احتمال توافق بر طرح کلی توافق هسته‌ای پیش از 24 نوامبر

سیدحسین موسویان، عضو پیشین تیم مذاکرهکننده هستهای ایران در یادداشت خود که در پایگاه اینترنتی شبکه خبری بیبیسی منتشر شده است، نوشت: اگرچه احتمال دستیابی به یک بسته جامع در مذاکرات هستهای کم است، این احتمال وجود دارد که طرفهای مذاکرهکننده بر سر طرح کلی یک توافق هستهای تا پایان ضربالاجل 24 نوامبر به توافق برسند.

در حال حاضر مساله مورد اختلاف اصلی در این مذاکرات دو چیز است؛ لزوم حل مساله ظرفیت غنیسازی اورانیوم در ایران و زمان و چگونگی لغو تحریمها.

با توجه به پیشرفتهای به دست آمده در مذاکرات قبلی، دیگر سوالات شامل سطح غنیسازی اورانیوم، میزان ذخیره اورانیوم و حضور بازرسان در تاسیسات فردو در صورت حل دو مساله اصلی قابل پاسخگویی هستند.

برای حل این مساله راههایی وجود دارد. اصول این راهها باید این باشد که شفافسازی و اتخاذ اقدامات اعتمادساز از سوی ایران و لغو تحریمها از سوی قدرتهای جهانی باید به صورت همزمان باشد که میتواند در یک مدل دوجانبه تنظیم شود.

این عضو پیشین تیم مذاکرهکننده هستهای ایران در ادامه دیدگاه خود را اینگونه مطرح کرد: پس از حصول یک توافق هستهای، ایران در راستای اجرای فوری آن باید کارهای زیر را انجام دهد؛

1 - با اجرای مشروط پروتکل الحاقی معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای موافقت کند که بازرسیهای سر زده بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی را شامل میشود.

2 - با اجرای مشروط کد 3.1 اصلاحیه موافقتنامه جامع پادمانهای آژانس موافقت کند. این اصلاحیه از کشورهای امضا کننده آن میخواهد که هرگونه تصمیم خود برای ساخت یک تاسیسات هستهای جدید را به آژانس اعلام کنند.

* ایران در سال 2007 در واکنش به تصویب قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل اجرای این اصلاحیه را متوقف کرد. اجرایی که در ابتدا نیز اقدامی داوطلبانه و نه الزامی از سوی ایران بود.

3 - به تعلیق غنیسازی اورانیوم بالاتر از پنج درصد، همانگونه که طبق توافق ژنو پیش از این نیز به آن پایبند بود ادامه دهد.

4 - تبدیل تاسیسات غنیسازی فردو به یک سایت توسعه و تحقیق را آغاز کند.

* ایران سایت فردو را بهعنوان سایت جایگزین نطنز ایجاد کرده است و مذاکرهکنندگان ایرانی تاکنون هیچ اظهارنظری در مورد قبول این پیشنهاد نداشتهاند.

5 - اعمال تغییرات در راکتور آب سنگین اراک به منظور کاهش تولید پلوتونیوم را آغاز کند.

6 - پاسخگویی به سوالات آژانس درباره فعالیتهای هستهایاش که آژانس آن را وجود ابعاد نظامی احتمالی میخواند را آغاز کند.

7 - به بازفرآوری نکردن سوخت هستهای استفاده شده در تاسیسات اراک ادامه دهد.

8 - شروع به کاهش ذخیره اورانیوم به سطح نیازهای عملی کند.

9 - حفظ ظرفیت غنیسازی در سطح کنونی حدود 9 هزار و 400 سانتریفیوژ و فعال نکردن 12 هزار سانتریفیوژ دیگر که تاکنون نصب شدهاند.

به نوشته موسویان، این اقدامات میتواند بالاترین حد از شفافسازی ایران و نبود ظرفیتی که غرب آن را گریز هستهای میخواند تضمین کند.

غرب در ازای این اقدامات باید تمام تحریمهای یکجانبه و چندجانبه علیه ایران را لغو کند.

در مرحله بعد از حصول توافق ایران باید اقدامات زیر را به کار گیرد:

1 - باز طراحی فنی راکتور آب سنگین اراک که میتواند تولید کنونی پلوتونیوم آن را از 10 کیلوگرم در سال به یک کیلوگرم محدود کند.

2 - تبدیل تاسیسات فردو به سایت تحقیق و توسعه را تکمیل کند.

3 - مساله چاشنیهای انفجاری را با آژانس حل کند.

4 - امضای پروتکل الحاقی را در کابینه و پارلمان مطرح کند.

قدرتهای جهانی در ازای تمام این اقدامات باید تحریمهای اعمال شده از سوی اتحادیه اروپا و تحریمها و قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل را لغو کنند. در این شرایط تحریمهای یکجانبه آمریکا باید در حالت تعلیق باقی بمانند.

در مرحله آخر که باید پیش از پایان دوران ریاستجمهوری باراک اوباما رییسجمهور آمریکا تکمیل شود؛ ایران باید:

1 - پروتکل الحاقی را در پارلمان تصویب کند.

2 - کد 3.1 اصلاحیه موافقتنامه پادمانهای آژانس را در کابینه تصویب کند.

3 - به حفظ غنیسازی اورانیوم در سطح پنج درصد برای یک مدت زمان طولانیتر ادامه دهد.

4 - به بازفرآوری نکردن سوخت مصرف شده در راکتور اراک برای مدت زمانی طولانیتر ادامه دهد.

5 - به حفظ ذخیره اورانیوم در سطحی که برای رفع نیازهای داخلی لازم است ادامه دهد.

تمام این اقدامات باید از سوی مذاکرهکنندگان مورد توافق قرار گیرد.

آمریکا نیز در ازای اقدامات شفافسازی و اعتمادسازی ایران باید تمام تحریمهایی که به حالت تعلیق درآورده بود لغو کند و شورای امنیت سازمان ملل باید پرونده هستهای ایران در سازمان ملل و آژانس را به حالت عادی باز گرداند و قطعنامههایش را لغو کند.

سیدحسین موسویان در یادداشت خود هدف از غرب در این مذاکرات را اطمینان یافتن از ماهیت صلحآمیز برنامه هستهای ایران دانست در حالی که ایران خواستار برخورد از حق خود مبنی بر استفاده از تکنولوژی هستهای است. این بسته اهداف هر دو طرف مذاکرهکننده یعنی ایران و قدرتهای جهانی را در یک چارچوب زمانی واقعبینانه و به صورت اقدامات متقابل مناسب برآورده میکند.