جزئیات برنامه جدید قاسمی برای افزایش تولید نفت با درخواست سالی 50 میلیارد دلار

وزیر نفت چندی پیش از ارائه برنامهای به دولت و مجلس برای افزایش تولید نفت و گاز در کشور خبر داد. این برنامه، در واقع همان نتیجه جمعبندی برنامههای شرکتهای اصلی تولید کننده نفت است که چندی پیش به درخواست وزیر نفت و با فرض وجود منابع کافی برای سرمایهگذاری ارائه شده بود.
بر این اساس وزیر نفت قریب به یک ماه و نیم پیش از مدیران همه شرکت های تولیدکننده نفت از جمله مناطق نفتخیز جنوب، نفت فلات قاره و نفت مناطق مرکزی خواسته بود که برنامههای خود را برای افزایش ظرفیت تولید نفت در شرکتهای متبوع خود ارائه کنند. با ارائه این برنامهها و برآورد سرمایهگذاری مورد نیاز، وزارت نفت این برنامهها را جمع بندی کرده و قاسمی آن را در قالب برنامهای به مجلس و دولت ارائه کرده است.
بر پایه این برنامه، وزارت نفت باید ظرفیت تولید خود را در ۵ سال آینده به جای ۴.۸ میلیون بشکه به ۵.۱ میلیون بشکه در روز برساند. چنانکه در چنین وضعیتی احکام برنامه پنجم توسعه هم در این باره تغییراتی خواهد کرد. تولید فعلی نفت کشور بر اساس اعلام منابع رسمی ۳ میلیون و ۹۲۰ هزار بشکه در روز است.
 بر این اساس صنعت نفت سالانه به ۵۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری در بالادست نفت و گاز کشور نیاز خواهد داشت. قاسمی پیش از این هم از نیاز کلی ۳۰۰ میلیارد دلاری صنعت نفت برای سرمایهگذاری در برنامه پنجم توسعه خبر داده بود.
بر پایه این گزارش منابع تامین مالی این برنامه از محل وام و فاینانس، صندوق توسعه ملی، منابع بانک مرکزی، تسهیلات بانکی داخلی و اوراق صکوک ارزی و اوراق مشارکت تامین خواهد شد.

*برنامه شرکتهای اصلی تولیدکننده نفت برای افزایش تولید

در حال حاضر تولید نفت کشور بر اساس اعلام مدیران ارشد نفت ۳ میلیون و ۹۲۰ هزار بشکه در روز است که از این میزان ۳ میلیون بشکه در روز توسط مناطق نفتخیز جنوب تولید میشود و در کنار آن شرکت تولید نفت اروندان 160 هزار بشکه در روز، مناطق مرکزی 160 هزار بشکه در روز و شرکت نفت فلات قاره 600 هزار بشکه در روز نفت تولید میکند.
بر اساس این گزارش در برنامه پیشنهادی وزیر نفت که بر اساس اطلاعات ارائه شده توسط مدیران شرکتهای تولیدی شکل گرفته است، سرمایهگذاری مورد نیاز شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب که اصلیترین تولید کننده نفت کشور است در برنامه پنجم برای افزایش ۲۳۶ هزار بشکهای تولید نفت و همچنین فرآیند مهم نگهداشت تولید در میادین قدیمی تحت مدیریت این شرکت قریب به ۲۰ میلیارد دلار برآورد شده است.
بر این اساس دومین تولید کننده بزرگ نفت کشور یعنی شرکت نفت فلات قاره با تولید فعلی ۶۰۰ هزار بشکه در روز، برای رساندن تولید نفت خود به بیش از ۱ میلیون بشکه در روز در طول ۴ سال آینده به ۳۷ میلیارد دلار منابع برای سرمایهگذاری در توسعه میادین تحت مدیریت این شرکت نیاز خواهد داشت.
این گزارش حاکی است بر اساس برآورد این برنامه، ظرفیت تولید نفت شرکت نفت مناطق مرکزی که عملا کوچکترین تولیدکننده نفت کشور محسوب میشود(شرکت نفت اروندان عملا مدیریت میادین زیادی را بر عهده ندارد و حوزه کاری محدودی دارد)، تا پایان سال ۹۴ به ۴۳۳ هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت. این برنامه تولید واقعی نفت این شرکت را در سال ۹۴ قریب به ۴۱۱ هزار بشکه در روز برآورد کرده است.

*محدودیت بازپرداخت وامهای کلان؛ پاشنه آشیل برنامه پیشنهادی قاسمی

بر پایه این گزارش یکی از نقاط مثبت این برنامه تلاش وزیر نفت برای باز کردن پای بخش خصوصی داخلی به توسعه میادین نفت و گاز کشور است. به همین منظور بر اساس این برنامه تلاش خواهد شد سالانه ۵ میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی برای توسعه میادین نفت و گاز به بخش خصوصی داخلی اختصاص بیابد.
اما از سوی دیگر کارشناسان و حتی بعضی مسئولان ارشد نظام در این برنامه نقطه ضعف مهمی را رصد کردهاند. این نقطع ضعف نیز به مشکل اصلی سالهای اخیر صنعت نفت کشور یعنی تامین منابع مالی باز میگردد. در برنامه پیشنهادی وزارت نفت سالانه به ۵۰ میلیارد سرمایهگذاری در بالادست نفت و گاز کشور اشاره شده است که اغلب آن از محل وامها و فاینانسهای مختلف تامین خواهد شد. این در حالی است که کارشناسان معتقدند سالانه حداکثر امکان تامین ۳۰ میلیارد دلار منابع مالی در بالادست نفت و گاز کشور وجود دارد چنانکه بر اساس اعلام رسمی مسئولان نفتی در ۶ ماهه نخست سال جاری تنها ۱۰ میلیارد دلار منابع مالی به پروژههای مختلف شرکت ملی نفت ایران اختصاص یافته است. 
پس از دریافت وامهای مختلف در حجم بالا در یک مقطع زمانی، وزارت نفت و دولت در آینده نزدیک منابعی برای بازپرداخت این وامها نخواهد داشت و کاملا در این زمینه قفل خواهد شد. چنانکه حتی در زمینه انتشار اوراق مشارکت نیز پیش از این چنین هشداری از سوی کارشناسان داده شده بود
فشار تامین درآمد کشور در وزارت نفت باعث شده است که اولویتهای اعلام شده قاسمی تحت تاثیر قرار بگیرند. واقعیت آن است که منابع مالی و توان پیمانکاری کشور در صنعت نفت هنوز هم بسیار محدود است و چارهای جز متمرکز کردن آن روی پروژههای اولویتداری چون میادین مشترک یا میادین بزرگ و در آستانه پیری وجود ندارد. این در حالی است که در این برنامه، شرکتهای تولید کننده نفت همه میادین کوچک و بزرگ خود را برای توسعه و افزایش تولید معرفی کردهاند و هدفگذاری تولید حتی در حد ۲ یا ۳ هزار بشکه در روز در بعضی میادین کوچک دیده شده است. به این شرایط، این نکته را نیز باید اضافه کرد که دولت در ۶ سال گذشته منابع محدودی را در اختیار صنعت نفت گذاشته است و از سوی دیگر امکانات جذب سرمایههای عمومی مردم از سطح جامعه نیز امکانات محدودی است.