فسفات - Phosphate

فسفات ترکیبی غیر آلی و نمک اسید فسفریک است. در جهان طبیعت هرگز فسفر به شکل خالص دیده نشدهاست.اما تنها به شکل فسفات دیده شده که شامل اتم فسفر تشکیل پیوند داده با چهار اتم اکسیژن میباشد.این میتواند به شکل یون فسفات دارای بار منفی شده (P3O4-) که در مواد معدنی یا به عنوان ارگانوفسفات که به مولکولهای زیستی چسبیده به یک، دو یا سه اتم اکسیژن هستند وجود دارد.

تاریخچه:

هزاران سال پیش کشاورزان اروپایی و چینی از استخوان های سوخته به عنوان کود درکشاورزی بهره می جستند. براند (Hennig Brondt) شیمیدان آلمانی در سال 1669 برای اولین بار عنصر فسفر را از ادرار استحصال کرد و در سال 1769 میلادی کلسیم فسفات که از اجزای اصلی استخوان است، از آن جدا شد.

مشخصات:

نام فسفر (Phosphorus) از واژه یونانی (Phosphoros) به معنای(bringer of light) یا نام قدیمی سیاره ونوس گرفته شده است. فسفر دهمین عنصر فراوان در پوسته زمین است.
فسفر عنصری است جامد به رنگ سفید، نقره ای و یا بی رنگ و به صورت پودری به رنگ قرمز مایل به قهوه ای با نماد P، عدد اتمی 15، وزن اتمی 30.937 ، وزن مخصوص 1.82 گرم بر سانتی متر مکعب، نرم، چرب، نقطه جوش 280 درجه سانتیگراد و نقطه ذوب 44.3درجه سانتی گراد.
فسفر در گروه 15(VA) جدول تناوبی به عنوان غیرفلز Nonmetals بوده و در دوره 3 قرار دارد.
فسفر یک عنصر ضروری در زندگی موجودات که به صورت کانی یابه شکل آلی در ساختمان سلولی موجود زنده وارد می شود و در بافت استخوان ها عموماً بصورت کانی قرار دارد.

کانیهای گروه فسفات:

کانیهای گروه فسفات را به دو گروه اصلی بنام زیر گروه آپاتیتی و زیر گروه غیر آپاتیتی تقسیم میکنند. کانی های زیرگروه آپاتیتی نیز به دو بخش آپاتیت های اولیه و ثانویه تقسیم شده اند.
درسنگهای ماگماتیک و همچنین در فسفات های رسوبی عمومی ترین و فراوان ترین کانی فسفات، فلوئور آپاتیت است.

کاربرد :

 فسفر یا فسفات یکی از عوامل در زندگی امروزی به شمار میرود چرا که یکی از نیازهای عمدة رشد و توسعه محصولات کشاورزی را کودهای فسفاته تشکیل میدهد. از طرفی به دلیل افزایش جمعیت، همواره جهان نیازمند مواد غذایی بیشتری خواهد بود و تامین این مواد ارتباط مستقیم با مصرف کودهای مختلف از جمله کودهای فسفاته دارد.
مهمترین کاربرد سنگ فسفات، استفاده از آن در ساخت اسید فسفریک و به تبع آن انواع مختلف کودهای شیمیایی است، بطوری که 90 درصد مشتقات اسید فسفریک تولید در سطح جهان در این زمینه بکار میرود. 10 درصد باقی مانده در صنایع فلزی (جهت ایجاد لایه ضد زنگ بر روی ورقه های فلزی)، صنایع شیشه سازی، دندانسازی، لاستیک سازی و صنایع پتروشیمی بکار میرود.
فسفر در ساخت اسید فسفریک، کودهای شیمیایی، صنایع فلزی (جهت ایجاد لایه ضد زنگ بر روی ورقه های فلزی)، صنایع شیشه سازی، دندان سازی، لاستیک سازی، صنایع پتروشیمی و شوینده ها به کار می رود.