اقتصاد ایران؛ کودک گریان در آغوش یک سیاه‌پوست

محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام صبح امروز در همایش نفت و توسعه اقتصادی که به همت سازمان بسیج علمی و پژوهش و فناوری در دانشکده اقتصاد دانشگاه علامهطباطبایی برگزار شد، به بیان مطالبی در خصوص رابطه نفت و اقتصاد پرداخت.

وی با بیان اینکه نمیتوان نفت را از اقتصاد جدا کرد، گفت: بحث در این خصوص بر سر این است که چگونه میتوان ارتباط بین نفت و اقتصاد را به شکل درست و مناسبی تنظیم کرد.

دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام با تشکر از رهبر انقلاب در خصوص ابلاغ اصول کلی اقتصاد مقاومتی، ادامه داد: نفت کالای بسیار عجیبی است و در کشور ما نسبت به سایر کشورها عجیبتر است. به طوری فرهنگ، سبک زندگی و رفتار ما را تحت تاثیر قرار داده است.

رضایی تاکید کرد: نفت حتی در سیاست ما جای خود را دارد و زندگی ملت ما و مدیریت دولت و ملت تحت تاثیر آن قرار گرفته است. نحوه شهرسازی در ایران و گسترش شهری مانند تهران و وصل شدن آن به کرج تحت تاثیر این پدیده است.

وی با بیان اینکه در تمام کشورهای توسعهیافته یا عقبافتاده دنیا قاعده خاصی در بحث توسعه و رشد حاکم است، گفت: این قاعده در کشورهایی که اقتصادشان مانند کشور ماست، متکی بر نفت است، مستثنی است و اینکه توسعه و رشد همواره 2 روی یک سکه هستند، اگر توسعه باشد رشد هم هست و اگر توسعه نباشد، رشد هم نیست.

دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام تاکید کرد: 2 اقتصاد مارکسیستی و نفتی در دنیا از این قاعده مستثنی هستند به شکلی که در حالی که سالهای سال است که در ایران اتوبان و سد ساخته میشود، اما استانداردهای زندگی مردم تغییری نکرده است.

نیاز به "انقلاب اقتصادی" داریم

رضایی ادامه داد: ایران در 40 سال گذشته به طور متوسط 5 درصد رشد داشته است و هم قبل از انقلاب و هم پس از انقلاب با حضور دولتهای متنوع فکری در کشور نتیجه اقتصادی آنها به یک شکل بوده است.

وی با طرح این سوال که چرا با وجود حضور دولت اصلاحطلب، اصولگرا و عدالتطلب با افکار مختلف در ایران نتیجه رشد اقتصادی متوسط 5 درصد و به یک شکل بوده است، گفت: دلیل مهم این مسئله نگاه آنها به مقوله نفت و اقتصاد نفتی است.

دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام خاطرنشان کرد: وقتی بحث از تداوم انقلاب میکنیم برداشتهای مختلفی در این زمینه مطرح میشود، برخی فکر میکنند همان روشهای سیاسی و امنیتی را باید وارد حوزه اقتصاد کرد که بنده با آن مخالفم زیرا سیاست روش خود را میخواهد. بنابراین با آن انقلابی که در سیاست رخ داده است نمیتواند در اقتصاد تحول ایجاد کرد.

رضایی با تاکید بر اینکه اقتصاد انقلاب اقتصادی خود را میخواهد گفت:در کشورمان برخی منکرند که این انقلابی که در سیاست رخ داده است میتواند ادامه داشته باشد و ما را به موفقیت برساند، بنابراین آن را باید رها کنیم و از آن طرف نیز برخی از سوی دیگر بام افتادهاند و میگویند همین انقلابی که در سیاست رخ داده است را باید در اقتصاد انجام دهیم. در حالی که این نوع یک انحراف است. زیرا اقتصاد یک انقلاب اقتصادی خود را میطلبد همانطور که فرهنگ نیازمند انقلاب فرهنگی خود است.

وی ادامه داد: دولتهای متفاوت میآیند و میروند اما عملکرد اقتصادی آنها یکسان است و این مسئله جای تامل دارد و به این بر میگردد که در هیچکدام از این دولتها تحول اقتصادی به شکل جدی دیده نشده است. امیدوارم با ابلاغ رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی این سند زمینهای برای انقلاب اقتصادی در کشور شود.

بیماری هلندی و مریضی سدسازی؛ محصول اقتصاد نفتی

دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه نفت در اقتصاد ما 2 بیماری ایجاد کرده است، گفت: یک نوع آن بیماری هلندی است، شاخصهای آن تورم، بهم خوردن نرخ مبادله و سایر آسیبها است اما یک نوع بیماری بزرگتری که در کشور ما ایجاد شده است و من آن را بیماری سدسازی گذاشتهام این است که هر کسی که میآید فقط به دنبال سدسازی است.

رضایی افزود: جریان سیاست و اقتصاد ما مانند آن کودکی است که گریه میکند و یک سیاه پوست از سر دلسوزی او را بغل میکند، اما او با دیدن این چهره بیشتر گریه میکنند.

وی با اشاره به اینکه بیماری دوم بسیار خطرناکتر از بیماری هلندی است گفت: اگر میخواهیم رابطه نفت را با اقتصاد درست کنیم، باید به هر دوی این بیماریها بیندیشیم و برای هر 2 آنها راهکار ارائه دهیم.

دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه اقتصاد نفتی در برابر شوکهای تحریمی و تورمی بسیار حساس و شکننده است، گفت: افزایش قیمت نفت به اقتصاد نفتی آسیب میزند و این اقتصاد در برابر تحریمهای بینالمللی بسیار شکننده است. ما از وفور منابع نمیتوانیم در کشورمان به درستی استفاده کنیم و به همین دلیل دچار نفرین منابع میشویم.

رضایی توسعه نامتوازن را یکی دیگر از ویژگیهای اقتصاد نفتی دانست و گفت: ما در یک بخشی از زندگی پیشرفتهای شگفتانگیزی کردهایم، اما در بخشهای دیگر عقب افتادهایم به شکلی که در حوزه سیاست، امنیتی و دفاعی گامهای بسیار بلندی برداشتهایم و میتوانیم پیشرفتهترین هواپیمای فوقسری آمریکا که در طبس به دست نیروهای داخلی افتاد را در کمتر از 6 ماه کپیسازی کنیم، اما در ساختن وسایل ابتدایی کشاورزی برای مصرف خود ماندهایم.

وی گفت: یا وقتی تصمیم میگیریم انرژی هستهای را فتح کنیم، این فناوری پیچیده را اجرایی میکنیم، اما نمیتوانیم آفتهای موجود در باغداری و مرکبات کشور را برطرف کنیم.

اقدامات اقتصادی احمدینژاد و خاتمی محافظهکارانه بود

دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه راهکارهای در این زمینه وجود دارد گفت: یکی از آنها تغییر نگاه دولت به اقتصاد نفتی است که البته در زمان آقای خاتمی حساب ذخیره ارزی ایجاد شد و در زمان آقای احمدینژاد صندوق توسعه ملی شکل گرفت و در این صندوق میلیاردها دلار ارز ذخیره شد و ما از آنها استفاده کردیم، اما به نظر میرسد این اقدامات هم محافظهکارانه است و باید دست به اقدامات انقلابیتر زد.

رضایی افزود: در بودجه سال 93 نیز میبینیم دولت برای اینکه درآمدهای خود را در سال 93 افزایش دهد بر اینکه نفت یا گاز را چگونه بفروشد تکیه میزند و خوراک پتروشیمی که 3 سنت بوده را 15 سنت بفروشد.

وی گفت: آقایان مجلس و دولت شاخص بورس را ساقط کردند و در حالی که شاخص بورس به 90 هزار رسید الان به زور به 80 هزار رسیده است. البته مشخص بود که بورس کشور آبستن یک شوک بود و به تعبیری بیترمز جلو میرفت، اما این اقدام چندان هم مناسب نبود.

رضایی افزود: باید هزینه تولید را کاهش دهیم و مالیات را بالا ببریم و هزینهها را در این راستا به دست آوریم. همه این عدم انضباطها و عدم مسئولیتها به این بر میگردد که ما هنوز مسئله را جدی نگرفتیم که با نفت و گاز چکار میخواهیم کنیم و باید مسئولانهتر با آن برخورد کنیم، زیرا نمیتوانیم آثار آن را نادیده بگیریم.

دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه با طرح این سوال که آیا نفت یک درآمد است که باید خرج شود  یا سرمایه است که باید سرمایهگذاری شود، گفت: تا الان نفت را به عنوان درآمد ارزیابی کردهاند، اما وقتی نفت و گاز سرمایه باشد کسی نمیتواند به آن دست بزند و دست درازی به آن دزدی محسوب میشود. نفت سرمایه است و باید سرمایهگذاری شود، اما اینکه چگونه و کجا سرمایهگذاری شود بحث دیگری است.

رضایی با بیان اینکه چند سال پیش برای اینکه از سیکل سیاسی اقتصادی نفت خارج شویم صندوق توسعه ملی شکل گرفت و باید در این زمینه شجاعت و اراده بیشتری داشت تا دستاندازی دولتها به این صندوق روز به روز کاهش یابد.

وی ادامه داد: راهکار بعدی در این زمینه این است که ارزهای کشور را در بیرون از کشور سرمایهگذاری کنیم و درآمدهای آن را وارد کشور کنیم. چرا از آقایان میپرسیم که چرا تا به حال یک پالایشگاه نفتی در خارج از کشور ایجاد نکردهایم در حالی که عربستان تاکنون چندین پالایشگاه نفتی خارج از کشور خود خریداری کرده است.

دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام فروش ارزهای ناشی از منابع ملی و سپردهگذاری در بانکهای داخلی را از دیگر راهکارهای موجود در این زمینه خواند و گفت: اگر دولت ارزهای نفتی را به بانک مرکزی بفروشد، نقدینگی در کشور ایجاد میشود. ما باید جریان نقدینگی ناشی از نفت را سپردهگذاری کنیم. این سپردهگذاری را در پیشرفتهای کشور و صادرات و استانهای کمتر توسعه یافته هزینه کنیم.

رضایی با بیان اینکه نفت باید ارتباط ما را با اقتصاد درست کند، گفت: برای همین مسئله باید زمینههای و راهکارهایی که میتواند رابطه بین نفت و اقتصاد را مناسبتر کند، جستوجو کرد و از آنها بهره گرفت.