باز هم دلار سوژه شد

"دلار گران شد" این سوژه ای است که بازهم به خبر اول رسانههای گروهی تبدیل شده و یک بار دیگر افکار عمومی را متوجه خیابان فردوسی کرده است.

افرادی که سالهای 90 و 91 و حاشیههای اقتصادی آن ایام را به یاد دارند بخوبی با تیترهایی از قبیل "دلار گران شد"، "قیمت دلار لحظهای تغییر می کند" و ... آشنا هستند و در این هنگام، منتظر اعلام تصمیمات ویژه از میرداماد می شوند.

اینبار هم دلار گران شد، بازهم بخاطر عوامل سیاسی، بازهم بخاطر اعلام چند خبر، بازهم بخاطر عواملی که کارشناسان نامش را "عوامل روانی" گذاشته اند. جالب است که درحالی تب بازار ارز افزایش یافته که رئیس کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد روز بعد از مذاکرات هسته ای پیش بینی کردند که بازار در حالت آرامش قرار گیرد و حتی ولی الله سیف این احتمال را داد که دلار روند نزولی را هم بخود بگیرد.

اما پنج شنبه هفته  ای که گذشت ورق در بازار ارز برخلاف یک سال و نیم قبل برگشت و مدار دلار صعودی شد؛ فعالان بازار عامل اصلی این نوسانات را مذاکرات هسته ای می دانند و می گویند برنامه دولت برای افزایش نرخ دلار در بودجه و همچنین قیمت جهانی نفت نیز در این تغییرات قیمتی بی تاثیر نبوده است.

وقتی نبض بازار فردوسی طی روزهای اخیر شدت گرفت و مدام خبر می آید که دلار گران شده به یک باره سیاستهای اقتصاد مقاومتی بخاطرم آمد،  همان 24 بندی که مقام معظم رهبری به درستی مورد توجه قرار داده و از دستگاه های اجرایی خواستند تا از این پس محور کارهایشان همین سیاستها باشد.

یکی از مهمترین اهداف اقتصاد مقاومتی شاید واکسینه کردن اقتصاد ایران از نوسانات نرخ ارز بویژه دلار باشد چراکه سالهاست دلار یا همان سرباز آمریکایی اقتصاد کشورمان را در فواصل مختلف و هر بار به بهانه ای خاص تحت تاثیر قرار می دهد.

دلیل این ضربه پذیری هم وابستگی شدید اقتصاد ایران به دلار است این وابستگی البته درحالی رخ داد که تحریمهای غرب بر علیه کشورمان طی سالهای اخیر شدت گرفت و همین باعث شد ارزهای حاصل از مراودات بین المللی کشور با محدودیت وارد کشور شود و بعضاً در کشورهای خارجی بلوکه بماند.

همین موضوع را می توان دلیل اصلی توجه اقتصاد مقاومتی به تعیین سیاستهای پولی و ارزی مناسب در کشور دانست و به همین خاطر هم بود که علاوه بر تاکید مقام معظم رهبری در سیاستهای ابلاغی اقتصاد مقاومتی به توجه برای تعیین سیاستهای مناسب، رئیس جمهوری هم بانک مرکزی را مأمور تهیه تدابیر پولی، اعتباری و ارزی متناسب با سیاستهای اقتصاد مقاومتی کرد و خواست این سیاستها برای اجرایی شدن به شورای پول و اعتبار ارائه شود.

بانک مرکزی البته برنامه های اقتصاد مقاومتی خود را در چند بند به شورای اقتصاد ارسال کرده ولی هرچه در این برنامه دقت کردیم متوجه نشدیم که کدام بند به کاهش وابستگی اقتصاد ایران به دلار مربوط می شود.

در بند سوم برنامه های اقتصاد مقاومتی بانک مرکزی  آمده است که کاهش دامنه نوسان نرخ ارز و ارتقای شفافیت و کارایی بازار ارز در تأمین نیازهای تولیدی و تجاری در این بانک دولت خواهد شد آنهم با سیاستهای "ایجاد ثبات پایدار در بازار ارز، مهار تلاطمهای ارزی و گذر به نظام نرخ ارز یکسان (شناور مدیریت شده) پس از تامین پیشنیازهای ضروری، تسهیل نقل و انتقالات ارزی و روانسازی جریان صادرات و واردات کالا و خدمت با هدف کاهش تمرکز الگوی تجاری و
افزایش تنوع روشهای تامین منابع ارزی اقتصاد به منظور کاهش آسیبهای این حوزه"

همانطور که در بالا آمد، در هیچ کدام از برنامه های ارزی اقتصاد مقاومتی بانک مرکزی اشاره ای به کاهش وابستگی منابع ارزی و مبادلات کشورمان به دلار نشده و ظاهراً بانک مرکزی بنا دارد با وجود التهابات شدید دلار در فواصل زمانی مختلف کماکان دلار را بعنوان ارز واحد کشورمان در مبادلات بین المللی تعیین کند.

این درحالی است که در راستای اجرای سیاستهای اقتصاد مقاومتی بانک مرکزی بعنوان متولی سیاستهای پولی و ارزی باید اولین گام را برای کاهش سهم دلار از مبادلات کشورمان بردارد و بصورت جدی نسبت به اجرای سیاست پیمان پولی دو جانبه اقدام کند.

این سیاست همان سیاستی است که کشورهای در حال توسعه و بعضاً توسعه یافته سال هاست در دستور کار قرار داده اند و در مبادلات خارجی خود ارز دیگری غیر از دلار را بعنوان ارز اصلی گنجانده اند.

پیمان پولی دوجابنه که هم اکنون در بسیاری از کشورها درحال اجراست می تواند کشور را در برابر دلار مقاوم و به مرور از وابستگی به دلار خارج کند اما نکته اینجاست که بانک مرکزی در برنامه اقتصاد مقاومتی اصلا اشارهای به این موضوع نکرده و گویی وابستگی بیش از حد به دلار در مبادلات خارجی اصلا موضوع کشور و دلیل فشار تحریمها نیست.

شاید اگر دولت یک بار برای همیشه پیمان دوجانبه پولی را بعنوان برنامه اصلی خود انتخاب کند دیگر به بهانه های مختلف شاهد رکورد زنی نرخ دلار در بازار آزاد و افزایش سفته بازی در خیابان فردوسی نباشیم.