چرا مرکز آمار ایران عقب‌نشینی کرد؟

اگرچه برنامه پنجم توسعه مرکز آمار ایران را مرجع رسمی اعلام نرخ تورم دانسته است اما در دو ماه اول امسال طبق روال گذشته بانک مرکزی همچنان این عدد را اعلام میکرد.

در خرداد ماه مرکز آمار ایران مستندات خود را درباره نحوه محاسبه و عدد تورم 50 ماه قبل آن را منتشر کرد و این طور به نظر رسید که موضوع اعلام رسمی نرخ تورم توسط این مرکز عملیاتی شده است.

با این وجود این اولین و آخرین باری بود که مرکز آمار ایران نرخ تورم را به صورت رسمی منتشر کرد و پس از آن چند بار به فراخور و با اصرار خبرنگاران در جمعهای مختلف رییس مرکز آمار ایران عددی را به عنوان نرخ تورم اعلام کرد که هیچ وقت مستندات آن منتشر نشد.

در این میان رییس کل بانک مرکزی با انتقاد از عملکرد مرکز آمار ایران به دلیل منتشر نکردن مستندات محاسبه نرخ تورم در مقاطع مختلف شاخص تورم محاسبه شده توسط بانک مرکزی را اعلام میکرد.

در واقع با وجود اینکه مرکز آمار ایران قانونا موظف به اعلام نرخ تورم شده بود اما در غیاب اعلامهای این مرکز، بانک مرکزی همچنان براساس روال قبلی خود عدد تورم را اعلام میکرد، اگر چه مثل گذشته مستندات اعلام نرخ تورم را روی پایگاه اینترنتی خود قرار نمیداد. این روال نامرتب آن قدر ادامه پیدا کرد تا اینکه به تازگی بانک مرکزی با اعلام رسمی نرخ تورم آبان ماه مثل گذشته مستندات آن را نیز بر روی پایگاه اینترنتی خود قرار داد.

عمل نکردن مرکز آمار ایران به ماده قانونی برنامه پنجم توسعه کار را به جایی کشاند که برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی موضوع تجدیدنظر در این ماده برنامه پنجم و بازگرداندن مسوولیت اعلام نرخ تورم به بانک مرکزی را مطرح کردند.

براساس آنچه به عنوان مستندات نرخ تورم در 50 ماه پیش از اردیبهشت ماه امسال مشاهده میشود نرخ تورم محاسبه شده توسط مرکز آمار ایران در اغلب موارد بیش از عدد اعلامی توسط بانک مرکزی بوده است و شاید همین دلیلی برای اعلام نشدن این شاخص کلان اقتصادی توسط مرجع رسمی اعلام آمار در کشور است.

از سوی دیگر مرکز آمار ایران پیش از این هم در اعلام شاخص کلان نرخ بیکاری بیش از اندازه تعلل کرده بود.

درحالی که تا قبل از سال گذشته به طور فصلی نرخ بیکاری و مستندات آن توسط مرکز آمار ایران اعلام میشد اما این روال پس از اعلام نرخ بیکاری فصل بهار سال گذشته به طور کامل متوقف شد. به طوری که اگر اصرار نمایندگان و احضار رییس مرکز آمار ایران به مجلس شورای اسلامی نبود شاید نرخ بیکاری آن هم در فصل پاییز اعلام نمیشد.

اگرچه نمایندگان با عدد اعلامی توسط رییس مرکز آمار ایران موافق نبودند و با فریادهای "دو دو" مخالفت خود را با آن اعلام کردند اما مرکز آمار برای تایید ادعای خود هم حاضر نشد مستنداتش را منتشر کند.

این روند تا جایی ادامه پیدا کرد که مدتی پیش و هیچ گونه اطلاع رسانی مستندات نرخ بیکاری تابستان سال جاری بر روی پایگاه اینترنتی این مرکز قرار گرفت.

با این حال مشخص نیست این اتفاق را میتوان تمکین مرکز آمار ایران به قانون و بازگشت به روال سابق ارزیابی کرد و یا اینکه آن را اتفاقی دانست. همچنین مشخص نیست در حالی که قانون برنامه پنجم مرکز آمار ایران را مرجع اصلی اعلام شاخصهای اقتصادی از جمله تورم دانسته آیا اعلام نرخ تورم توسط بانک مرکزی اقدامی غیر قانونی تلقی میشود یا خیر؟