۵۰۰ میلیون تومان ضرر به اقتصاد در ازای سود ۵ میلیون تومانی تولید هر خودرو

20 هزار کشته و 300 هزار مجروح. اینها جدیدترین آمار ناشی از تصادفات رانندگی کشور در جادههاست. هر چند در سالهای اخیر آمار مرگ و میر ناشی از سوانح رانندگی روند نزولی داشته، اما با این حال ایران همچنان در ردیف کشورهای پیشرو جهان از منظر تلفات جانی قرار دارد. جاده، عامل انسانی و خودرو سه عاملی بوده که بهعنوان دلیل بروز سوانح رانندگی از سوی مسئولان دولتی معرفی شدهاند که در این بین انسان بهعنوان عامل اصلی سوانح معرفی و کمتر از جاده و خودرو نام برده شده است.

این در حالی است که برخی کارشناسان و صاحبنظران اقتصادی به ضرص قاطع میگویند خودور نقش بهسزایی در بروز تصادفات رانندگی دارند. به اعتقاد این کارشناسان محیط انحصاری خودروسازی در ایران شرایطی را بهوجود آورده تا خودروهایی تولید شود که از استاندارد چندان مطلوبی برخوردار نباشند.

*از هر 3000 نفر یکی در تصادفات کشته میشود

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی بهعنوان یکی از منتقدان شرایط انحصاری خوردوسازی در ایران آمار تکاندهنده از میزان خسارتهای مالی مرگ و میر و مجروحان ناشی از تصادفات رانندگی میدهد.

علی خاکساری در اینباره میگوید: وزارت صنعت، معدن و تجارت و خودروسازان بگذارند فضا رقابتی شود، بگذارند مردم انتخاب کنند چه خودرویی را میخواهند بخرند. نمیتوانیم از یک گروه حمایت کنیم و در عین حال جان یک گروه دیگری را به خظر بیندازیم.

وی افزود: بر اساس آمارهایی که اعلام میشود، تعداد کشتههای سالانه ناشی از تصادفات رانندگی به کمتر از 20 هزار نفر رسیده که خوشبختانه در مقایسه با هفت تا هشت سال پیش کاهش قابل ملاحظهای داشته است.

وی تصریح کرد: اما در کنار 20 هزار کشته سالانه حدود 300 هزار مجروح داریم. بر اساس یک محاسبه آماری ساده شانس اینکه یک ایرانی در یک سال (مثلا امسال) کشته شود یک به حدود 3000 است. به عبارت دیگر از هر 3000 ایرانی یک نفر در سال 92 بر اثر تصادفات رانندگی جان خود را از دست میدهد.

*با شعار چیزی درست نمیشود

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: بدتر از این آمار، آمار مربوط به مجروحان و مصدومان حوادث رانندگی است؛ اگر آمار 300 هزار را در نظر بگیریم که به اعتقادم آمار حداقلی است شانس اینکه یک ایرانی در طول یک سال در تصادف رانندگی مصدم شود (قطع عضو، قطع نخاع، کما) یک به حدود 250 است. به عبارت دیگر از هر 250 نفر در طول سال یک نفر در تصادفات مصدوم میشود.

خاکساری با بیان اینکه این مصدومیت خراش یا شکستگی نیست، گفت: مصدومیت شامل قطع عضو، قطع نخاع و کما میشود. این آمار، آمار بسیار بالایی برای مصدوم شدن است، متاسفانه وضعیت خوبی در این زمینه نداریم و باید یک فکر اساسی برای حل این معضل شود.

وی با تاکید بر اینکه با شعار دادن و ادعا کردن چیزی درست نمیشود، اظهار کرد: باید وارد عمل شویم و عوامل این میزان مرگ و میر و مصدوم ناشی از تصادفات را بدون تعارف شناسایی کنیم.

*بدون تعارف مسببان شناسایی شوند

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: هر فردی و هر سازمانی که در این مسئله مسئول است باید شناسایی شود، چراکه از هر بعدی به موضوع ایمنی نگاه کنیم مانند بعد اسلامی، انسانی و بعد اقتصادی به این مسئله نگاه کنیم خسارت به بار میآید.

خاکساری با بیان اینکه اسلام گفته جان انسانها ارزشمند است، اظهار کرد: در ابعاد انسانی، انسانها در خانواده در شهر و در جامعه ارزش دارند. اکثر کسانی هم در تصادفات رانندگی کشته می شوند نانآوران خانواده هستند و طبیعتا اثرات روحی روانی شدیدی بر خانواده میگذارند.

وی تصریح کرد: بدون تعارف اگر نخواهیم افراد و سازمانهای دخیل در تصادفات رانندگی منجر به فوت و قطع عضو را شناسایی کنیم و در واقع به جای برخورد قانونی و جدی با مسببان، از گناه و تقصیر آنها بگذریم و با آنها تعامل کنیم به این مفهوم است که ما داریم تعداد کشتهها را بیشتر میکنیم.

به گفته وی، این رویکرد به این معنی است که به بعضی از اقشار جامعه ظلم میکنیم. بنابراین باید مقصران و عوامل اصلی را شناسایی کنیم و بدون تعارف با آنها برخورد کنیم.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی تاکید کرد: هر گونه مسامحه با این افراد و سازمانها به مفهوم این است که تعدادی از افراد جامعه را از بین میبریم یا مصدوم میکنیم.

خاکساری در پاسخ به این پرسش که جایگاههای وزارتخانهای مانند صنعت، معدن و تجارت بهعنوان متولی این بخش چیست، گفت: به اندزاه کافی در مورد خودرو بحث کردهام، اما متاسفانه کسی توجه نمیکند. دست وزارت صنعت و خودروسازان درد نکند، اما یک چیزی میگویم بگذارید فضا رقابتی شود، بگذارید مردم انتخاب کنند چه خودرویی را میخواهند بخرند.

وی تاکید کرد: وزارت صنعت تمایل دارد که از صنعت کشور حمایت کند که این مسئله جزو وظایفش است، باید این کار را انجام دهد. از سوی دیگر خودروسازان تمایل دارند خودرو تولید کنند و به مردم بفروشند و جزو وظایف ذاتی آنهاست. یک بنگاه اقتصاد هستند و دوست دارند تولید کنند، تولید خود را بفروشند و سود کنند.

وی ادامه داد: اما نباید اجازه بدهیم به واسطه حمایت از دو خودروساز و به اسم اینکه میخواهیم از صنعت داخلی حمایت کنیم سالانه هزاران کشته بدهیم. باید سهم وزارت صنعت، معدن و تجارت و خودروسازان داخلی را از 20 هزار کشته سالانه ناشی از سوانح رانندگی مشخص شود. اگر صفر است، خیلی خوب دیگر حرفی نداریم. اما اگر میگوئیم 2درصد، 10 درصد، 50 درصد این کشتهها مربوط به کیفیت خودرو است باید به سراغ کیفیت برویم.

*حمایت از صنعت داخلی به چه قیمتی؟

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: در دنیا روند را ببینید، خودروسازان بدون حمایت فعالیت میکنند و به دنبال این هستند که هر روز بر ایمنی خودرو خود اضافه کنند. یک روز ایربگ گذاشتهاند، روز دیگر ABS ، یک روز در طراحی خودرو کارهایی را انجام دادهاند، برای چه این کار را کردهاند هیچ سیاستی هم برای اجبار آنها به این کار وجود نداشته است، بلکه شرایط رقابتی بازار خودروسازان خارحی را به این سمت سوق داده است.

خاکساری افزود: این در حالی است که در ایران میخواهیم از صنایع حمایت کنیم که خیلی هم خوب است و بهعنوان یکی ایرانی همین را میخواهم، اما حمایت باید برنامهریزی شده باشد. ما نمیتوانیم از یک گروه حمایت کنیم و در عین حال جان یک گروه دیگری را به خظر بیندازیم.

وی یادآور شد: خطر جامعه ما در این است که آمدهایم و از یک بخشی میخواهیم حمایت کنیم، اما به چه قیمتی؟ با چه قیمتی صنعت خودرو کشور میخواهد پیشرفت کند؟ به قیمت خون چند نفر؟ اگر مطالعه و مشخص شود که کشتههای تصادفات رانندگی اصلا ربطی به خودروسازان ندارد میشود واقعا از خودروسازن عذرخواهی خواهم کرد.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه ولی واقعیت امر چیز دیگری است، اظهار کرد: نقش خودروسازان (در تصادفات رانندگی) بسیار زیاد است، نمیتوانیم به اسم یا به هدف حمایت از یک بخش اقتصادی در کشور جان انسانها را به خطر بیاندازیم. انسان در راس همه چیزهاست و جان و سلامت انسانها باید بالاترین اولویتها باشد، حتی تامین سلامتی انسانها به قیمت واردات خیلی زیاد از سایر کشورها تمام شود. بابت چه چیزی داریم جان انسانها را از دست میدهیم؟

*زیان 100 هزار میلیارد تومانی کشتهها

خاکساری با اشاره به 20 هزار کشته سالانه ناشی از تصادفات رانندگی، گفت:  هر انسان قیمتی دارند و بهعنوان یک موجوداتی ارزش انسانی دارند که نمیتوان روی آن قیمت گذاشت. هر کدام از ما چه یک متخصص جراح مغز، چه یک راننده و چه یک رفتگر اینها به ذات انسان هستند و برای خودش و خانوادهاش فارغ از اینکه چه شغلی دارد، ارزش دارد.

وی تصریح کرد: در کنار این قضیه انسانها یک ارزش اقتصادی هم دارند و متوسط ارزش اقتصادی هر فردی حدود 5 میلیارد تومان است. فرض کنید کسی که در تصادف رانندگی کشته میشود فردی است 30 ساله که 20 سال تحصیل کرده، سی سال مواد غذایی مصرف کرده، قرار است این فرد 20 تا 30 سال دیگر برای جامعه تولید کند و ارزشافزوده ایجاد کند، اگر مجموعههای هزینههایی که برای این فرد شده را محاسبه کنیم و انتظارات درآمدی از این شخص که برای باقیمانده عمرش در نظر بگیریم، 5 میلیارد تومان رقم بالایی نیست.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی تاکید کرد: اگر 20 هزار کشته سالانه را در 5 میلیارد تومان ضرب کنیم عدد 100 هزار میلیارد تومان به دست میآید که عدد بسیار بزرگی است.

خاکساری با اشاره به اینکه مصدومان تصادفات رانندگی نیز حدود 300 هزار نفر هستند، اظهار کرد: درمان سرماخوردگی حداقل 50 هزار تومان هزینه دارد، حالا این افرادی که در تصادفات مجروح میشوند، علاوه بر هزینههای جراحی، هزینههای نگهداری و از کار افتادگی دارند که سرسامآور است. بر اساس نظام جمهوری اسلامی ایران دیه هر فرد حدود 150 میلیون تومان است، قوانین کشور دیه هر فردی که به کما میرود 9 برابر یک فرد کشته شده است، یعنی حدود یک میلیارد و 350 میلیون تومان. از سوی دیگر دیه یک فرد قطع نخاع شده نیز 6 برابر یک فرد کشته شده یعنی 900 میلیون تومان است.

*هزینههای روحی روانی جبران نمیشود

وی با تاکید بر اینکه اینها فقط هزینههای اقتصادی است، اظهار کرد: هزینههای روحی روانی این گونه حوادث هم بسیار بالاست، هیچ فردی نمیتواند هزینههای روحی روانی به یک بچهای که پدرش را در تصادف از دست داده جبران کند.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: هزینههای روحی روانی پدر و مادری که فرزند خود را در تصادف رانندگی از دست میدهند قابل جبران نیست. فردی که تا دیروز همسر و فرزند و امید به زندگی داشته است، امروز  همسر یا فرزند خود را از دست داده این چنین خانوادهای علاوه بر اینکه به لحاظ اقتصادی به شدت تحت تاثیر قرار میگیرد، بلکه به لحاظ روحی، اجتماعی و فرهنگی دچار مشکلات اساسی میشود.

خاکساری با تاکید بر اینکه بنابراین باید میزان و دلیل واقعی هزینهها را باید شناسایی کنیم و با کسی هم تعارف نکنیم، اظهار کرد: اگر قرار است خودرویی تولید کنیم که مثلا 5 میلیون تومان به نفع اقتصاد کشور خواهد بود باید بدانیم که بابت این سود چه چیزی را از دست میدهیم. میتوانم ثابت کنم به ازای سود 5 میلیون تومانی اقتصاد کشور از تولید خودرو 500 میلیون تومان در جای دیگری از دست میدهیم.

وی با بیان اینکه یک حساب ساده دو دو تا چهارتاست، تصریح کرد: اگر اینگونه باشد خیلی کار میتوان کرد. مثلا بنده ساختمان بسازم و بگویم برای اینکه هزینهها کم کنم از مصالح ساختمانی میزنم، از مهندس استفاده نمیکنم تا ساختمان ارزانی بسازم، اما چهار خانوادهای که در این ساختمان ساکن میشوند از بین میروند و هزینههای فراوانی را به دنبال دارد. از ین رو باید ببینیم در ازای چیزی که بدست میآوریم چه چیزی را از دست میدهیم.