کنجاله کلزا - Rapeseed meal

خصوصیات گیاه کلزا

کلزا گیاهی علفی و با دوره رشد یکساله بوده و ارتفاع بوته آن از 50 تا 170 cm متغیر است، گیاه دارای ساقه راست، منشعب و تقریبا" مدور می باشد. ریشه کلزا عمودی است که در شرایط مناسب تا عمق 80 cm خاک و حتی بیشتر نفوذ می کند. عمق نفوذ و گستردگی ریشه نقش بسزایی در مقاومت گیاه به خشکی دارد. برگهای آن در مرحله اولیه رشد بیضی شکل، دارای دمبرگ بوده امّا در مراحل بعدی برگها نوک تیز و تا حدودی به ساقه چسبیده اند.گلهای آن زرد رنگ و گل آذین آن خوشه ای می باشد.

طول غلاف 10- 5 cm و حاوی 40- 15 عدد دانه کروی شکل می باشد. رنگ دانه زرد، قهوه ای تیره و یا سیاه بوده و وزن هزار دانه آن 5_ 3/5 گرم می باشد. در حال حاضر گیاه کلزا یکی از مهمترین دانه های روغنی تولید شده در جهان می باشد به طوری که دانه، روغن و کنجاله کلزا پس از سویا، مقام دوم تولید جهانی را به خود اختصاص داده است.کلزا به علت دارا بودن صفات مثبت زراعی نظیر میتواند جهت کاشت برای بیشتر استانهای کشور پیشنهاد شود.

کنجاله

کُنجاله بازماندهٔ جامدی است که پس از روغنکشی از دانههای روغنی بهجا میماند. کنجاله، در قدیم کنجاره، کنجار و کُنجیده هم نامیده میشد. بازماندهٔ هر چیزی چون انگور، کنجد، سویا، کرچک و امثال آنها که کوفته یا فشرده و آب و یا روغن آن گرفته شده باشد کنجاله نامیده میشود. کلزا، تخم پنبه، گوآر، آفتابگردان، هسته زیتون، و... از دیگر دانههایی هستند که از آنها کنجاله بهدست میآید.

ویژگی ها

کنجاله کلزا منبع خوبی برای تغذیه گاوهای شیرده می باشد. با وجود آنکه میزان پروتئین این کنجاله نسبت به کنجاله سویا کمتر می باشد. اما از طرفی دیگر آمینو اسید های آن به خوبی متوازن شده است. با توجه به مناسب بودن قیمت کنجاله کلزا، این محصول می تواند جانشینی مناسب برای کنجاله سویا باشد.کنجاله کلزا به عنوان یک مکمل پروتئینی جدید و ارزان قیمت می تواند مدنظر باشد.
کنجاله کلزا از لحاظ اسیدهای آمینه گوگردی(اولین اسید آمینه محدود کننده و ضروری برای تولید شیر در دامها و رشد بدن در طیور و پرواربندی دامها) از کنجاله سویا غنی تر است (NRC , 1989) ولی از نظر آرژنین و فنیل آلانین ، والین و لوسین کمتر می باشد.

کاربرد:

کنجالهها از نظر پروتئین و مواد غذایی غنی هستند و برای خوراکدهی به ماکیان، ماهیها و دیگر حیوانات ارزشمند هستند. کنجالهها را معمولاً پیش از فروش به قطعات کوچکتر میشکنند یا آرد میکنند. کنجاله برخی دانهها از جمله کرچک و درخت جلا برای خوردن سمی است و از آنها تنها به عنوان کود بهره میگیرند.

شماری از کنجالههای روغنی به ویژه انواع خوراکی آن، برای فرآیندهای زیستشناختی به عنوان سوبسترا، پیشنهاد شدهاند. از آنها در فرآیند تخمیر برای تولید آنزیمها، آنتیبیوتیکها، قارچها، ویتامینها و آنتیاکسیدانها و سایر موارد استفاده شدهاست.

کانولا

دانه کلزا دارای ۲۵ تا ۵۵ درصد روغن ، ۱۸ تا ۲۴ درصد پروتئین و ۱۲ تا ۲۰ درصد پوست است.کلزاهایی که از آنها روغن استخراج میشود را کانولا می نامند.کانولا می تواند جایگزینی بسیار مناسب در غذای دام برای کاهش هزینه های خوراک باشد. کانولا یکی از دانه های روغنی بوده که متعلق به خانواده کروسیفرا و جنس براسیکا است. این گیاه، خاص مناطق جغرافیایی معتدل و سردسیر بوده و در حال حاضر در اکثر نقاط دنیا در سطح بسیار وسیع کشت می شود. گیاه کانولا دارای گل های زرد رنگ بوده و دانه های آن توسط غلافی پوشیده شده است که هر غلاف 9 دانه کوچک را در بر می گیرد. با فرآوری این دانه ها روغن کانولا و کنجاله کانولا حاصل می شود که کنجاله به میزان وسیعی می تواند به عنوان مکمل پروتیئنی در تغذیه دام مورد استفاده قرار گیرد.