، اظهار داشت: با این معیار که تحریم های اقتصادی منجر به مذاکرات موفقیت آمیز در توافق موقت شد، تحریم ها موثر بوده اند اما هنوز باید دید که آیا پیش از به پایان رسیدن مهلت شش ماهه که در ماه ژوییه (تیر) خاتمه یابد، توافق نهایی حاصل خواهد شد؟

حبیبی در مورد اینکه چطور عرضه دوباره نفت ایران، اعضای دیگر اوپک را تحت تاثیر قرار خواهد داد، گفت: در دوسال گذشته برخی تولیدکنندگان اوپک مانند عراق، به دلیل کاهش تولید نفت ایران، نفت بیشتری صادر کردند. اگر ایران برای پایان یافتن تحریم ها با کشورهای غربی به توافق برسد، از دیگر اعضای اوپک خواهد خواست برای حفظ سقف تولید اوپک، دیگر اعضا تولید خود را کاهش دهند. دیگر اعضای اوپک نیز احتمالا در مقابل این درخواست مقاومت می کنند و مذاکرات دشوار خواهد شد.

وی افزود: اگر اعضای اوپک در مورد سهمیه های جدید به توافق نرسند و ایران نیز اقدام به افزیش تولید خود کند، تولید اوپک افزایش خواهد یافت و قیمت ها را به طرف پایین سوق پیرا خواهد کرد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: به خاطر داشته باشیم که تولید نفت لیبی نیز به دلیل نبود ثبات و امنیت در این کشور در سال 2013 کاهش یافت. لیبی نیز ممکن است بر این مشکلات فایق آمده و تولید خود را افزایش دهد.

به گفته حبیبی، ظرفیت تولید عراق نیز در حال افزایش است و احتمالا منجر به افزایش تولید نفت صادراتی آن به بازارها خواهد شد.

وی در پاسخ به این سوال که چطور نقش بیشتر ایران در بازار نفت بر چشم انداز خاورمیانه تاثیر می گذارد، گفت: تنش میان ایران و عربستان در برخی زمینه ها قبلا وجود داشت. این دو کشور صادرکننده نفت، به طور غیرمستقیم درگیر جنگ سوریه شدند و در لبنان و عراق نیز این چنین بود.

حبیبی افزود: اگر ایران و عربستان سعودی که بزرگ ترین صادر کننده نفت در اوپک است، نتوانند در مورد سهمیه ها در داخل اوپک به توافق برسند، احتمالا رقابت ژئوپلیتیکی میان آنها افزایش خواهد یافت.

وی اظهار داشت: عربستان سعودی تنها کشور صادرکننده نفت با یک تا دو میلیون بشکه در روز مازاد ظرفیت تولید است و بنابراین می تواند با افزایش تولید، یک جنگ قیمت را شروع کند.

این استاد دانشگاه در این زمینه که افزایش نفت ایران در بازارهای جهانی جه اثری بر آمریکا خواهد داشت؟ گفت: این موضوع بستگی به این دارد که سایر اعضای اوپک چه واکنشی به افزایش صادرات نفت ایران نشان دهند. یک سناریو احتمالی این است که کل تولید اوپک افزایش یابد که این از سه ماهه چهارم سال 2014 آغاز خواهد شد و در دو سال آینده نیز ادامه خواهد داشت.

به گفته حبیبی، این امر با تداوم افزایش تولید نفت از سوی کشورهای غیر اوپک از جمله آمریکا همراه است.

این استاد دانشگاه اظهار داشت: تولید نفت اضافی از سوی اوپک، آمریکا و تولیدکنندگان دیگر به کاهش قیمت نفت منجر خواهد شد و این به سود کشورهای مصرف کننده است. اگرچه در قیمتهای پایین تر نفت، منطقه سود اقتصادی تولید نفت برای آمریکا کاهش خواهد یافت.

شرکتهای نفتی آمریکا سرگرم صحبت با دولت این کشور برای لغو تحریم ها علیه صادرات نفت ایران که از دهه 1970 بر این کشور تحمیل شده اند، هستند تا از طریق مشارکت با ایران، از قیمت بالای فعلی نفت در بازارهای جهانی سود ببرند.