بازی روسیه با مذاکرات هسته‌ای

آخرین دور مذاکرات هستهیی ایران و گروه 1+5 روز 17دسامبر (پنجشنبه) در ژنو پایان یافت. براساس توافق صورت گرفته، برای تمدید مذاکرات براساس توافقنامه ژنو، گفتوگوهای ایران و گروه 1+5 تا دهم تیر سال آینده با هدف تدوین و امضای توافقنامه جامع میشود.

درحالی که چندی پیش خبرگزاری ایتارتاس به نقل از یک منبع آگاه در وزارت امور خارجه روسیه از برگزاری دور بعدی مذاکرات هستهیی در اواسط ماه ژانویه سال 2015 خبر داد، این سوال در ذهن تداعی میشود که در ادامه این مذاکرات، روسیه با چه نقشی بر سر میز هستهیی بازی خواهد کرد، چراکه در آخرین روزهای سال 2014 وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که گسترش تحریمهای امریکا علیه مسکو میتواند به همکاری دوجانبه در مسایل مختلف ازجمله برنامه هستهیی ایران و بحران سوریه تاثیر بگذارد.

با گذشت بیش از 10سال از باز شدن پرونده هستهیی ایران روی میز نظام بینالملل، این نخستینبار است که روسیه به صراحت با پیش کشیدن مساله هستهیی ایران، امریکا را تهدید کرد که درصورت ادامه روند تحریم به بهانه بحران اوکراین ممکن است مسکو در سیاستهای خود درقبال گفتوگوهای هستهیی با ایران تجدیدنظر کند، این درحالی است که همواره این نگرانی ازسوی برخی کارشناسان و تحلیلگران داخلی بوده که ممکن است روسیه موضوع هستهیی ایران را وجهالمصالحه کند. تجربه تاریخی روابط بین ایران و روسیه نگاه روشنی در این زمینه نمیدهد، بههر حال روسیه همواره منافعش بر دوستیهایش برتری داشته است.

درست در برهه زمانی که روابط بین مسکو و تهران باتوجه به منافع مشترک منطقهیی از هر زمان دیگر نزدیکتر و گرمتر است، مطرح شدن این موضع از طرف مسکو شاید پیام چندان خوبی برای تهران نباشد. بازی منفی روسیه بر سر میز هستهیی چگونه خواهد بود، این سوالی است که «محمود شوری»، تحلیلگر مسایل روسیه به آن میپردازد.

وی در این خصوص معتقد است که مطرح کردن این موضوع در اصل برای ایجاد فشار روانی برای امریکا ازسوی روسیه است، در اصل مسکو اعلام کرده که اگر لازم باشد با انجام بازی منفی توان خراب کردن بازی رقبا را دارد و میتواند هر نوع برنامه و تنظیم کاری غرب را بر هم زند. وی افزود: البته باید دید که اگر روسیه وارد این بازی شود آیا ممکن است موضوع هستهیی ایران را به چالش بکشد یا اینکه سعی کند از ایران حمایت بیشتری داشته باشد.

با این حال معتقدم که استفاده روسیه از بحث هستهیی ایران بهعنوان ابزاری برای فشار آوردن به امریکا الزاما به این معنی نیست که بازی منفی علیه تهران باشد، ولی در عین حال میتواند هم باشد.

شوری درخصوص پیشبینی چگونگی بازی منفی روسیه در مذاکرات هستهیی میگوید: مسکو میتواند هرگونه توافقی که بهنفع غرب و ایران باشد را به تعویق بیندازد.

وی با بیان اینکه در حال حاضر در معادلات بین روسیه و غرب این مسکو است که ابزارهای کمی دارد، میافزاید: یکی از این ابزارها، شورای امنیت و دستور کارهای بینالمللی مانند بحث هستهیی ایران است. مسکو اگر در رویارویی با امریکا احساس نیاز کند برای منافع خود از همه تواناییهای خود استفاده خواهد کرد. با این حال بهنظر میآید که این مساله ازسوی روسیه یک اولتیماتوم باشد. شوری معتقد است که ایران باید با رایزنی با روسیه مانع شود که روسیه موقعیت ایران در مذاکرات را با مشکل مواجه کند و اگر فشاری وارد میکند درراستای منافع ایران باشد. وی میافزاید: طبیعتا خراب شدن رابطه با مسکو نفعی برای تهران ندارد و از روسیه هم این انتظار نمیرود که درراستای منافع ایران عمل کند. روسها مسایل و مشکلات خود را در عرصه بینالملل دارند، باید طوری رابطه خود را تنظیم کنیم که ما نیز منافع خود را بهدست آوریم. باید از توانمندیهای روسیه استفاده کنیم در عین حال نوع بازی را طوری تعریف کنیم که حل و فصل مسایل ما منوط به رفتار روسها نباشد.

نباید آینده ما گروگان نوع رفتار روسها باشد و نباید توانمندی دیپلماسی خود را صرفا با اعتماد به روسها تعریف کنیم.

نویسنده: گروه ایران پروین ایمانی