نگاه‌ها در مذاکرات به هم نزدیک شده است

لاریجانی با تاکید بر مسیر روشن گفتوگوهای هستهای

همزمان، رئیسجمهوری ایران، وزیر امور خارجه و دبیر شورای امنیت ملی نیز هر کدام در اظهارات جدید خود از آمادگی برای رسیدن به توافق در صورت به رسمیت شناخته شدن حقوق هستهای ایران خبر داده اند. ناظران معتقدند که با توجه به تحولات صورت گرفته در هفتههای اخیر و تایید آژانس در خصوص عمل کردن ایران به مفاد برنامه اقدام مشترک، زمینهها برای رسیدن به توافق جامع بیش از پیش در حال مهیا شدن است.
علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در جریان سفر به استان زنجان در جلسهشورای اداری این استان شرکت کرد و با اشاره به تحولات هستهای گفت: «مساله هستهای از طریق مذاکرات در مسیر روشنی قرار گرفته و در درون مذاکرات نگاهها به هم نزدیک شده است. بنابراین اگر عقلانیت در کشورهای 1+5 وجود داشته باشد میتوان به تفاهم در زمینه هستهای دست یافت.»
همزمان دبیر شورای عالی امنیت ملی، لغو همه تحریمها را ضرورتی غیر قابل اجتناب برای دستیابی به توافق جامع در مذاکرات هستهای عنوان کرد و گفت: «تیم مذاکرهکننده هستهای ایران با اختیارات کافی، همه ابتکارات ممکن را برای دستیابی به توافق با حفظ حقوق هستهای ایران بهکار خواهد گرفت.» به گزارش «ایرنا» به نقل از دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی، علی شمخانی روز یکشنبه در دیدار «بورگه برنده» وزیر خارجه نروژ با بیان اینکه برنامه هستهای ایران در گذشته و حال کاملا شفاف و صلحآمیز و در چارچوب قوانین مربوطه بوده است، گفت: «ایران به عنوان یک کشور قربانی سلاحهای کشتار جمعی، از جدیترین مخالفان تولید و انباشت اینگونه سلاحها است.»
دبیرشورای عالی امنیت ملی گفت: «انتظار ما این است که آژانس و کشورهای عضو شورای حکام راهبرد خاورمیانه عاری از سلاحهای هستهای و سیاستهای عدم اشاعه را در مورد کشورهای دارای سلاحهای هستهای با جدیت پیگیری کنند.»
در این دیدار «بورگه برنده» از ایران به عنوان کشوری مهم و تاثیرگذار در منطقه یاد کرد و گفت: «ایران نقش سازندهای در شکلگیری روند ثبات و آرامش در عراق و سوریه داشته و همکاریهای منطقهای برای ایجاد آرامش پایدار در این نقطه حساس از جهان امری ضروری است. وی با تاکید بر حق ایران در بهرهمندی از برنامه صلحآمیز هستهای نسبت به حصول توافق نهایی بین ایران و کشورهای 1+5 ابراز امیدواری کرد.»

رسیدن به توافق کلی در همه زمینهها

همزمان حسن روحانی، رئیسجمهوری ایران نیز در دیدار با وزیر خارجه نروژ گفت که اگر طرفهای مذاکرهکننده هستهای اراده جدی داشته باشند، در زمان باقیمانده میتوانیم به توافق کلی در همه زمینهها دست پیدا کنیم. به گزارش پایگاه اطلاعرسانی ریاستجمهوری، حسن روحانی روز یکشنبه در دیدار بورگه برنده وزیر امور خارجه نروژ با بیان اینکه ایران و نروژ همواره روابط بسیار مناسبی با یکدیگر داشته اند، گفت: «شرایط امروز منطقه و جهان ایجاب میکند که رایزنیهای بیشتری با هم داشته و روابط دو کشور را هر چه بیشتر تقویت کنیم.»
رئیسجمهوری افزود: «ایران و نروژ از تواناییها و امکانات زیادی برای ارتقای سطح روابط خود در عرصههای گوناگون به ویژه در فعالیتهای اقتصادی برخوردارند و باید آنها را تقویت کنیم.» رئیس شورای عالی امنیت ملی، تحریمهای اعمال شده علیه ملت ایران را غیرقابل قبول و نادرست دانست و گفت: «تحریمها به نفع هیچ کس نیست.»
روحانی در ادامه به مذاکرات هستهای اشاره کرد و گفت: «ایران در مذاکرات خود جدی است و در زمینه مسائل هستهای بسیار شفاف بوده و فعالیتهای ما زیر نظر آژانس بینالمللی انرژی اتمی و درچارچوب ان پی تی قرار دارد.» رئیسجمهوری تاکید کرد: «امیدوارم در موضوع هستهای به همان اهدافی که اعلام کردهایم یعنی نتیجه برد - برد که به نفع طرفین خواهد بود، برسیم.»
رئیس شورای عالی امنیت ملی تاکید کرد: «اگر طرفهای مذاکرهکننده هستهای اراده جدی داشته باشند، در زمان باقیمانده میتوانیم به توافق کلی در همه زمینهها دست پیدا کنیم.» روحانی برقراری امنیت پایدار در منطقه و جهان را نیازمند رایزنی و همکاریهای بیشتر کشورها دانست و گفت: «جمهوری اسلامی ایران قربانی تروریسم و سلاحهای کشتار جمعی (شیمیایی) بوده و پیشنهاد دهنده خاورمیانه عاری از سلاح هستهای است.

آماده توافقیم

از سوی دیگر وزیر امور خارجه ایران نیز در دیدار با وزیر خارجه نروژ به مذاکرات هستهای ایران و 1+5 اشاره کرد و گفت: «در صورتی که حقوق هستهای ایران به رسمیت شناخته شود آماده توافق هستیم.» به گزارش اداره کل دیپلماسی رسانهای وزارت امور خارجه، بورگه برنده وزیر امور خارجه نروژ که به جمهوری اسلامی ایران سفر کرده است، عصر یکشنبه با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه دیدار و گفت و گو کرد. وزیر امور خارجه ایران با اشاره به تحصیل دانشجویان ایرانی در نروژ ، موضوع مشکلات تحصیلی و اقامت برخی از دانشجویان ایرانی در نروژ را یادآور شد و تاکید کرد: «همانگونه که در ملاقات قبلی در نیویورک مطرح کردم وضعیت دانشجویان ایرانی در نروژ برای ما مهم است.»
وزیر امور خارجه نروژ با اشاره به مذاکرات جاری هستهای ابراز امیدواری کرد این مذاکرات به توافق جامع و نهایی منجر شود. او تاکید کرد: «این توافق شرایط جدیدی را در مناسبات بین اتحادیه اروپا و ایران ایجاد خواهد کرد.» وزیر امور خارجه نروژ در مورد وضعیت دانشجویان ایرانی نیز گفت:دو سوم درخواستهای دانشجویان برای تحصیل در نروژ مورد قبول واقع شده است.

تعیین زمان و مکان دور بعدی مذاکرات

پس از آنکه اتحادیه اروپا جدول زمانی مذاکرات هستهای را مشخص کرد و از دیدار سهجانبه هفته آینده کری، ظریف و اشتون در مسقط خبر داد، یک عضو تیم مذاکرهکننده هستهای ایران گفت که در نشست یک روزه مسقط که قرار است روز سهشنبه (20آبان) برگزار شود، درباره زمان و مکان دور بعدی مذاکرات با 1+5 گفت و گو و توافق میکنیم.
این عضوتیم مذاکرهکننده هستهای روز دوشنبه درگفتوگو با «ایرنا»، در واکنش به انتشار اخباری مبنی بر برگزاری دور بعدی مذاکرات ایران و 1+5 در تاریخ 18 نوامبر گفت: «روزهای یکشنبه و دوشنبه هفته آینده (9 و 10نوامبر) نشست سهجانبه بین ظریف،کری و اشتون در مسقط پایتخت عمان برگزار میشود و قرار است روز سهشنبه (20آبان ماه/11 نوامبر) نیز مذاکرات ایران و 1+ 5 نیز در مسقط برگزار شود.»
او با بیان اینکه هنوز زمان و مکان دوربعدی مذاکرات مورد توافق قرارنگرفته است، افزود: «در نشست مسقط درباره دور بعدی مذاکرات ایران و 1+5 گفت و گو و توافق خواهیم کرد.» این عضو تیم مذاکرهکننده هستهای همچنین تاکید کرد: «البته طبیعی است که در روزهای منتهی به 24 نوامبر جلسات ما با 1+5 و مباحث مورد بحث جدیتر و دشوارتر خواهد شد.»
سخنگوی رئیس جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز دوشنبه اعلام کرد که ایران و 1+5 دور جدید مذاکرات درباره برنامه هستهای ایران در وین را روز ۱۸ نوامبر (۲۷ آبان) آغاز میکنند. سیدعباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکرهکننده هستهای روزگذشته(یکشنبه) ضمن اعلام برگزاری نشست سهجانبه در مسقط عمان گفته بود که در نشست سهجانبه ظریف کری و اشتون طرفین درباره موضوعات غنیسازی و تحریمها با یکدیگر بحث و گفتوگو میکنند. پیش از این ظریف، کری و اشتون در روزهای 22 تا 24 مهرماه با یکدیگر دیدار سهجانبه داشتند و درباره موضوعات اختلافی یعنی میزان غنیسازی اورانیوم ایران، نحوه لغو (برداشتن) تحریمها و مدت زمان توافق مذاکره کردند.

ایران به مفاد متن توافق عمل کرده است

همزمان با این تحولات، یوکیا آمانو بار دیگر در اظهاراتی دوپهلو گفت: «آژانس تاکنون نتوانسته است به اطمینان قطعی در مورد صلحآمیز بودن بخش پنهان مواد و فعالیتهای هستهای ایران دست یابد.» به گزارش «ایسنا» و به نقل از خبرگزاری شینهوا، روز دوشنبه یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در سخنانی ایران را ملزم به اجرای کامل مفاد ذکر شده در چارچوب قرارداد همکاری مورد توافق دو طرف در زمان تعیین شده دانست.
ایران و آژانس در نوامبر سال گذشته یک قرارداد همکاری را به امضا رساندند که بر طبق آن ایران ملزم شد همه ابهامات گذشته و حال حاضر مربوط به برنامه هستهای خود را رفع کند. مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی که در شصت و نهمین جلسه دورهای سازمان ملل متحد در نیویورک حضور یافته بود در این باره افزود: «ایران تاکنون به اکثر مفاد ذکر شده در متن توافق عمل کرده است اما نه به همه آن.»
او تاکید کرد: «آژانس در حال حاضر نمیتواند این موضوع را قبول کند که همه مقادیر اورانیومی که در ایران وجود دارد تنها برای اهداف صلحآمیز استفاده شود. آژانس همچنان در تلاش است تا با بازرسی از تاسیسات هستهای ایران انحراف نداشتن در برنامه هستهای ایران را تایید کند. اما این درحالی است که ما تاکنون نتوانستهایم به اطمینان قطعی در مورد صلحآمیز بودن آن بخش از مواد و فعالیتهای هستهای پنهان ایران دست یابیم.»
با توجه به اینکه اخیرا پیشرفتهای خوبی در همکاری بازرسان آژانس و ایران به وجود آمده است با این حال آمانو از ایران درخواست کرد که با پیشنهادهای راهبردی و اجرای اقدامات عملی موثر، همه نکات مبهم برنامه هستهایاش را رفع کند.

واکنش وزارت خارجه به یک ادعا

از سوی دیگر سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به ادعای نیویورک تایمز مبنی بر موافقت ایران با انتقال بخشی از ذخایر اورانیوم غنی شده خود به روسیه، گفت: «مذاکرهکنندگان ایرانی با در نظر داشتن منافع ملی در مذاکرات حضور پیدا خواهند کرد.» مرضیه افخم در واکنش به ادعای نیویورک تایمز برای چندمین بار تاکید کرد که هیچیک از گمانهزنیها و شایعاتی که توسط برخی رسانههای خارجی و با اغراض خاص سیاسی صورت میگیرد، مورد تایید نیست.
او تلاش این رسانهها برای تخریب فضای سیاسی موجود پیش از آغاز دور جدید مذاکرات را تقبیح کرد و گفت: «مذاکرهکنندگان ایرانی بدون توجه به این جوسازیها و صرفا با در نظر داشتن منافع ملی و حقوق مردم ایران در مذاکرات حضور پیدا خواهند کرد.» روزنامه نیویورکتایمز در گزارشی، مدعی شده بود که ایران پذیرفته در صورت دستیابی به توافقی جامع، بخش زیادی از ذخایر اورانیوم غنیشده خود را به روسیه منتقل کند.
این روزنامه با نقل این موضوع از «مقامات و دیپلماتهای دخیل در مذاکرات»، نوشته است که موافقت ایران با این پیشنهاد، یک گشایش بزرگ در مذاکراتی است که تاکنون در بنبست بوده است. این گزارش میافزاید: «بر اساس توافق ارائه شده، روسها اورانیوم را به میلههای سوختی مخصوص نیروگاه برق هستهای بوشهر تبدیل میکنند.»
نیویورکتایمز به نقل از «یک آمریکایی عمیقا دخیل در این مباحث»، نوشته است: «اگر توافق ایران-روسیه محقق شود، میتواند سنگ بنای چیزی بسیار بزرگتر باشد.» وندی شرمن، نماینده آمریکا در مذاکرات هستهای که روز دوشنبه به عنوان قائم مقام وزارت خارجه آمریکا نیز معرفی شده است، پیش از این در سخنانی گفته بود: «ما پیشرفت قابلتوجهی بر سر مسائلی که به نظر میرسید امکان حل آنها وجود ندارد، به دست آوردهایم.»

شرمن، قائم مقام وزارت خارجه آمریکا شد

در همین ارتباط معان وزیر خارجه آمریکا و نماینده این کشور در مذاکرات هستهای، با حفظ سمت، به عنوان قائم مقام جدید وزارت خارجه آمریکا معرفی شد. به گزارش خبرگزاری فارس، «وندی شرمن» که سرپرستی تیم آمریکا در مذاکرات هستهای را بر عهده دارد، روز دوشنبه به عنوان قائم مقام موقت وزارت خارجه آمریکا معرفی شد.
شرمن در حال حاضر معاون «جان کری» وزیر خارجه آمریکا در امور سیاسی است. بنا بر اعلام وزارت خارجه آمریکا، وی با حفظ این سمت، از این پس تمامی اختیارات قائم مقام را نیز عهدهدار خواهد شد. پایگاه خبری المانیتور گزارش داده است که شرمن تنها به مدت یک سال میتواند به عنوان قائم مقام موقت فعالیت کند و پس از آن برای تصدی دائمی این سمت، نیاز به تایید کنگره دارد.
قائم مقام پیشین وزارت خارجه آمریکا، «بیل برنز» دیپلمات کهنهکار این کشور بود که هفته گذشته از این سمت بازنشسته شد. گفته میشود او نقش مهمی در مذاکرات دوجانبه با ایران داشته است. بنا بر اعلام مقامات آمریکایی، برنز همچنان به عنوان مشاور ویژه، تیم آمریکایی را در مذاکرات با ایران همراهی میکند.

تحلیل وزیر خارجه آلمان از مذاکرات

در سوی دیگر ماجرا، وزیر خارجه آلمان در سخنانی بار دیگر درباره اعمال تحریمهای جدید علیه ایران در صورت عدم دستیابی به توافق نهایی هستهای هشدار داد. به گزارش خبرگزاری فارس «فرانک والتراشتاین مایر» وزیر خارجه آلمان دیروز در اظهاراتی، ایران را به اعمال تحریمهای بیشتر در صورت عدم دستیابی به توافق هستهای تهدید کرد. او گفت: «در صورتی که توافقی بلندمدت با ایران حاصل نشود، آمریکا تحریمهای بیشتری را علیه ایران اعمال خواهد کرد.» خبرگزاری آلمان به نقل از وزیر خارجه این کشور نوشت که ایران و 6 کشور، بیش از هر زمان دیگری به نسبت 10 سال گذشته به هم نزدیک شدهاند.
اشتاینمایر که در نشست (ASEAN) در اندونزی سخن میگفت، افزود:«در صورتی که ایران بخواهد، ما میتوانیم پیشنهادی ارائه دهیم که رد کردن آن برای ایران دشوار است، اما اگر ما نتوانیم به توافق نهایی برسیم، باید بگویم که متاسفانه انتخابات میاندوره آمریکا برگزار میشود و بدون موافقت آمریکاییها، تصمیم درباره تحریمهای جدید علیه ایران گرفته میشود. در صورتی که چنین شود، تصمیم برای اعمال تحریمهای جدید گرفته میشود و من فکر میکنم در 2 سال باقیمانده از ریاستجمهوری اوباما امکان دیگری برای از سرگیری مذاکرات نخواهد بود.»