نفت تا کجا پایین می‌آید؟

پایگاه اینترنتی گلوبال ریسرچ در گزارشی درباره عاملان پشت پرده جنگ نفتی و مقدار کاهش بهای نفت در سال 2015 نوشت: برخی تحلیلگران معتقدند بهای نفت سرانجام به کمتر از 20 دلار در هر بشکه خواهد رسید. اگر قیمتها به این سطح برسد چند میلیون شغل در آمریکا از بین خواهد رفت، چندین میلیارد دلار اوراق قرضه بخش انرژی بازپرداخت نخواهد شد و چند تریلیون دلار ضرر مالی به صنعت انرژی وارد خواهد شد.

نظام مالی جهانی از مدتها قبل دچار آسیب پذیری شده و تا پایان سال 2015 پیامدهای کاهش بهای نفت مشخص خواهد شد. از زمان شروع روند کاهش قیمت نفت، انگشت اتهام به سوی عربستان نشانه گرفته شد. بی تردید مقامات سعودی برای رسیدن به اهداف ژئوپولتیک خود بهای نفت را دستکاری کرده اند.

عربستان به عنوان بزرگترین صادرکننده نفت جهان پیشتر نیز از دستکاری بهای نفت برای رسیدن به اهداف سیاست خارجی خود استفاده کرده است. در سال 1973 انور سادات رئیس جمهور وقت مصر پادشاه عربستان را متقاعد کرد با کاهش تولید و تحریم صادرات نفت بهای آن را افزایش دهد تا آمریکا به خاطر حمایت از رژیم صهیونیستی در جنگ برابر کشورهای عربی تنبیه شود. در آن زمان این سیاست جواب داد و بهای نفت چهار برابر شد.

در سال 1986 بار دیگر تاریخ به شکل دیگری تکرار شد و سازمان کشورهای صادرکننده نفت(اوپک) به ریاست عربستان این بار در اقدامی شتابزده با کاهش بهای نفت موافقت کرد و سپس در سال 1990 عربستان برای ضربه به روسیه که آن را تهدیدی علیه سلطه نفتی خود میدانست، بهای نفت را کاهش داد. آنها در سال 1998 به خود رسیدند و قیمت نفت از بشکه ای 25 دلار به 12 دلار سقوط کرد. در پی این کاهش قیمت روسیه نتوانست بدهیهای خود را پرداخت کند.

عربستان و دیگر اعضای اوپک در مواردی برای بالا بردن قیمتها، تولید خود را کاهش داده و کشورهای عضو غرق دلارهای نفتی شده اند. در سال 2008 بهای نفت تا 147 دلار در هر بشکه بالا رفت.

روند کنونی کاهش قیمت نفت نشان میدهد عربستان و متحدان عربی آن در اوپک به دنبال کنار زدن رقبایی نظیر تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا هستند که با کاهش قیمت نفت قطعا لطمه خواهند خورد.

حتی پیش از شروع روند کاهش بهای نفت نیز عربستان نفت را با تخفیف به چین میفروخت. مخالفت اوپک با کاهش تولید در نشست 27 نوامبر مشخصا نشان داد که کاهش بهای نفت در واقع یک جنگ قیمتگذاری نفت بین عربستان و آمریکا است.

چنانچه سعودیها به دنبال ایجاد ثبات در قیمتها بودند فورا با کاهش تولید این کار را انجام میدادند. برخی بر این باورند عربستان علاوه بر تلاش برای کنار زدن تولیدکنندگان نفت شیل آمریکایی به دنبال ضربه زدن به ایران است. روزنامه دیلی میل اخیرا در مقالهای نوشت: عربستان و متحدانش در حاشیه خلیج فارس بالاتر از هرچیزی ایران را رقیب اصلی مذهبی و سیاسی خود در منطقه میدانند. آنها واقفند که ایران از شیعیان محروم منطقه حمایت میکند.

سعودیها همچنین از حمایت بشار اسد رئیس جمهور سوریه توسط ایران عصبی هستند. آنها همچنین میدانند اقتصاد ایران تحت تاثیر تحریمهای غرب به شدت نیازمند افزایش بهای نفت است و هیچ قصدی برای کمک به ایران ندارند.

حقیقت این است که عربستان به دلیل ارزان بودن تولید نفت در این کشور و در اختیار داشتن ذخایر عظیم در موضع قدرت قرار دارد. عربستان میتواند دوران کاهش قیمت نفت را یک تا سه سال تحمل کند. همچنین برخی تحلیلگران معتقدند عربستان و آمریکا با همدستی یکدیگر بهای نفت را کاهش دادهاند و هدف آنها نابود کردن روسیه است.

نیکلاس مادورو، رئیس جمهور ونزوئلا اخیرا در سخنانی علنا این تئوری را فاش کرد و گفت: آیا از وقوع یک جنگ نفتی خبر دارید؟ این جنگ یک هدف دارد و آن نابود کردن روسیه است.

وی با متهم کردن آمریکا به پر کردن بازار از نفت شیل افزود: این یک جنگ برنامه ریزی شده از حیث راهبردی است و ونزوئلا دیگر هدف آن است تا انقلاب ما را از بین ببرند و باعث ورشکستگی ما شوند.

ونزوئلا و روسیه که هر دو مناسبات متشنجی با آمریکا دارند، بیشترین ضرر را از کاهش بهای نفت دیده اند. به نظر میرسد ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه نیز با این فرضیه هم عقیده است.

پوتین اخیر گفته است: همه شاهد کاهش بهای نفت هستیم. گمانه زنیهای زیادی درباره علل این کاهش مطرح است. آیا این میتواند نتیجه توافق آمریکا و عربستان برای تنبیه ایران و تاثیرگذاری روی اقتصاد روسیه و ونزوئلا باشد؟ پاسخ من مثبت است.

بی شک باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا به دنبال مجازات روسیه به دلیل تحولات اوکراین است. دستکاری قیمت نفت یکی از بهترین روشهای انجام این کار است. در این میان اگر صنعت نفت شیل آمریکا لطمه بخورد، این یک امتیاز برای هواداران محیط زیست در دولت اوباما خواهد بود.

در این میان افرادی هستند که این جنگ نفتی را حتی پیچیده تر این حرفها میبینند. مارین کاتوسا نویسنده کتاب "جنگ سردتر" و استراتژیست سرمایهگذاری انرژی معتقد است تحولات اخیر بازار نفت یک جنگی سه جانبه میان اوپک، روسیه و آمریکا است.

کاتوسا با اشاره به اینکه تولید نفت در سال 2015 کاهش نخواهد یافت افزود: همگی میدانیم اوپک تولید خود را کاهش نخواهد داد. آنها به دنبال افزایش تولید هستند. روسیه تولید خود به بالاترین سطح تمام ادوار رسانده است. با توجه به اینکه روسیه و اوپک هیچکدام حاضر نیستند سهم بازار خود را از دست دهند، صنعت نفت شیل چطور با آنها رقابت خواهد کرد؟

کاتوسا افزود: فکر نمیکنم صنعت شیل یک شبه سقوط کند.

انگیزه واقعی این جنگ نفتی هر چه باشد، به نظر نمیرسد در آینده نزدیک به پایان برسد و این به معنی این است که روند کاهش قیمت نفت ادامه خواهد یافت. اما روند کاهش تا کجا خواهد بود؟

یک تحلیلگر اخیرا به شبکه سی ان ان گفت این احتمال وجود دارد که قیمت نفت در سال 2015 به 30 دلار در هر بشکه سقوط کند.

دارین نیوسام تحلیلگر ارشد نفتی میگوید: اگر روند کاهش قیمت نفت متوقف نشود، ممکن است به قیمتهای اواخر سال 2008 و اوایل سال 2009 که 30 دلار در هر بشکه بود بازگردیم.

برخی تحلیلگران حتی نگاه بدبینانه تری دارند. برای مثال، جرمی وارنر از روزنامه "سیدنی مورنینگ هرالد" که پیشتر به درستی پیش بینی کرد بهای نفت سال 2014 به کمتر از 80 دلار در هر بشکه میرسد اکنون پیشبینی میکند بهای هر بشکه نفت در سال 2015 به بشکه ای 20 دلار سقوط میکند.

تحلیلگر دیگری اخیرا در گفتگو با شبکه سی ان بی سی اعلام کرد در بدترین شرایط احتمال میرود بهای نفت به 14 دلار در هر بشکه برسد.

در طول تاریخ به جز کاهش اخیر تنها یک برهه دیگر وجود دارد که قیمت نفت ظرف کمتر از یک ماه 50 دلار در هر بشکه کاهش یافته و آن قبل از بحران مالی سال 2008 است. اما این حقیقت که قیمت نفت کاهش یافته مشکلات احتمالی ما را دو چندان میکند.

در آغاز سال 2015 باید نگاهها به سمت ذخایر انرژی، اوراق قرضه انرژی و گوشها به سمت هرگونه نشانه مشکلات متعاقب باشد. بحران مالی بزرگ دیگری در کمین است اما بیشتر مردم هرگز آن را نمی بینند.